Αρχαία μάρμαρα
Αρχαία μάρμαρα
Γράφει η Χριστίνα Κάβουρα
Η τέχνη γεννήθηκε στην Ελλάδα. Και όταν λέμε τέχνη εννοούμε την τελειότητα που κατόρθωσε να φθάσει. Πολλοί λαοί είχαν τη δική τους τέχνη που τους χαρακτήριζε στο πέρασμα των αιώνων. Η αιγυπτιακή τέχνη, τόσο διαφορετική και στατική από τη δική μας, η Βαβυλωνιακή τέχνη, η χαρακτική τέχνη των Χετταίων.
Η ομορφιά όμως και η κομψότητα της Ελληνικής τέχνης ήταν απαράμιλλη.
Βλέπουμε τα προϊστορικά Κυκλαδίτικα ειδώλια, τόσο όμορφα, τόσο λιτά, μια προϊστορική και συνάμα «μοντέρνα» τέχνη βγαλμένη μέσα από την ευαισθησία και την καλαισθησία του Κυκλαδικού πολιτισμού !
Και η κατασκευή των αγαλμάτων έφθασε σε μια θαυμαστή τελειότητα επικεντρωμένη στην έκφραση της φυσικής τελειότητας της ανθρώπινης μορφής .
Μεγάλοι σημαντικοί γλύπτες όπως ο Φειδίας, ο Πραξιτέλης ο Λύσιππος, ο Πολύκλειτος και πάρα πολλοί άλλοι από όλα τα μέρη της τότε Ελλάδας, Νησιά, Ιωνία, από την Μεγάλη Ελλάδα αλλά και από τις άλλες αποικίες έφθασαν σε υψηλά επίπεδα απόδοσης της τέχνης. Ο ρεαλισμός, η ελευθερία και η τεχνική της ελληνιστικής γλυπτικής -πρώιμης, ώριμης και ύστερης- σχημάτισε πρακτικά τη βάση ενός μεγάλου τμήματος της μεταγενέστερης ευρωπαϊκής τέχνης. Οι γλύπτες τούτης της περιόδου, υπερβαίνοντας τα όρια του εξιδανικευμένου, διείσδυσαν περισσότερο στην ουσία της ζωής και των συναισθημάτων που παράγει. Είναι η εποχή στην οποία εγκαταλείπονται οι παραδοσιακοί ελληνικοί θεσμοί και η θρησκευτική επισκίαση στις εικαστικές τέχνες. Οι γλύπτες επιλέγουν περισσότερα κοσμικά θέματα, στα οποία καθρεφτίζεται ο εσωτερικός χαρακτήρας, τα συναισθήματα και τα βιώματα, ο ερωτισμός και η βία, αλλά πάνω απ’ όλα η ανάγκη της αλήθειας.
Επίσης οι Έλληνες ζωγράφοι ανέβασαν την ζωγραφική σε τέτοια επίπεδα που η σύγχρονη ζωγραφική να φαίνεται μπροστά στην λεπτεπίλεπτη ζωγραφική των αρχαίων ζωγράφων κάπως ελλιπής ίσως και κατώτερη. Ναι δεν σώθηκαν πολλές τοιχογραφίες αλλά σώθηκαν αριστουργήματα πάνω στα αρχαία αγγεία. Μεγάλοι ζωγράφοι όπως βλέπουμε από το … θρίλερ του κρατήρα του Ευφρονίου, «ο Ευξίθεος δημιούργησε και ο Ευφρόνιος φιλοτέχνησε» αυτό το λεπτουργικό αριστούργημα του ερυθρόμορφου ρυθμού που σκοπό είχε να θυμίσει στον ιδιοκτήτη του έναν ανεκπλήρωτο έρωτα υπογεγραμμένο από έναν από τους μεγάλους δασκάλους της ελληνικής αγγειογραφίας. Ο διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης Thomas P. F. Hoving, χαρακτήρισε «το καλύτερο παράδειγμα του είδους του», «το ωραιότερο ελληνικό αγγείο στον κόσμο», προσθέτοντας ότι «θα πρέπει να ξαναγραφεί η ιστορία της ελληνικής αγγειογραφίας όταν το εκθέσουμε . Μετά από δυόμισι χιλιάδες χρόνια και πολλές περιπέτειες μεταξύ μουσείων και αρχαιοκάπηλων, ο κρατήρας του Ευφρονίου επεστράφη στην Ιταλία, όπου είχε βρεθεί, και εκτίθεται στη Βίλλα Τζούλια.
Εμείς τι κάνουμε ?
Τα Ευρωπαϊκά Μουσεία δημιουργήθηκαν από κλεμμένες συλλογές βασιλιάδων, «ευγενών» κλεπταποδόχων, προξένων, περιηγητών και πολλών άλλων που βλέποντας αυτά τα αριστουργήματα ήθελαν να τα οικειοποιηθούν !
Εδώ βρήκαν δουλειά οι αρχαιοκάπηλοι που έβγαζαν πολλά λεφτά από τα αρχαία μάρμαρα, ή άλλοι που έφτασαν να κάνουν ακόμα και ανασκαφές για να τα αποκτήσουν.
Βλέπε π.χ. Αίγινα ή Κύπρο όπου ο υποτιθέμενος διπλωμάτης αλλά προφανώς τυχοδιώκτης Luigi Palma di Cesnola και μετέπειτα Διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης, όπου ανέσκαψε όλο το νησί με μεγάλη …. παραγωγή αρχαιοτήτων τις οποίες μετέφερε στην Αμερική. Κάποιες δυστυχώς κατέληξαν και στο βυθό της θάλασσας, αλλά σαφώς δεν ενοχλήθηκε και πολύ αφού δεν ήταν δικές του. Και όχι μόνο αυτό, αλλά σαν Διευθυντής του Μουσείου επενέβαινε και στην …. αποκατάσταση των αγαλμάτων αφού στην τότε Αμερική δεν άρεσαν τα …. σπασμένα ή ακρωτηριασμένα αγάλματα ! ΕΛΕΟΣ.
Δεν είναι μόνο το Βρετανικό Μουσείο ένας κλεπταποδόχος της συμφοράς. Είναι μην αρχίσουμε και πάρουμε με τη σειρά όλα τα Ευρωπαϊκά Μουσεία, και όχι μόνο, και ζητήσουμε την επιστροφή κάποιων τουλάχιστον αντιπροσωπευτικών αγγείων και αγαλμάτων.
Τελικά δεν πρέπει να διεκδικήσουμε την κληρονομιά μας ? Ειρήσθω εν παρόδω ότι ζητάμε τα Μάρμαρα του Παρθενώνα εδώ και πολλά χρόνια, εις μάτην βέβαια. Πρώτος τα ζήτησε ο Σπυρίδων Τρικούπης να μην ξεχνιόμαστε.