Φωτεινή Στεφανίδη: «Με τον Χρήστο Μπουλώτη στη Λήμνο που γνώριζα πριν γεννηθώ»

Φωτεινή Στεφανίδη: «Με τον Χρήστο Μπουλώτη στη Λήμνο που γνώριζα πριν γεννηθώ»

Από

Γιώργος Κιούσης

–

Ιούλιος 24, 2019

Toυ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

 «Και τώρα που έχω μεγαλώσει πια όλο και πιο πολύ πιστεύω πως, αν έκανε ο Θεός τα καρπούζια στρογγυλά, είναι για να κυλούν στα παραμύθια, απ’ το δικό μου το μυαλό έως τα πέρατα της οικουμένης».
Χρήστος Μπουλώτης, «Η νυχτερινή συμφωνία των καρπουζιών»

«Και τα 22 χρόνια γίναν 23, και οι συνεργασίες από 27 φτάσαν τις 29… Μία ο γατούλης, ο χελιδονογατούλης, κι άλλη μία –κρυφή– για λίγα χέρια. Όλα φανερώνονται από τις 31 του Ιούλη ώς και τις 9 του Αυγούστου στην “Αποθήκη” της Μύρινας στο παλιό λιμάνι, οδός –τι ωραιότερο!– Αιγαίου. Θα προσπαθήσουμε να είμαστε εκεί, να ανταμώσουμε με φίλους που λαχταράμε να δούμε χρόνια, και ίσως κάποια από τις πρώτες μέρες του Αυγούστου να σπρώξουμε απαλά και την όμορφη πόρτα του Μουσείου Παιχνιδιών του Χρήστου Μπουλώτη. Θα επιχειρήσουμε να μιλήσουμε για τον χελιδονογατούλη και το κροκοδειλάκι, μαζί και για την ποίηση του Χρήστου και την συγγένειά της με τις παραμυθένιες ιστορίες του. Όνειρα; Ναι, που γίνονται αληθινά, μόνο αν τα πιστέψεις!» Μιλάμε με τη Φωτεινή Στεφανίδη για την έκθεση που ετοιμάζεται στη Μύρινα, τη γενέτειρα του Χρήστου Μπουλώτη σε λίγες μέρες, και για λίγες επίσης μέρες.

Η έκθεση αυτή είχε γίνει και τον χειμώνα στην Αθήνα. Θα δούμε κάτι διαφορετικό στη Μύρινα;
Κρατήθηκε ο κορμός της έκθεσης που κάναμε στην Γκαλερί 7 της οδού Σόλωνος, η αναδρομή δηλαδή από το 1996, προστέθηκαν ωστόσο κάποια έργα –αρκετά– από τις νέες συνεργασίες, κάποια ζωγραφικά που ήρθαν επηρεασμένα μετά από δουλειές μας, καθώς και αντικείμενα χρήσης εμπνευσμένα από τις παραμυθένιες ιστορίες του Χρήστου. Κάποια έργα εκτίθενται με διαφορετικό τρόπο, σίγουρα θα είναι μια άλλη έκθεση.

Η Λήμνος, είναι η γενέτειρα του Χρήστου Μπουλώτη. Τι σημαίνει και για σένα αυτός ο τόπος;
Σημαίνει ένα σφιχτό πακετάκι με ανοιχτά δελτάρια που δυστυχώς δεν υπάρχουν πια και όλα έγραφαν Κοντοπούλι – Λήμνος – Μούδρος. Μια σειρά από νερομπογιές, όλες συννεφιασμένες, με τις αμυγδαλιές του Κοντοπουλιού, με τα τηλεγραφόξυλα, τη γυμνή γαϊδουροκεφαλή πλάι στ’ ανθισμένα αγριοράδικα του Οκτώβρη. Κι ακόμη μια μεγαλύτερη σειρά από σχέδια με ανθρώπους να διαβάζουν, να καπνίζουν, να πλένουν τα ρούχα τους, να κουβεντιάζουν, να κοιμούνται.  Ήξερα τη Λήμνο έτσι, απ’ όταν γεννήθηκα. Παιδάκι και γνώριζα την αφή της βελέντζας που έδωσε μια Κονοπουλιώτισσα κρυφά στον πατέρα πάνω από το συρματόπλεγμα μαζί και τη στάμνα για να πίνουν νερό οι εξόριστοι. Τους αγαπούσαν στο χωριό, και ο Ντικ ο σκύλος που θυσιάστηκε και τον γνώριζα από το σχέδιο του πατέρα ήταν Κοντοπουλιώτης. Κι έρχεται η ώρα και ανταμώνω με τον Χρήστο, το αγοράκι από τη Μύρινα που λίγα χρόνια μετά από τα παραπάνω που είπαμε, έκρυβε στρατιωτάκια στο πηγάδι, κι αντί να πάρει τον Αγιοβασίλη που ονειρεύτηκε, έδινε τα λεφτά από τα κάλαντα για ένα δίχτυ πορτοκάλια. Το 2004 πρωτοπήγα καλεσμένη από τον Χρήστο. Πατούσα στο μοσχοβολιστό της χώμα κι εκείνο με ήξερε και το ήξερα. Κι όταν η Σόφη και ο Νάσος με πήγαν στο Κοντοπούλι…

Πώς δουλεύεις επάνω στα γραπτά του Χρήστου Μπουλώτη;
Με τον Χρήστο δεν κάνουμε μόνο και απλά παιδικό βιβλίο – η συνομιλία μας είναι συνολική. Επάνω στη σχέση αυτή που χτίστηκε σιγά σιγά, λέξη τη λέξη, γραμμούλα τη γραμμούλα ήρθε μια εμπιστοσύνη που τα αγκάλιασε όλα. Ό,τι δούλεψα εικονογραφικά δεν τοποθετήθηκε ποτέ σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό της καθαρά εικαστικής εργασίας. Τα γραπτά του Χρήστου βοηθούσαν πολύ σ’ αυτό. Καθώς γεννούσαν και γεννούν μέχρι σήμερα (είναι από τα χαρακτηριστικά της γραφής του αυτό) πολλές εικόνες, άρχιζαν να σχηματίζονται ενότητες έργων επάνω στα κείμενά του που επηρέαζαν και την εικαστική μου πορεία. Για παράδειγμα, το μικρό ποιητικό του βιβλίο «Για σένα, πουλί μου», άνοιξε το δρόμο προς τον πίνακα της «Σιωπηρής Ευωχίας» –που μία εκδοχή του θα έχουμε στη Μύρινα μαζί με το κείμενο που έγραψε ο Χρήστος εκ των υστέρων επάνω σ’ αυτό το έργο– και η «Παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας» οδήγησε αρχικά σε πίνακες με θεματική συγγένεια και κατόπιν στην ενότητα «Ερωτικό εικονοστάσι». Θα έχουμε κάποια έργα από αυτά στη Μύρινα επιχειρώντας να δείξουμε αυτή τη σφαιρικότητα.

Πες μας για τα καινούργια.
Πρώτα πρώτα, «Ο γάτος που έφυγε με τα χελιδόνια». Αντιγράφω κατά λέξη από την κάρτα που έλαβα από τα χέρια του Χρήστου εκείνον τον ευλογημένο Γενάρη του 1999: «…οι γάτες που ’βαλες μπρος στο Εθνικό Μουσείο δεν είναι παρά το μικρό προοίμιο των όσων θα επακολουθήσουν παραμυθικά: Ο γάτος που έφυγε με τα χελιδόνια κι ύστερα Ο γάτος της οδού Σμολένσκη. Μόνο στρώσου στη δουλειά…». Όπως βλέπεις, τα «καινούργια» ξεκινούν από παλιά. Γραμμένο σχεδόν πριν γνωριστούμε, εκτυλίσσεται στη Μύρινα και στο Κάιρο, μια μικρούλα πόλη επάνω σ’ ένα μοναχικό νησί που σαν πεταλούδα πλέει στο Αιγαίο, και μία μεγάλη ξακουστή πλάι στο Νείλο ποταμό· έχει πολλά στοιχεία το Χρήστου μέσα της η ιστορία αυτή, από όλη του τη δουλειά, αυτά που προϋπήρχαν και μετά αναπτύχθηκαν με χίλιους τρόπους. Μεγάλη ευθύνη αυτή η ανάθεση, για τούτο και κράτησα απλότητα, ήθελα να με κρατήσει το ίδιο το κείμενο από το χέρι.
Κι ύστερα είναι κάτι που τόλμησα να κάνω χωρίς ανάθεση. Ένας σιωπηρός σχολιασμός επάνω στην τελευταία ποιητική του σύνθεση με τίτλο «Άνοιξη ισχαιμική». Δεν ερμηνεύεται η ποίηση με εικόνα, είναι αδύνατον. Καταγράφω τα δικά μου συναισθήματα από την περίοδο που γράφτηκε η σύνθεση σε οχτώ μικρούς πίνακες. Και τους σελιδοποίησα σε μία έντυπη, χειροποίητη έκδοση 14 αντιτύπων. Θα βρίσκεται το υλικό στη Μύρινα.

Ο κατάλογος της έκθεσης;
Κρατήθηκε το εσωτερικό του από την έκθεση της Αθήνας, και ντύθηκε με ένα νέο σχέδιο και με το κείμενο της αγαπημένης μας Γεωργίας Κακούρου-Χρόνη που γράφτηκε μόλις επισκέφτηκε την έκθεση του Γενάρη. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα:
«Πώς γίνεται η αντάμωση στο ίδιο σταυροδρόμι των δύο δημιουργών; Δεν μπορώ να γνωρίζω, αλλά μοιάζει ως οι διαφορετικές τους πορείες να έχουν τόσα κοινά, ώστε, όταν οι δυο τους συναντώνται να έχουν ήδη προσυμφωνήσει για το πώς θα μορφοποιηθεί η συνομιλία λόγου και εικόνας. Ξεφυλλίζεις τα βιβλία τους και νιώθεις να ελαφροπατούν και οι δυο κοντά σου, να σου λέει ο ένας, να σου δείχνει ο άλλος· κι εσύ να μπαίνεις σε κείνο το κουκούλι που υπήρξε η ποδιά της γιαγιάς· να ακούς και να βλέπεις».
Το μελάνι που χρησιμοποιήθηκε για να γίνει το σχέδιο της πρόσκλησης, αφίσας, εξωφύλλου καταλόγου και μπάνερ της έκθεσης προέρχεται από τις παπαρούνες του φετινού Απρίλη. Και μοβ το χρώμα του, μενεξεδί της ποίησης, το ίδιο που χρησιμοποιήθηκε για να βαφτεί κάποτε μαβί ένα αρνάκι και να κρυφτεί στον μενεξεδένιο Υμηττό. Γιατί πρωτίστως ο Χρήστος Μπουλώτης είναι ποιητής. Και ροζ απαλό και γαλανό και λευκό, πολύ λευκό στα καινούργια. Γιατί περνώντας ο καιρός η ύλη αραιώνει, η αγάπη πυκνώνει και ζητάει φως, όσο πάει και περισσότερο.

Οι παράλληλες εκδηλώσεις;
Λέμε στις 5 του Αυγούστου το βράδυ να μαζευτούμε για το Γάτο που έφυγε με τα χελιδόνια. Να το διαβάσουμε, να μιλήσουμε γι’ αυτό. Κι ίσως την άλλη μέρα το πρωί, με τα βιβλία στα χέρια, πάμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λήμνου, εκεί που συνέβη η παραμυθένια ιστορία, μαζί με τα παιδιά. Έχουμε μια άλλη βραδιά να πούμε και για το κροκοδειλάκι που έγινε λιβάδι. Ακόμη υπάρχει η σκέψη να διαβάσουμε ποιήματα του Χρήστου και μέσα τους ν’ ανακαλύψουμε στοιχεία από τις παραμυθένιες ιστορίες του. Όλα στο πνεύμα της συντροφιάς, πλάι στη θάλασσα, απέναντι απ’ το κάστρο.

Κι εδώ, μαζί με το ευχαριστώ για την κουβέντα μας, απαραίτητες οι ευχαριστίες στους αγαπημένους φίλους για τη βοήθειά τους ώς τώρα, κι όλους εκείνους που με τον τρόπο τους θα στηρίξουν αυτή την προσπάθεια στη συνέχεια με διαφορετικούς τρόπους, ακόμη και μόνο με τη σκέψη, και είναι πολλοι.