Η Λήμνος και η 3η ΜΟΜΑ

Η Λήμνος και η 3^η ΜΟΜΑ

 Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

 Καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι δρόμοι του νησιού ασφαλτοστρώθηκαν για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια από το στρατό, και πιο συγκεκριμένα από την 3^η ΜΟΜΑ. Μέχρι τότε οι περισσότεροι ήταν πρωτόγονοι χωματόδρομοι – όπως και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας.

Επίσης, καλό είναι όταν πετάμε με το αεροπλάνο, να θυμόμαστε ότι το καμάρι της Λήμνου, το αεροδρόμιο ΗΦΑΙΣΤΟΣ, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα και ασφαλέστερα στην Ελλάδα, κι αυτό το έχει φτιάξει η 3^η ΜΟΜΑ.

Οι παλιότεροι θα θυμούνται ίσως τα συνεργεία με τα φίνισερ, τους οδοστρωτήρες και τα τεράστια βυτία με καυτή άσφαλτο, που έρχονταν με το καράβι από τη Θεσσαλονίκη στη Λήμνο κάθε άνοιξη και δούλευαν όλο το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο.

Έτυχε να γνωρίσω προσωπικά δύο από τους τότε επικεφαλής των κλιμακίων της ΜΟΜΑ, που δούλεψαν στη Λήμνο, Θεσσαλονικείς και οι δύο, τον Γιάννη Σταντζούρη, (που δούλευε στο φίνισερ, το μηχάνημα που ρίχνει την άσφαλτο), και τον μηχανικό Βασίλη Αγγελάκη, οι οποίοι και μετά την αποχώρηση της ΜΟΜΑ από το νησί συνεργάστηκαν μερικά χρόνια με τον Τσολακούδη και συνέχισαν να φτιάχνουν ή να επισκευάζουν δρόμους στη Λήμνο. Έχω γράψει μάλιστα και μερικές σχετικές ιστορίες – μια από αυτές την ξαναγράφω στο τέλος αυτού εδώ του σημειώματος.

Η ΜΟΜΑ, λοιπόν, ήταν μια υπηρεσία του μηχανικού και τα αρχικά της σημαίνουν Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης.

Λειτούργησε σε όλη την Ελλάδα από το 1957 μέχρι το 1992, 35 ολόκληρα χρόνια. Η Ελλάδα χρωστάει πολλά σ’ αυτήν την στρατιωτική υπηρεσία που έχει φτιάξει πολλές από τις βασικές υποδομές της χώρας και βοήθησε την Ελλάδα να σταθεί στα πόδια της μετά από μεγάλες καταστροφές.

Δούλεψε σκληρά και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες ώστε να ανασυγκροτηθεί το οδικό δίκτυο, οι γέφυρες ακόμα και βασικές κτιριακές μονάδες. Σε δυσπρόσιτα μέρη της ελληνικής επαρχίας, κυρίως ημι-ορεινών και ορεινών περιοχών, σε ακριτικές περιοχές και σε πολύ δύσκολες εποχές μετά από πολεμικές συρράξεις (και η χώρα μας είχε εμπλακεί σε αρκετές), τότε που η ανάγκη για ανακατασκευή κατεστραμμένων υποδομών ήταν εξαιρετικά σημαντική. Δρόμοι, κτίρια, γέφυρες, αεροδρόμια, εγγειοβελτιωτικά μικρά έργα κοινής ωφέλειας, οικοδομικά κ.ά. που έχει φτιάξει η ΜΟΜΑ, ακόμα και οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, υπάρχουν έως και σήμερα. 

Σε περίοδο ειρήνης, λοιπόν, και με λογικό κόστος η αποστολή της ΜΟΜΑ ήταν να δουλέψει στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα, εκεί όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών (γιατί ήταν ασύμφορο λόγω μεγάλου κόστους). Έτσι προέκυψαν πολλά μικρά κοινωφελή έργα τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια Δήμων, Κοινοτήτων, Συλλόγων και Οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές. 
Η εθνική και επαρχιακή οδοποιία ωφελήθηκε τα μέγιστα από τα έργα της ΜΟΜΑ μιας και έγινε κατασκευή, βελτίωση και αρχική διάνοιξη σε εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους ιδίως της ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας, πάνω από 15.000 χλμ.  Κατασκευάστηκαν αεροδρόμια από την αρχή είτε επεκτάθηκαν διάδρομοι προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια της νησιωτικής Ελλάδος.

Τέλος, να θυμηθούμε και μια άλλη προσφορά του στρατού προς την ασφάλεια της Λήμνου – αλλά και πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδας. Όλοι ξέρουμε ότι στο Διαπόρι, στα 50 μέτρα από το γραφικό ταβερνάκι του Μενέλαου, ο στρατός από παλιά μέχρι σήμερα επανειλημμένα και μεθοδικά έχει ερευνήσει και “καθαρίσει” ένα σημείο με παλιές νάρκες.

Και τώρα, η ιστορία με έναν παλιό δρόμο στη Λήμνο:

     “Τον καιρό που η 3^η ΜΟΜΑ έφτιαχνε δρόμους στη Λήμνο, ο Πρόεδρος μιας Κοινότητας πήγε και βρήκε το συνεργείο που έριχνε την άσφαλτο στον κεντρικό δρόμο που διέσχιζε το χωριό.

Ενθουσιάστηκε με τον καινούργιο ασφαλτοστρωμένο δρόμο, έπιασε παράμερα τον επικεφαλής του συνεργείου Γιάννη Σταντζούρη, φίλο και δάσκαλο μου στο ψάρεμα και του έκανε την εξής πρόταση.

 –       Μπράβο σας, η δουλειά που κάνετε είναι τέλεια, το χωριό μας θα αλλάξει όψη με τον καινούργιο δρόμο. Θέλω, όμως, να μου κάνεις μια πολύ μεγάλη χάρη, αν γίνεται. Ο χωματόδρομος που πάει απ’ το χωριό κάτω στη θάλασσα είναι όλο κι όλο 400-500 μέτρα. Καημό έχω να τον έβλεπα κι αυτόν ασφαλτοστρωμένο, τώρα που ο τουρισμός άρχισε να έρχεται στο νησί. Θα ήταν τέλειο να μπορούσε ο κόσμος να κατεβαίνει εύκολα για μπάνιο στην παραλία…  Περνάει κι από τη μάντρα τη δική μου…  Ευκαιρία είναι να τον κάνατε κι αυτόν… Κάνε κουμάντο, ας μην είναι μέσα στο σχέδιο, δεν θα το πάρει χαμπάρι κανείς, εξάλλου τόσα πολλά χιλιόμετρα έχετε κάνει στο νησί…

 Και για να σιγουρέψει τη δουλειά, είπε,

–       Κάντε εσείς το δρόμο, κι εγώ θα σφάξω 3 αρνιά και θα σας κάνω πλούσιο τραπέζι όλο το συνεργείο.

Ο φίλος μου ο Γιάννης δεν χρειάστηκε να το σκεφτεί πολύ. Στην παραλία εκείνη πήγαινε τακτικά για ψάρεμα και πάντοτε το αυτοκίνητό του υπέφερε από τον κακοτράχαλο χωματόδρομο. Ευκαιρία να κάνει κι αυτός μια “παρατυπία” και να στρώσει με άσφαλτο κι αυτόν τον δρόμο που δεν ήταν στο εγκεκριμένο πρόγραμμα.  Έτσι λοιπόν έγινε άσφαλτος κι εκείνος ο δρόμος και όλοι ήταν ευχαριστημένοι και ενθουσιασμένοι.

• Ο Πρόεδρος, γιατί με δική του πρωτοβουλία έγινε ένα “έργο πνοής” στο χωριό – και μάλιστα περνούσε κι από τη μάντρα του!
• Οι παραθεριστές, γιατί πήγαιναν πλέον εύκολα για μπάνιο στην παραλία.
• Ο φίλος μου ο Γιάννης, γιατί κι αυτός πήγαινε εύκολα στη θάλασσα για ψάρεμα, και, τέλος
• Το συνεργείο της ΜΟΜΑ, γιατί έφαγαν καλά τα 3 αρνιά στη σούβλα στην ταβέρνα στην πλατεία του χωριού.