Η σημερινή (25/11) Επέτειος της Εθνικής Αντίστασης, αλλιώς…  

ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

25^η  Νοεμβρίου

Της Δέσποινας Παπαδοπούλου

«Σε κάθε βήμα πρόσεχε, κάτω από το χώμα ζούνε οι νεκροί μας, ζούνε οι πεθαμένοι μας» (Γιάννης Ρίτσος από τις «Γειτονιές του κόσμου”)

Αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης

Τον Αύγουστο του 1982 ψηφίστηκε στη Βουλή ο νόμος «για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων Κατοχής 1941-1944». Έτσι η Εθνική Αντίσταση αναγνωρίστηκε με το νόμο 1285/82 και ως ετήσιος Πανελλαδικός εορτασμός της καθιερώθηκε η Επέτειος της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου που έγινε στις 25 Νοεμβρίου του 1942.

Το μνημείο εκτελεσθέντων στα «Ρηχά Νερά»

Ο τόπος μαρτυρίου στα Ρηχά Νερά είναι ιδιαίτερης ομορφιάς κι όμως, εκεί διάλεξαν να κάνουν τις «ασχήμιες» τους οι Γερμανοί, χωρίς αιδώ, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Αθωνίτη Θεού, μια ανάσα από το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας με το φως των καντηλιών να γλυκαίνουν τις ερημικές χαραυγές αλλά και μπρος στον όγκο του μυθικού Πέτασου που πέτρωσε η καρδιά του και πάγωσε γιατί ήταν «μάρτυρας» και άλλων «κακών» από τα βάθη του χρόνου, των «Λημνίων κακών». Μόνο που τα «κακά», «τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου δεν έχουν τελειωμό» όπως λέει κι ο Παπαδιαμάντης.

Όμως ένας προσεκτικός παρατηρητής και γνώστης των γεγονότων μπορεί να διακρίνει και ένα όνομα που προκαλεί οργή και αγανάκτηση. Πρόκειται για τον Π. Βουδικλάρη¹, αστυνομικό διευθυντή της αστυνομίας του Αη Στράτη που τοποθετήθηκε εκεί από τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους, με «λαμπρή προϋπηρεσία» στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά. Το έργο του στον Αη Στράτη ήταν να «βάλει μυαλό» στα «αγύριστα κεφάλια» των εξόριστων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών. Πώς λοιπόν βρίσκεται αυτό το όνομα του αρχιβασανιστή ανάμεσα στα ονόματα των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους για λευτεριά και αξιοπρέπεια; Αποτελεί ύβρη και προσβολή στους εκτελεσθέντες που ζητούν δικαίωση.

Από το βιβλίο «Νύχτες του φεγγαριού» της Μαρίας Λαμπαδαρίδου

Ως μια μικρή ένδειξη τιμής, μνήμης και σεβασμού στους αγωνιστές που εκτελέστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής την περίοδο 1941-1944 και τα ονόματά τους αναφέρονται στο ηρώο (εκτός του Βουδικλάρη), αφιερώνουμε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της συμπατριώτισσάς μας Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου. Το βιβλίο έχει τίτλο «Νύχτες του φεγγαριού-Δεκαοχτώ όνειρα» εκδόσεις «Εστία» 1984.

Το όνειρο που παραθέτουμε παρακάτω, εκτός από τη λογοτεχνική του αξία, έχει και την αξία της μαρτυρίας της ίδιας της συγγραφέως. Ένα φρικτό όνειρο που στοίχειωσε την μικρή Μαρία και που βασίζεται σε μια φρικτή και αποτρόπαια πραγματικότητα όπως ήταν και είναι  η πραγματικότητα κάθε πολέμου και ό,τι αυτός σημαίνει για κάθε άνθρωπο και κάθε παιδί: ανατροπή της φυσικής συνέχειας και εξέλιξης της ζωής.

«ΟΝΕΙΡΟ ΤΡΙΤΟ-  Ένα καλπάκι² αίμα στη ρίζα του στύλου

«Μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο» T. ELIOT

Αυτό το όνειρο το είδα  αμέτρητες φορές και σε αμέτρητες παραλλαγές. Ένα κόκκινο ερπετό πότε να προσπαθεί να ανέβει το «στύλο», πότε ο «στύλος» να γίνεται ερπετό και να τυλίγεται γύρω από το σπίτι μου, πότε να φουσκώνει, σαν κόκκινη μαλακή ζύμη, με κάτι μεγάλες φουσκάλες, γεμάτες αίμα.

…Ο στύλος είναι ψηλός. Διχαλώνεται παράξενα σε κάτι μακριά χέρια. Και ο χώρος είναι από χαλκό. Προσπαθώ να διακρίνω το κόκκινο ερπετό. Σέρνεται σιωπηλό. Αναρριχιέται. Τυλίγεται σφιχτά πάνω στον ξύλινο στύλο. Και ξαφνικά, μένει μετέωρο. Θα πέσει, ίσως. Μα όχι. Τι είναι, θεέ μου; Τι είναι αυτό; Ο στύλος λυγίζει. Τα παράξενα υψωμένα χέρια βάφονται κόκκινα. Παλάμες, που στάζουν αίμα. Και πάνω στα δάχτυλα κολλημένος ο καιρός. Ποιος καιρός; Μοιάζει με το φλοιό νεκρού δέντρου.

Προσπαθώ να κρυφτώ. Μα δεν υπάρχει τίποτα γύρω. Ούτε ένας θάμνος. Ούτε μια πέτρα. Πιο κάτω είναι η θάλασσα της Αγίας Βαρβάρας. Κάνω να τρέξω. Να κρυφτώ μέσα στο νερό. Μα τα μέλη μου είναι ακίνητα. Μια δύναμη παράλυτη. Κι ο στύλος γέρνει προς το μέρος μου. Φοβάμαι. Το κόκκινο ερπετό κατεβαίνει κάθετα μέσα στο χάλκινο  χώρο. Ο στύλος είναι πια πολύ κοντά μου. Ο στύλος είναι μέσα στο σπίτι μου. Μα τι γυρεύει το σπίτι μου εδώ; Πώς ήρθε το σπίτι μου μέσα σε τούτη την ερημιά;

Θέλω να φωνάξω βοήθεια. Πρέπει να φωνάξω. Μα δεν υπάρχει φωνή μέσα μου.  Ξυπνώ.

Δεν ήταν δύσκολο να βρω το περιστατικό της παιδικής ηλικίας. Να βρω τη στιγμή εκείνη, την τραυματική, που πέρασε μέσα μου, τρύπωσε στο ασυνείδητο και έμεινε για πολλά χρόνια λησμονημένο… και ξαφνικά αναδύθηκε μεταμορφωμένο και απειλητικό, εκδικητικό, λες και έφταιξα εγώ για ένα πόλεμο τόσο βάναυσο, που στοίχισε τη γαλήνη μιας ολόκληρης ανθρωπότητας.

Λοιπόν θα ήμουν έξι ή εφτά χρονών. Πήγαινα στην πρώτη τάξη του δημοτικού. Και όπως δεν είχαμε σχολείο, γιατί το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί, η δασκάλα μας, η κυρία Ευαγγελία, μας μάζεψε και μας πήγε στην εξοχή, να κάνουμε εκεί το μάθημά μας. Εκείνο το πρωινό τραβήξαμε κατά τον Αυλώνα, μια όμορφη περιοχή, με χρυσή πλατιά αμμουδιά και ήμερους λόφους.

Λίγο πριν, ανάμεσα στους θαλασσόβραχους, βρισκόταν-και βρίσκεται μέχρι σήμερα- το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, σ’ ένα μαγευτικό τοπίο, ερημικό.

Εμείς ήμασταν στη σειρά, δυο δυο, και τραγουδούσαμε. Ξαφνικά βλέπουμε τη δασκάλα μας να μιλά μ’ έναν άγνωστο άνθρωπο που τυχαία περνούσε από κει. Ο άγνωστος της έκανε νόημα με τα χέρια του πως έπρεπε να γυρίσουμε πίσω. Ύστερα έστρεψαν κι οι δυο το κεφάλι κατά τη μεριά της Αγια-Βαρβάρας τρομαγμένοι.

Τότε η δασκάλα ήρθε κοντά μας, σαν να ήθελε να μας αγκαλιάσει όλα μαζί. Σαν να προσπαθούσε να στρέψει τα κεφάλια μας από την άλλη μεριά. Η δασκάλα μας είχε γίνει ξαφνικά ένας άνθρωπος πολύ δικός μας, σαν τη μάνα μας, ας πούμε. Κι έτρεμε. Τούτη η ταραχή ήταν τόσο έντονη που δεν μπορούσε να την κρύψει.

Κι εμείς χαμένα, σαστισμένα, μια αρμαθιά εξάχρονα παιδιά, προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι είχε συμβεί.

Μα η εξήγηση ήταν πολύ δίπλα μας. Σε μια απόσταση πέντε ή έξι μέτρων από το δρόμο ήταν ένα χωράφι, λίγο πιο χαμηλά, και εκεί είχαν στήσει τους «στύλους». Κάτι πανύψηλους ξύλινους « στύλους». Τους έδεναν, λέει, τα μάτια, για να μη βλέπουν. Και τους τουφέκιζαν την αυγή.

Ακόμα, πολλοί απ’ αυτούς, που ήταν και νέα παιδιά, παλικάρια, φώναζαν την τελευταία στιγμή κάτι για την ελευθερία. Κάτι για την πατρίδα, φώναζαν κάποια λόγια υπερηφάνειας, για να κάνουν το θάνατο λιγότερο φριχτό.

Ύστερα, τους έπαιρναν με μια μαούνα και τους πήγαιναν, λέει, στα βαθιά του Πέτασου.

Λοιπόν, εκείνο το πρωινό, χωρίς κανείς να το ξέρει, είχαν τουφεκίσει έναν άνθρωπο. Και το αίμα του ήταν εκεί, ζεστό ακόμα. Το αίμα του ήταν στη ρίζα του ξύλου. Και λίγο πιο κει, το καλπάκι του. Σε μιαν απόσταση θανάτου από τον ξύλινο στύλο, το καλπάκι του ανθρώπου, που το φορούσε, ίσως, την τελευταία στιγμή.

Θυμάμαι, ακόμα, τον εαυτό μου παιδί, να στέκεται στην άκρη του δρόμου, ανάμεσα στα άλλα παιδιά, και να κοιτάζει.

Το αίμα του ανθρώπου είχε σχηματίσει ένα μικρό κόκκινο αυλάκι γύρω από το στύλο. Το αίμα του ανθρώπου άχνιζε, θαρρείς, ακόμα ή ήταν ο ήλιος που το ζέσταινε, ο μοναδικός μάρτυρας του ανοιξιάτικου εκείνου πρωινού.

Κοντά στο χωράφι με τους «στύλους» ήταν το σπίτι–παράγκα σχεδόν τότε– της κυρίας Σεβαστής, μιας Σμυρναίας αρχόντισσας, που αποτραβήχτηκε να ζήσει στην ερημιά, με το δικό της κόσμο.

Η κυρα-Σεβαστή πήγαινε πάντα, μετά από την εκτέλεση, και έριχνε νερό, να ξεπλυθεί το αίμα. Όμως εκείνο το πρωινό δεν είχε πάει, ποιος ξέρει γιατί.

Κι εμείς, με τα μάτια ορθάνοιχτα, απορημένα και τρομαγμένα μαζί, σταθήκαμε στην άκρη του δρόμου, και κοιτάζαμε τούτο το φρέσκο αίμα, χυμένο εκεί, μια πελώρια κόκκινη κηλίδα κάτω από τον ήλιο. Κοιτάζαμε τον ξύλινο στύλο και προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι σήμαινε, τι σήμαινε να σε στήσουν εκεί.

Ύστερα, ο Γιώργος ο ψηλός, ο φωτογράφος, παιδί κι εκείνος τότε στην Κατοχή, μάζεψε, λέει, το καλπάκι εκείνο. Ήταν το σπίτι τους εκεί κοντά. Και πίσω από το κλεισμένο παράθυρο έβλεπε, κάθε φορά, να τους βάζουν μέσα σε κάτι πελώριους σάκους και να τραβάνε με τη μαούνα κατά τον Πέτασο…»

Σημειώσεις

1: Για περισσότερες πληροφορίες στο βιβλίο «Αη Στράτης- Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξόριστων-Χειμώνας 1941-42» του Γιώργη Καζάκου

2: λέξη τουρκικής ή περσικής προέλευσης, είδος καπέλου που συνηθίζεται να φοριέται στην Τουρκία και άλλες γειτονικές χώρες

Δέσποινα Παπαδοπούλου  25 Νοέμβρη 2021