ΑπόψειςΕπιλεγμένα

Οι λημνιοί ήρωες στη μάχη του Σκρα. Είναι η Επέτειος σήμερα 17/5

Οι λημνιοί ήρωες στη μάχη του Σκρα

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Διευκρίνιση: Οι τυχόν διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ενδιάμεσα σ’ αυτό το κείμενο γίνονται από τον διακομιστή του διαδικτύου και δεν έχουν σχέση ούτε με τον συντάκτη ούτε με το περιεχόμενο του.

 

Γεμάτη απειλές και ηρωικές μάχες η ιστορία του τόπου μας. Κάθε πόλη και κάθε ελληνικό χωριό έχει το δικό του ηρώο πεσόντων. Αυτών που άφησαν την τελευταία τους πνοή για μας. Είναι οι παππούδες μας, που όταν κλήθηκαν να ρισκάρουν και να δώσουν τη ζωή τους, την ώρα που εφορμούσαν με το όπλο και τη λόγχη είχαν στην ψυχή και το μυαλό τους εμάς, τα παιδιά κα τα εγγόνια τους.

Ας τους θυμόμαστε με σεβασμό και αγάπη. Και ευγνωμοσύνη. Δεν θα υπήρχαμε, θα ήμασταν κάτι άλλο, αν δεν μας είχαν αγαπήσει αυτοί τόσο πολύ κι αν δεν έχυναν το αίμα τους για μας.

Ας θυμηθούμε τι έγινε πριν από ακριβώς 103 χρόνια τέτοια μέρα στις πλαγιές του μικρού μακεδονικού χωριού Σκρα:

 

«Θρίαμβος της ελληνικής λόγχης», τιτλοφορούσε ο Τύπος την πρώτη και νικηφόρα εμπλοκή των ελληνικών δυνάμεων στη μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα ρεπορτάζ των εφημερίδων συμπληρωνόταν και από αμέτρητα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα που εξυμνούσαν τους Έλληνες στρατιώτες. Το «Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης» που είχε δημιουργηθεί από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη, υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, έδωσε το Μάιο του 1918 την πρώτη κρίσιμη μάχη του στο πλευρό της Αντάντ. Η «Αντάντ» ή «Τριπλή Συνεννόηση» ήταν η στρατιωτική συμμαχία μεταξύ Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας που συγκρούστηκε στο Α παγκόσμιο πόλεμο με την συμμαχία των Κεντρικών Δυνάμεων, Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας. Στο πλευρό των Γερμανών συμπαρατάχθηκαν και οι Βούλγαροι οι οποίοι ό,τι δεν μπόρεσαν να καταφέρουν στους Βαλκανικούς πολέμους, προσπάθησαν να το κερδίσουν σε εδάφη στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

 

Στην αρχή του πολέμου ο αγγλογάλλοι εξαιτίας των ισχυρών βουλγαρικών δυνάμεων στη περιοχή, δεν μπόρεσαν να συνενωθούν με τις σύμμαχες σερβικές δυνάμεις και αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν νότια των ελληνικών συνόρων. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1915 δημιούργησαν το λεγόμενο «Περιχαρακωμένο Στρατόπεδο Θεσσαλονίκης», όπου παρέμεναν μέχρι νεωτέρας εντολής.

 

Η Μάχη του Σκρα έγινε το τελευταίο χρόνο του πολέμου σε υψόμετρο 1.097 μέτρα, δυτικά του ποταμού Αξιού στον νομό Κιλκίς. Ήταν πρώτη μεγάλη αναμέτρηση στο λεγόμενο μακεδονικό μέτωπο στο οποίο οι αγγγλογάλλοι πολέμησαν μαζί με τον ελληνικό στρατό.

 

Η επίθεση του ελληνικού στρατού 17/30 Μαΐου 1918 Στη περιοχή αυτή οι κεντρικές δυνάμεις είχαν στρατοπεδεύσει από το 1915 και ήταν ενισχυμένες με ανθεκτικά καταφύγια και συρματοπλέγματα. Το ύψωμα  ήταν ισχυρά οχυρωμένο και είχε εξοπλιστεί με πολυβόλα και όλμους. Οι Βούλγαροι διέθεταν 88 πυροβόλα στην περιοχή του χωριού Ούμα και 52 στην περιοχή της Γευγελής. Ο στρατηγός Γκιγιομά, που μόλις είχε διαδεχτεί τον στρατηγό Σαράιγ στη Θεσσαλονίκη, εκπόνησε σχέδιο γενικής επίθεσης το οποίο θα εκτελούσαν από κοινού Γάλλοι και Έλληνες: μια Γαλλική Μεραρχία και το ελληνικό Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας, που αποτελούνταν από τη Μεραρχία Αρχιπελάγους, τη Μεραρχία Κρήτης και τη Μεραρχία Σερρών. Η ελληνική δύναμη διέθετε 14.546 στρατιώτες στο πεζικό, τους οποίους υποστήριζαν 287 βαρέα και ελαφρά πυροβόλα, ενώ οι Βούλγαροι διέθεταν πέντε συντάγματα πεζικού, υποστηριζόμενα από ισχυρό πυροβολικό. Εφεδρεία θα ήταν το 1ο Σύνταγμα Αφρικανών στον Αρχάγγελο. Το σχέδιο του στρατηγού Γκιγιομά προέβλεπε επίθεση σε δύο χρόνους, με εναλλαγή συνταγμάτων. Κατά τον πρώτο θα καταλαμβανόταν το ύψωμα Σκρα και κατά τον δεύτερο χρόνο η γραμμή των υψωμάτων Τουμουλούς-Σερφ Βολάν. Η κατάληψη των υψωμάτων.

 

Η επίθεση ξεκίνησε στις 16 Μαΐου 1918. Η βροχή και τα σύννεφα ευνοούσαν την επίθεση, καθώς με αυτές τις συνθήκες τα εχθρικά παρατηρητήρια δεν είχαν καλή ορατότητα. Η μεραρχία Αρχιπελάγους μέσα σε μιάμιση ώρα από τη στιγμή της έναρξη της επίθεσης κατάφερε να καταλάβει τα υψώματα Σκρα ντι Λέγκεν, Τουμουλούς και Σερφ Βολάν, δίνοντας σκληρές μάχες. Την ίδια ώρα εξόρμησε η μεραρχία Κρήτης εναντίον των υψωμάτων στα ανατολικά του Σκρα και μέχρι το μεσημέρι κατελήφθησαν όλες οι προβλεπόμενες θέσεις. Η μεραρχία Σερρών κατέλαβε τα υψώματα Λαγκαδιά–Σαγράδα–Μπλοκ Ροσέ, χωρίς να συναντήσει ιδιαίτερη αντίσταση. Επιπλέον, προσέφερε βοήθεια στην μεραρχία Αρχιπελάγους, όταν εκείνη αντιμετώπιζε δυσκολίες στην κατάληψη του υψώματος Τουμουλούς.

 

Συνολικά, τα κέρδη της επίθεσης ήταν η προώθηση του συμμαχικού μετώπου σε βάθος 2 χλμ. και σε πλάτος 13 χλμ. Συνελήφθησαν 1.835 Βούλγαροι αιχμάλωτοι και λεηλατήθηκε άφθονο πολεμικό υλικό. Τα τμήματα εφόδου πολέμησαν με λόγχες και χειροβομβίδες και διακρίθηκαν σε μάχες σώμα με σώμα Η νίκη των Ελλήνων στη μάχη του Σκρα ήταν πανηγυρική.

 

Το τίμημα ωστόσο υπήρξε βαρύ. Οι απώλειες της μάχης ήταν 2.204 τραυματίες, 164 αγνοούμενοι και 441 νεκροί, μεταξύ των οποίων και ο ταγματάρχης του πρώτου τάγματος του πέμπτου συντάγματος της μεραρχίας Αρχιπελάγους, Βασίλειος Παπαγιάννης.

Το μεγαλύτερο φόρο αίματος πλήρωσε η Μεραρχία Αρχιπελάγους, η οποία ανέλαβε το κύριο μέρος της επίθεσης. Οι νεκροί για τους αντιπάλους υπολογίζονται σε περίπου πεντακόσιους άνδρες.

 

Η νικηφόρα έκβαση στη μάχη του Σκρα εντυπωσίασε τους συμμάχους καθώς οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν σε μικρό χρονικό διάστημα να διασπάσουν την βαριά οχύρωση των βουλγαρικών δυνάμεων. Η μάχη του Σκρα ήταν η πρώτη επιχείρηση του στρατηγού Γκιγιομά στο μέτωπο. Πρώτη και νικηφόρα. Ο στρατηγός Γκιγιομά εξύμνησε τον ελληνικό στρατό για τη περήφανη νίκη του και το χαρακτήρισε «πεζικό απαράμιλλης ανδρείας και έξοχης ορμητικότητας». Με εντολή του ο διοικητής του 1ου Συντάγματος Σερρών, ταγματάρχης Κονδύλης Γεώργιος, προήχθη σε αντισυνταγματάρχης και παρασημοφορήθηκε από τους Γάλλους με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, από τους Βρετανούς με το παράσημο του Λευκού Αετού μετά ξιφών και από την Ελλάδα με τον Πολεμικό Σταυρό Α’ Τάξεως. Το ίδιο συνέβη και με τον Νικόλαο Πλαστήρα.

 

Με μια άλλη ακόμη διαταγή του, ο Γκυγιομά εγκωμίασε τη Μεραρχία Αρχιπελάγους, που είχε αναλάβει την κυρία προσπάθεια. Στην ίδια διαταγή τόνιζε ότι ήταν υπερήφανος που διοικούσε τέτοιους αξιωματικούς και οπλίτες. Τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα που στέλνονταν για τη θριαμβευτική νίκη ήταν αμέτρητα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεχόταν ευχές για «την απαράμιλλη ανδρεία του στρατού του», ενώ ο στρατηγός Εμμανουήλ Ζυμβρακάκης συγχαρητήρια για τη «λαμπρή νίκη των ελληνικών δυνάμεων». Η εφημερίδα Μακεδονία, στο φύλλο της 20 Μαΐου τιτλοφορούσε το θρίαμβο των Ελλήνων και περιέγραφε την αιχμαλωσία των εχθρικών δυνάμεων.

 

Η «εκ του συστάδην και δια της λόγχης» νίκη του Σκρα θεωρήθηκε ισχυρότατο πλήγμα για τους Βουλγάρους και μέγα κατόρθωμα του Ελληνικού Στρατού Ο θρίαμβος στη μάχη του Σκρα συνέβαλε σημαντικά στην τελική νικηφόρα έκβαση του πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο, εξασφάλισε την εμπιστοσύνη των συμμάχων στον ελληνικό στρατό και αναπτέρωσε το ηθικό της διαιρεμένης Ελλάδας. Η μάχη του Σκρα απετέλεσε το προθάλαμο απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας από τους Βουλγάρους το Σεπτέμβριο 1918.

 

Ας θυμηθούμε τώρα και τους δικούς μας, που άφησαν την τελευταία τους πνοή σ’ εκείνη τη μάχη. Τους 58 Λημνιούς και Αγιοστρατίτες, τα ονόματα των οποίων είναι γραμμένα, εκτός από το βιβλίο της Ιστορίας, και στο μάρμαρο του ηρώου στην Ατσική. Τον ανθυπολοχαγό Παρασχάκης, τους 2 λοχίες, τους 5 δεκανείς ,και τους 10 στρατιώτες. Και τους τραυματίες.

Είναι αυτοί που υπηρετούσαν στο ηρωικό τάγμα της Λήμνου, του συντάγματος της Λέσβου, στη Μεραρχία του Αρχιπελάγους.

Από το πεδίο της μάχης στις 11 Αυγούστου 1918 ο Αντισυνταγματάρχης Κ. Παλαιολόγος από το 5 Σύνταγμα Μεραρχίας του Αρχιπελάγους έστειλε Ανακοινωθέν-Επιστολή προς το Δημοτικό Συμβούλιο του τότε Κάστρου –Λήμνου, στο οποίο αναφέρει για το Ηρωικό τάγμα της ΛΗΜΝΟΥ:

 

« Η νήσος Λήμνος είναι εξαιρετικώς ευτυχής ,διότι εις περιστάσεις κινδυνώδεις και ιστορικές δια την Ελλάδα παρέσχε εις την πατρίδα με εξαιρετική προθυμία τα τέκνα της τα οποία δια του ηρωισμού και της καρτερίας των επί 16 μήνας εις το μέτωπον προσέφεραν εκδουλεύσεις προς το έθνος αξιοσημείωτους. Σας εκφράζω μετά των αξιωματικών του Συντάγματος όλων μας το θαυμασμό δια την μεγάλην αυταπάρνηση και ανδρεία την οποία επέδειξαν οι Λήμνιοι εις το ΣΚΡΑ γενόμενοι πρώτιστοι συντελεσταί και θυσιάστηκαν εις μιαν των μεγαλυτέρων νικών του Στρατού της Πατρίδος μας».

 

Λεπτομερή περιγραφή αυτής της μάχης και της θυσίας των ηρώων της Λήμνου και του Αγίου Ευστρατίου μπορεί να βρει κανείς στο εξαίρετο βιβλίο του Αριστείδη Τσοτρούδη “Η Μάχη του Σκρα και Συνθήκη του Μούδρου”, το οποίο δεν πρέπει να λείπει από κανένα λημνιό σπίτι.

 

Το χωριό Σκρα και κυρίως η λίμνη κοντά σ’ αυτό, η περίφημη «Σμαραγδένια Λίμνη του Σκρα», είναι πολύ γνωστά στα περισσότερα τουριστικά γραφεία της Βόρειας Ελλάδας, που οργανώνουν ημερήσιες εκδρομές αναψυχής.

Εάν κάποιος θέλει να πάει με το δικό του αυτοκίνητο, για να συνδυάσει ένα προσκύνημα στους ήρωες που έπεσαν σ’ αυτό το μέρος με μια ημερήσια εκδρομή, οι πρακτικές οδηγίες είναι οι εξής:

  • Εθνική Οδός προς Ευζώνους. Έξοδος προς ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ
    · Διασταύρωση με επαρχιακή οδό Κιλκίς – Αξιούπολης.
    · Αριστερά προς ΑΞΙΟΥΠΟΛΗ. Περνάς πάνω από τη γέφυρα του ποταμού Αξιού.
    Κοντά στην Τράπεζα Πειραιώς είναι η εκκλησία ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (ή ΜΠΟΕΜΙΣΣΑ). Η διακόσμηση της θεωρείται αιρετική (ωραιοποίηση των ανθρώπινων μορφών μέσα από τη φωτοσκίαση, εγκατάλειψη της ασκητικής και εξαϋλωμένης απόδοσης των μορφών, εισαγωγή πλούσιων στοιχείων από το περιβάλλον, εισαγωγή προσώπων λαϊκών αλλά και η απεικόνηση προσώπων ιστορικών).
    Αν έχεις χρόνο, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αξιούπολης στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο κοντά στο κέντρο της πόλης. Περιλαμβάνει βοτανική, πανίδα, γεωλογία, παλαιοντολογία , πετρώματα.Πώς συνεχίζεις για τη σμαραγδένια λίμνη (16 χλμ. από Αξιούπολη, ελαφρά ανηφορικός):
    Παίρνεις το δρόμο προς ΦΑΝΟΣ.
    Παρακάμπτεις το Φανό (τον αφήνεις δεξιά)
    Παρακάμπτεις και το δρόμο προς Ειδομένη, και συνεχίζεις προς ΣΚΡΑ.
    Παρακάμπτεις και το ΣΚΡΑ, και συνεχίζεις αριστερά προς ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ – ΚΟΥΠΑ.
    Δεν βγαίνεις δεξιά για Αρχάγγελο, αλλά συνεχίζεις αριστερά προς ΚΟΥΠΑ.
    Πινακίδες ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ.
    Κατηφορίζεις ακόμη 500 μέτρα και φτάνεις σε πλάτωμα-πάρκινγκ με πετρόχτιστη βρύση, όπου αφήνεις το αυτοκίνητο.

100 φαρδιά πέτρινα σκαλοπάτια μέχρι κάτω στο καταπράσινο πλάτωμα και το ποταμάκι με την ξύλινη γεφυρούλα.
Από εκεί δρομάκι 300 μ. μέσα στο πράσινο μέχρι τη λίμνη και τους καταρράκτες. Υπάρχουν ξύλινα παγκάκια για ξεκούραση.
Ο χώρος είναι κατάλληλος και για πικ-νικ.
Η μικρή λίμνη σχηματίζεται από το νερό των καταρρακτών και πολλά ρυάκια του όρους Πάϊκου. Το βάθος της είναι μέχρι 14 μέτρα. Πολλοί τολμηροί κάνουν μπάνιο σ’ αυτήν.
Στην επιστροφή μπορείς να κάνεις μια στάση στο χωριό (που έχει υψόμετρο 520 μ.). Yπάρχει ενδιαφέρον σχετικό μουσείο στην μικρή πλατεία του χωριού.
Επίσης μια-δυο ταβέρνες. Διαφορετικά, καφέ ή φαγητό στην Αξιούπολη.

Στη Φωτογραφια το Μνημείο στο Σκρα

 

 

 

 

 

Google NewsΑκολουθήστε το LimnosNea.gr - ΡάδιοΆλφα στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσειςαπό την Λήμνο και τον κόσμο.

Δείτε περισσότερα

Σχετικά Άρθρα

Back to top button