Όταν η Λήμνος… ποιεί

της Γ. Κότικα

9 Οκτωβρίου, 2019

5 minutes read

Όταν η Λήμνος… ποιεί

της Γ. Κότικα

Πριν από περίπου ένα μήνα και πιο συγκεκριμένα στις 15 Σεπτεμβρίου, στο Αρχαίο Θέατρο της Ηφαιστείας, στον πλέον κατάλληλο χώρο – αλλά και στον χρόνο που “καθηλώνει” τους θεατές ταξιδεύοντας τους σε έναν κόσμο τόσο κοντινό, με τα ήθη και τα έθιμά μας, μα και τόσο μακρινό με τα νέα δεδομένα – δόθηκε η παράσταση του πολιτιστικού συλλόγου ΜΕΑΣ: “Έκτωρ, ο αγαπημένος των θεών” υπό την εποπτεία και άψογη σκηνοθεσία του ώριμου πλέον, μα ταυτόχρονα νεαρού σε ηλικία, Κυριάκου Δανιήλ, ο οποίος με τη διορατικότητά του έκτισε με άριστη ποιότητα το θεατρικό.

Το συγκεκριμένο έργο, το πρωτοσυναντάμε στο συλλογικό τόμο της συγγραφέως “Θέατρο” (του οποίου τα κείμενα ατυχώς δεν έχουν πραγματωθεί σε θεατρική σκηνή) διανθισμένο, ωστόσο, με φαντασία, αλλά και γνώση, αποδόθηκε με τον εξαίρετο ποιητικό λόγο της Μαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου – Ποιήτρια/Συγγραφέας, με καταγωγή από το νησί μας, τη Λήμνο.

Πρόκειται, λοιπόν, για ένα μονόπρακτο θεατρικό που εκτυλίσσεται σε τρεις εικόνες και όπως αναφέραμε παραπάνω, μέχρι πρότινος δεν είχε την τύχη ούτε αυτό να παρουσιαστεί σε κάποια θεατρική σκηνή. Ίσως αυτό βέβαια να ήταν και το πιο ευοίωνο της υπόθεσης – το να διαδραματιστεί εν τέλει για πρώτη φορά στο θέατρο της Ηφαιστείας – ξεκινώντας η παράσταση από το σούρουπο, (όπως συνηθιζόταν στην αρχαιότητα) και “ξετυλίγοντας” το δράμα του Έκτορα σε ένα τόσο κατανυκτικό περιβάλλον.

Η πρώτη εντύπωση στα μάτια των θεατών ήταν φυσικά το δωρικό στοιχείο, σε συνδυασμό με το χαρακτηριστικό τοπίο της Λήμνου – του χρυσαφιού και της θάλασσας. Σιγά, σιγά προστίθενται κι άλλα στοιχεία, καθώς η ματιά πέφτει στη σκηνή του θεάτρου, κοιτώντας λεπτομέρειες στο σκηνικό όπου πρόκειται να αποδοθεί το δράμα. Από την αρχική αυτή θέαση αντιλαμβανόταν κανείς ότι θα βιώσει κάτι πολύ όμορφο και προπάντων με ειλικρίνεια, καθώς η απλότητα μέσα από τη στοιχειοθέτηση των κατασκευών στο σκηνικό, δεν άφηνε καμία αμφιβολία για το ποιόν της παράστασης.

Ένα Άλογο, λοιπόν, τραβάει έντονα το βλέμμά μας. Βρίσκεται σε ένα βαθύτερο πλάνο σε σχέση με τα υπόλοιπα και φανερώνεται σαν σε κίνηση υποταγής γερμένο, ξεκομμένο από το υπόλοιπο σώμα του. Πρόκειται για μια κατασκευή φτιαγμένη, εξ ολοκλήρου από τα χέρια του ζωγράφου/εικαστικού/θεατρολόγου – υπεύθυνου για τα σκηνικά του έργου – Θωμά Σφούνη, ο οποίος πέραν της διορατικότητάς του, θα χρειάστηκε επίσης μεγάλη υπομονή ώστε να πλαστεί το άλογο – Δούρειος Ίππος- με μόνο υλικό το ξύλο. Από εκεί κι ύστερα, αναδύονταν κι άλλες εικόνες στο χώρο όπου θα παιζόταν η παράσταση, οι οποίες αργότερα ήρθαν και αρμονικά έδεναν με τις πράξεις των ηθοποιών και των περιστάσεων.

Σε πρώτο πλάνο το Άρμα, το οποίο δηλώνει κι αυτό με την σειρά του τον συμβολισμό της ήττας με τη θέση του, ενώ σε ένα άλλο πλάνο, στην αντίθετη πλευρά, λιτά επίπεδα που σου φέρνουν στο μυαλό μια σκακιέρα στέκουν επιβλητικά. Πριν από αυτό μια δωρικού τύπου κολώνα με τα πρώτα αναγκαία, για τον άνθρωπο, στοιχεία, όπως διάφορα πήλινα – γεμάτα ίσως με νερό, ίσως με κρασί – και ένα ένδυμα, ίσως ματωμένο… κι έπειτα το φίδι που έρχεται να ανοίξει, αλλά και να κλείσει κύκλους ζωής! Αυτο επιβεβαιώνει και η Γυναίκα, όπου άλλοτε ως μάντισσα, τρελλή σαν σε έκταση, άλλοτε ως μάγισσα, ή σαν παιδί και σαν γυναίκα [Ανδρομάχη] προμηνύει τα δραματικά δρώμενα. Ένας ρόλος ιδιαίτερα αξιοσημείωτος που τον παρέστησε εκπληκτικά η Ιωάννα Βλαχογιάννη, για να καταλήξει να αυτοπροσδιοριστεί ως η Μάνα… η αρχή του όλου!

Η παράσταση ξεκίνησε, λοιπόν, με την τελετουργική χορογραφία του φιδιού, το οποίο με ιδιαίτερη χάρη, κινησιολογία και στωικότητα έρπεται στον θεατρικό χώρο (Τζώρζια Συμεωνίδου). Ταυτόχρονα διαφαίνεται η θλιβερή εικόνα του γονέα, του Πρίαμου, που έχει χάσει το παιδί του κι όχι μόνο. Ένας ρόλος, που εκπληκτικά και με τόση όση χρειάζεται απλότητα, τον διαδραμάτισε ο Γιώργος Καριακλής, ο οποίος είχε τη μορφή με τα γκρίζα του μαλλιά – ενός σοφού γέροντα καταβεβλημένο και γερμένο επάνω στο άρμα της ήττας. Στο άρμα με το σκοτωμένο του παιδί!

Κι έπειτα αυτό σηκώνεται… Άνδρας με τις πληγές εμφανείς και την απόγνωση ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του Έκτορα. Μια μορφή που θυμίζει την αρχαιοελληνική ομορφιά στην τραγική της υπόσταση, με την πολύ καλή ερμηνεία του Γιώργου Μεργιά, ο οποίος σπαραχτικά αντιλαμβάνεται τη θνητότητά του σε όλο της το εύρος. Ταυτόχρονα, ωστόσο και σταδιακά, γεμίζει με θάρρος και δύναμη, αντιλαμβανόμενος ότι πλέον δεν έχει την ανάγκη της υπεροχής, ούτε καν της θεϊκής προσοχής. Δεν είναι πλέον ο ευνοούμενος των θεών, δεν είναι καν ούτε των θνητών. Είναι ελεύθερος για αυτόν το λίγο χρόνο που του απομένει για το τελευταίο του ταξίδι, κι αυτό που επιθυμεί περισσότερο είναι να συναντηθεί με την αγαπημένη του γυναίκα, Ανδρομάχη. Να νιώσει για τελευταία φορά τη δύναμη της αγάπης, η οποία νικάει ακόμη και τον θάνατο.

Δεν τον πτοεί πλέον τίποτα τον Έκτωρ! Ακόμη και οι διδαχές του ήδη νεκρού Φίλου/Άντρα – ο οποίος είχε κι εκείνος την απελπισία του θανάτου/νεκρού στο πρόσωπό του – Γιάννη Πινάκου δεν τον συγκινούν αφού ήδη έχει καταλάβει κι εκείνος ότι με το μίσος, την κακία, τον σκοτωμό, άνθρωπος δεν υφίσταται. Παρά μόνον με το μεγαλείο της ελευθερίας, της αποδοχής, της αγάπης, κι ας είναι πλέον ο πρωταγωνιστής ένας από τους “νικημένους της γης” κι όχι πλέον ο “αγαπημένος των θεών”. Έχει αγκαλιάσει πλέον την ήττα, κι όπως αναφέρει η συγγραφέας του έργου σε μια συνέντευξη της σε γνωστή εφημερίδα – ζώντας η ίδια μια ηττοπαθή περίοδο – κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: “Είμαστε οι ηττημένοι των θεών”! Ο Έκτωρ ήταν ο ωραίος νικημένος των θεών. Τόσο πολύ τον αγάπησαν οι θεοί που τον έσυραν στην έσχατη οδύνη ενός εξευτελιστικού θανάτου για να τον “κλάψουν με τρυφερότητα“^[1]

Η παράσταση έκλεισε με τον πλέον σπαρακτικό τρόπο! Με το παιδί του Έκτορα, Αστυάναξ, το οποίο έπαιξε εκπληκτικα και μας συγκίνησε όλους, δίνοντας στο ρόλο την πρέπουσα σημασία. Πρόκειται για τον μικρότερο ηλικιακά ηθοποιό Γιώργο Σταφύλη, όπου έζησε – κι εμείς μαζί του – μια υπέροχα συγκινησιακή βραδιά. “Νεκρό” κι αυτό από την οργή του πολέμου, ή την οργή των θεών, το παραλαμβανει ο πατέρας του ο Έκτωρ στα χέρια του από την Ανδρομάχη, φεύγοντας με αυτό για το τελευταίο, λυτρωτικό τους ταξίδι.

Η τύπου “σκακιέρα” που πρωτοαναφέραμε δεν λειτούργησε καθόλου διακοσμητικά, αντίθετα, καθόλη τη διάρκεια του έργου, ήταν εκεί καθήμενοι οι 4 θεοί με τις διπλές μάσκες, ή αλλιώς διπρόσωποι, να ακούνε, ή να ταράζονται, ακόμη και να χαίρονται με μνησικακία για την έκβαση της αιματοχυσίας. Πρόσωπα τα οποία δεν τα αντικρύσαμε παρά μόνον στο τέλος της παράστασης, ωστόσο, θεματικά και κινησιολογικά ήταν άψογοι, οι: Κ. Καραγκούνης, Τ. Καπάνταης. Π. Βαρβαρίγος, Αν. Φιρίππης και μάλιστα θα έλεγε κανείς ότι η στάση όλων των παραπάνω ήταν εντελώς μηχανικά στρατιωτική.

Αθέατοι, αλλά καθόλου ασήμαντοι, οι Μουσικοί της παράστασης: Ν. Αμπατζής, Αν. Σιάχου, Θ. Σίμος, ενώ η ομάδα Κρουστών με την ονομασία “Bartalia” είχε στο δυναμικό της τους: Κ. Παπανικολάου, Ν. Κουμαντάνος, Β. Κατσιγιάννης, Σ. Καλαϊτζίδου, Δ. Μπουλώτης.

Εν κατακλείδι, το θεατρικό Έκτορ, ο αγαπημένος των θεών, που είχαμε την τύχη να το απολαύσουμε στην δική μας “ Λημνιακή Επίδαυρο” ήταν μια άψογη, από όλες τις πτυχές της, παράσταση η οποία κάλλιστα μπορεί να συναγωνιστεί επάξια τα μεγάλα θεατρικά σχήματα των μεγαλουπόλεων. Είμαστε πολύ τυχεροί, όσοι παρευρεθήκαμε εκείνο το δειλινό στο αρχαίο θέατρο της Ηφαιστείας, κι ελπίζω να υπάρξουν κι άλλες τέτοιες ευχάριστα ποιοτικές βραδιές, οι οποίες θα καταστήσουν τη Λήμνο, εκτός από τουριστικό, και πολιτισμικό προορισμό.

Υ.Γ: Ένα μεγάλο μπράβο και πολλές ευχαριστίες σε όλους τους συντελεστές – θεατούς και αθέατους – που συνετέλεσαν στο ανέβασμα αυτής της παράστασης.

^[1](Λαμπαδαρίδου-Πόθου, 2010: 243-244) http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/navigator/browse.html?object_id=20947

Πηγές: