Πού οφείλεται η νοστιμιά των λημνιακών προϊόντων

Πού οφείλεται η νοστιμιά των λημνιακών προϊόντων

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Η Λήμνος είναι ένα ευλογημένο νησί. Ό,τι παράγει είναι νόστιμο και εξαιρετικής ποιότητας. Όσοι τα ξέρουμε τα έχουμε συνηθίσει και δεν τα προσέχουμε τόσο, οι ξένοι όμως ενθουσιάζονται ακόμα και με μια χωριάτικη σαλάτα με φέτα καλαθάκι, ένα σαγανάκι μύδια, φλομάρια με λιόκαυτο, ένα ποτηράκι κρασί.

Τα πιο γνωστά προϊόντα της Λήμνου είναι τα γαλακτοκομικά, το κρασί, το ούζο, τα προϊόντα από αλεύρι, το θυμαρίσιο μέλι, τα αλίπαστα, τα μύδια, τα ψάρια και ο χαλβάς από ταχίνι.

Πού οφείλεται η ιδιαίτερη γεύση και η νοστιμιά τους;

Αν έχεις ξεχάσει τη γεύση της παραδοσιακής φέτας, εάν είσαι μερακλής στο λιόκαυτο σαγανάκι, το παραδοσιακό πρόβειο γιαούρτι, τα φλομάρια, τον τραχανά και το κασκαβάλι, στη Λήμνο θα τα ανακαλύψεις πάλι. Ατέλειωτα κοπάδια πρόβατα κάθε μέρα βόσκουν νωχελικά στις πλαγιές του νησιού, για να δώσουν το βράδυ το άριστης ποιότητας και μοναδικό στη γεύση γάλα τους.

Όπως λένε οι κεχαγιάδες, τα πρόβατα της Λήμνου, μαζί με το πράσινο χορταράκι πότε-πότε βόσκουν και λίγο θυμάρι και αγριοβότανα.

Ο Όμηρος γράφει για το περίφημο κόκκινο μπρούσκο λημνιό κρασί. Το κρασί αυτό εξακολουθεί να παράγεται και σήμερα στο νησί, απ’ τα αυτοφυή κλήματα της ποικιλίας καλαμπάκι, στις εύφορες πλαγιές των λόφων. Ένα άλλο περίφημο κρασί της Λήμνου είναι το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, ένα άσπρο ξηρό με φίνο άρωμα και μοναδική γεύση. Η ρετσίνα επίσης έχει μια ιδιαίτερη γεύση. Έχεις τη γεύση αρωματικού σταφυλιού στη γλώσσα σου

Η Λήμνος είναι ένας τεράστιος αμπελώνας. Παράγει ένα πολύ αρωματικό γλυκάνισο, με το οποίο εμπλουτίζουν το ούζο. Τα εμφιαλωμένα κρασιά της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών και των ιδιωτικών οινοποιείων βραβεύονται κάθε χρόνο στις διεθνείς εκθέσεις και εξάγονται σ’ όλο τον κόσμο.

Η μοναδική τους ποιότητα και γεύση οφείλεται, πρώτο, στο ηφαιστιογενές χώμα του νησιού. Δεύτερο στη μεγάλη ηλιοφάνεια. Τρίτο στην παράδοση, στα δρύινα βαρέλια, στην τέχνη του σπιτικού. Ο μούστος περιέχει ψηλά «σάκχαρα» και «μπωμέ», γι’ αυτό και μεγάλες εταιρίες εμφιάλωσης κρασιών, όπως λ.χ. ο Μπουτάρης, η Σαντορίνη κ.ά., ακόμα και γαλλικές εταιρίες, αγοράζουν εκατοντάδες τόνους χύμα μούστο απ’ το οινοποιείο του συνεταιρισμού στη Μύρινα, για να εμπλουτίσουν τα δικά τους κρασιά με άρωμα και γεύση.

Η Λήμνος ανέκαθεν φημιζόταν για το ανώτερης ποιότητας αλεύρι της, το περίφημο αλεύρι «τύπου Λήμνου». Το σιτάρι της Λήμνου είναι σκληρό και η μεγάλη ηλιοφάνεια του νησιού το ψήνει ιδανικά. Το χώμα του νησιού, ηφαιστιογενές, δίνει μια ιδιαίτερη γεύση κι ένα φίνο λεπτό άρωμα. Ακόμα, το σιτάρι αλέθεται σε παραδοσιακούς μύλους, για να κρατήσει το αλεύρι όλα τα νόστιμα στοιχεία του.

Γι’ αυτό όλα τα προϊόντα από αλεύρι του νησιού είναι εξαιρετικής ποιότητας και μοναδικής γεύσης: Ψωμί, φλομάρια, τραχανάς, κουσκούσι, παξιμάδια, κουλουράκια.

Η Λήμνος την άνοιξη είναι ένα απέραντο χαλί από αγριολούλουδα. Εκτός απ’ το θυμάρι που μοσχοβολάει όλο το χρόνο, στη Λήμνο υπάρχουν εκατοντάδες φυτά και βότανα, όπως ρίγανη, χαμόμηλο, μαντζουράνα, φασκόμηλο, βατόμουρα κ.ά.

Το θυμαρίσιο μέλι της Λήμνου φημίζεται για το έντονο άρωμά του και τη φίνα γεύση του. Πολλές μεγάλες επώνυμες εταιρίες παραγωγής και συσκευασίας μελιού αγοράζουν κάθε χρόνο σε μεγάλες ποσότητες χύμα το θυμαρίσιο μέλι της Λήμνου, για να εμπλουτίσουν με άρωμα και γεύση τα μέλια σε άλλες περιοχές της χώρας.

Τα μόνα ίσως αλίπαστα στην Ελλάδα, που διατηρούν ακόμα τη γεύση και την παραδοσιακή νοστιμιά, είναι της Λήμνου. Στον Μούδρο και την Νέα Κούταλη λειτουργούν οι υπερσύγχρονες μονάδες; Αλίπαστων ΛΗΜΝΟΥ ΘΑΛΑΣΣΑ και ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΣ. Ανοίγεις το καπάκι, και μοσχοβολάνε από φρεσκάδα. Ροδοκόκκινα, λαχταριστά, καλοψημένα στο αλάτι, έχουν τη γεύση της θάλασσας και ένα μοναδικό φίνο άρωμα.

Πού οφείλεται αυτή η υψηλή ποιότητα και γεύση τους; Πρώτο, γιατί τα ψάρια είναι Λημνιά, απ’ τις κρυστάλλινες θάλασσες του νησιού. Δεύτερο, γιατί ψαρεύονται την κατάλληλη εποχή, όταν η θερμιδική τους αξία είναι υψηλή. Και Τρίτο και κυριότερο, γιατί τα φτιάχνουν με μεράκι και σπιτική φροντίδα.

Οι βιοτεχνίες αυτές βραβεύτηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την υποδειγματική της καθαριότητα και την σπιτική φροντίδα.

Η παραγωγή ελέγχεται οικολογικά σε όλα τα στάδιά της. Κάθε κουτί περνάει από έλεγχο. Ο τρόπος που θα τοποθετηθούν οι σαρδέλες μία-μία με το χέρι, η ποσότητα και η ποιότητα του αλατιού, η θερμοκρασία ωρίμανσης, ο αεριζόμενος δροσερός αποθηκευτικός χώρος, όλα παίζουν το ρόλο τους, για να δώσουν το υψηλό αποτέλεσμα.

Γι’ αυτό και τα αλίπαστα της Λήμνου έχουν γίνει διάσημα και ανάρπαστα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ιδίως μεταξύ των απόδημων Ελλήνων.

Η Λήμνος ήταν πάντα ιδανικός ψαρότοπος. Με την μεγάλη ακτογραμμή της (176 χιλιόμετρα), με την ποικιλία και εναλλαγή του βυθού της, με τα νησούδια που την περιβάλλουν, και κυρίως με τα πεντακάθαρα νερά της, κρατά και αναπαράγει την μεγαλύτερη ποικιλία ψαριών και θαλασσινών.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Λήμνος βραβεύεται κάθε χρόνο από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα κρυστάλλινα νερά της και την προτιμούν οι ταξιδιωτικοί πράκτορες. Δεν υπάρχουν ρυπογόνες βιομηχανίες στο νησί. Οι καλλιέργειες είναι παραδοσιακές και δεν μολύνουν τη θάλασσα και το έδαφος. Οι αναρίθμητοι κόλποι της έχουν μια μοναδική διαρρύθμιση και ένα είδος πλαγκτόν που τρέφει τα ψάρια και τους δίνει μια υψηλή θερμιδική αξία και νοστιμιά.

Στη Λήμνο είναι πιθανό να μη βρεις σαρδέλα, γαύρο και σαβρίδια. Όχι γιατί δεν υπάρχουν, αλλά γιατί οι ντόπιοι ψαράδες τα χρησιμοποιούν μόνο για …δολώματα για τα παραγάδια. Αντίθετα θα βρεις και θα ανακαλύψεις τη γεύση από τα λεγόμενα «πρώτα» ψάρια, δηλαδή σαργό, συναγρίδι, άγρια τσιπούρα, μουρμούρα, ξιφία, λαβράκι, ροφό, και 100 άλλα είδη σε τιμή …παραδοσιακή.

Πού οφείλεται η ιδιαίτερη νοστιμιά των ψαριών της Λήμνου; Γιατί τα μεγαλύτερα εστιατόρια και τα πολυτελέστερα ξενοδοχεία της Αθήνας παραγγέλνουν τα ψάρια τους απ’ τη Λήμνο;

Η Λήμνος έχει τρία μοναδικά πλεονεκτήματα: Βρίσκεται στη μέση του πέλαγους και τα νερά της είναι πεντακάθαρα. Τα μικρά νησούδια που την περιβάλλουν αποτελούν ιδανικό καταφύγιο, βιότοπο και τόπο αναπαραγωγής των ψαριών. Τα θαλάσσια ρεύματα από Άγιο Όρος και Δαρδανέλια εμπλουτίζουν με τροφή τα ψάρια και οδηγούν κοπάδια ψαριών στα νερά της. Γι αυτό και οι στόλοι από ανεμότρατες το φθινόπωρο ψαρεύουν στην βορειοανατολική πλευρά παλαμίδες και άλλα κοπαδιάρικα ψάρια

Δεν είναι τυχαία η πρώτη θέση που έχουν τα χταπόδια της Πλάκας, τα λιθρίνια Διαπορίου, τα μπαρμπούνια Αη-Γιάννη Κάσπακα, οι μουρμούρες Κέρους, οι σαργοί και τα μελανούρια της Παναγιάς.

Ένα ολόκληρο νησί στην αρχαιότητα, η Χρύση στα βορειοανατολικά της Λήμνου κοντά στο χωριό Παναγιά, βυθίστηκε και σήμερα αποτελεί αβαθείς υφάλους, τους Μύθωνες, με βάθος 3-30 μέτρα, ιδανικό καταφύγιο για τα ψάρια, βιότοπο και παρθένο ψαρότοπο

Η Λήμνος είναι ένας από τους λίγους θαλασσινούς παράδεισους που απέμειναν στη χώρα μας. Μόλις παίρνει να βραδιάζει, την ώρα που δροσίζει η θαλασσινή αύρα και ο ήλιος δύει απέναντι στον Άθω στο Άγιο Όρος, μια-μια οι βάρκες βγαίνουν απ’ τα γραφικά λιμανάκια σχίζοντας τα βαθυγάλαζα νερά. Πάνε να ρίξουν τα δίχτυα και τα παραγάδια.

Την ίδια ώρα καπνός ανωθρόσκων ανεβαίνει απ’ τις ταβέρνες. Είναι από τα κάρβουνα που ετοιμάζονται για τη σχάρα, ενώ στη βαθιά κατσαρόλα σιγοβράζει η κακαβιά…

Τέλος, δυο λόγια για τα γλυκά της Λήμνου και, κυρίως, για τον χαλβά.

Παλιά στη Λήμνο, που το μεγαλύτερο μέρος της είναι εύφορες πεδιάδες, καλλιεργούσαν συστηματικά το σουσάμι και υπήρχαν πολλοί λαδόμυλοι. Όπως το σιτάρι “τύπου Λήμνου”, έτσι και το σουσάμι έδινε μια ιδιαίτερη έντονη πλούσια γεύση στο ταχίνι.

Η παράδοση διατηρείται μέχρι σήμερα από τη δεκαετία του 1930, όταν ο Βασίλης Αχιλλαδέλης έφτιαχνε ταχίνι και σησαμέλαιο. Αυτό που κάνει τον χαλβά της Λήμνου να ξεχωρίζει, είναι η τραγανή του υφή, με “άγρια” και μαστιχωτή ίνα και ένα διακριτικό άρωμα στη βανίλια.

Στις διάφορες ποικιλίες προστίθεται καλοκαβουρδισμένο αμύγδαλο με την ίδια τραγανή υφή, κακάο και θυμαρίσιο μέλι με μια διακριτική γεύση.

Σήμερα η τρίτη γενιά Αχιλλαδέλη σε μια υπερσύγχρονη βιοτεχνία στα Θέρμα (τηλ. 2254061250) παράγουν και εξάγουν σε όλο τον κόσμο εκτός από τον γνωστό χαλβά, το ταχίνι, το σησαμέλαιο, και τα λουκούμια,

Επίσης και μια μεγάλη ποικιλία 28 παραδοσιακών γλυκών κουταλιού με ντόπια πεντανόστιμα φρούτα, αλλά και λαχανικά όπως μελιτζανάκι, τοματάκι κ.ά.

Ευλογημένος τόπος η Λήμνος, μοναδικές οι γεύσεις των προϊόντων της και τυχεροί όσοι τα απολαμβάνουν.