Ψάχνω τις λέξεις

Ψάχνω τις λέξεις

της Δέσποινας Παπαδοπούλου

Η 9^η  του Φλεβάρη, ημέρα θανάτου του Διονύσιου Σολωμού το 1857( μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;), έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας. Η ελληνική γλώσσα, η πολύ πλούσια και ζωντανή, είναι πάντα για μας τους Έλληνες η μόνη έγνοια μας: «μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» όπως λέει ο Οδυσσέας Ελύτης.

Όμως, σήμερα, ψάχνω απεγνωσμένα να βρω τις λέξεις, τα «ελληνικά της πίκρας», για να μπορέσω να μιλήσω για τα όσα τραγικά συμβαίνουν αυτές τις πρώτες μέρες του παγωμένου Φλεβάρη. Δεν μπορώ να τις βρω, ψάχνω μα τις βρίσκω απαρηγόρητες, χλωμές, αναιμικές έστω κι αν ο Γιάννης Ρίτσος επιμένει πως «και οι λέξεις φλέβες είναι, μέσα τους αίμα κυλάει».

Ναι, είναι το αίμα όλων αυτών που χάνουν τη ζωή τους, ναυαγοί σ’ ένα Αιγαίο πέλαγος που από παλιά «ανθίζει» νεκρούς, όσο κι αν εμείς ικετεύουμε μαζί με την Τασούλα Καραγεωργίου¹ «μην ξανανθίσεις, θάλασσα, μ’ ενός παιδιού το σώμα.» Είναι το αίμα των νεκρών στα πεδία των μαχών όπου θ’ ανθίσουν από το αίμα τους κόκκινες παπαρούνες, το αίμα των αδικοχαμένων κάτω από τα ερείπια χάρτινων κατασκευών που κατέρρευσαν από τον θανατηφόρο χορό των 7,8 Ρίχτερ σε Τουρκία και Συρία. Είναι όλα αυτά τα θύματα που στο αίμα τους πνίγεται κάθε έννοια δικαιοσύνης, που πνίγεται κάθε τι που μπορεί να κάνει τον άνθρωπο πιο «ανθρώπινο. Είναι που και οι λέξεις πια πνίγονται στο ίδιο τους το αίμα. Είναι γιατί, όπως λέει ο Γιώργος Σεφέρης, «…και η φρίκη δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή, γιατί είναι αμίλητη και προχωράει…»

Τόση είναι η θλίψη και ο πόνος που νιώθουμε  για το θανατικό που μας περιζώνει, για την αδικία που περισσεύει, τόσο το πένθος που κυριαρχεί γύρω και μέσα μας ώστε θα μπορούσαμε να πούμε παραφράζοντας τους στίχους της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου από την ποιητική της συλλογή «Ως ωραίος νέκυς»: «Σήμερα πενθούν οι λέξεις μας… λες και νιώθουμε μια δαχτυλιά θανάτου πάνω στο σώμα μας».

Κι αυτό το πένθος, ο πόνος και ο θρήνος πάει πίσω στο χρόνο στην ιστορία του ανθρώπου, αν δούμε τι έγραφε ο μεγάλος φιλόσοφος και ποιητής Πλάτωνας σ’ ένα επιτύμβιο επίγραμμα που συνέθεσε για κάποιον ναυαγό πρόσφυγα ή δούλο, για κάποιον άνθρωπο δηλαδή που έχασε τη ζωή του στη δική μας θάλασσα γιατί κάποιος άλλος άνθρωπος κυνηγούσε με απληστία το κέρδος. Η μετάφραση είναι της Τασούλας Καραγεωργίου:

«Ναυαγός είμ’ εγώ που με βλέπεις

κι αν ντράπηκε η θάλασσα

που μ’ έχει σκοτώσει

να γυμνώσει το σώμα μου από τ’ άθλια τα ράκη,

με χέρια ξεδιάντροπα άνθρωπος μ’ έχει ξεντύσει,

ντροπή τόση αποκτώντας όση το κέρδος του.

Και μακάρι μ’ αυτά να ντυθεί

και μ’ αυτά στο παλάτι του Άδη να πάει

και ο Μίνωας είθε εκεί να τον δει

να φορεί τα δικά μου κουρέλια.»

Είναι πραγματικά ανείπωτη η φρίκη που ζούμε αλλά και ο φόβος που νιώθουμε για το τι επιφυλάσσει το μέλλον στους βασανισμένους συνανθρώπους μας όπου γης, χθες ήταν άλλοι, σήμερα είναι οι γείτονες Τούρκοι και Σύριοι, αύριο πού και ποιοι έχει μήπως σημασία;

Αφοπλιστική η ερώτηση και η απάντηση της Τασούλας Καραγεωργίου:

«–Κρύσταλλο να ‘ναι ή γυαλί;

–Δάκρυ σταματημένο.»

Σημειώσεις

1: Διδάκτωρ φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και από το 2007 διδάσκει στο Εργαστήρι Ποίησης του Ιδρύματος Τάκης Σινόπουλος.

Δέσποινα Παπαδοπούλου 9 Φλεβάρη 2023