Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα – Κόρινθος

Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα

(Μια σειρά με τα μέρη που επισκέφτηκε) – Κόρινθος

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Η σειρά αυτή ολοκληρώνεται με την επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου στην Κόρινθο. Μετά από αυτήν με πλοίο επέστρεψε στη Μικρά Ασία.

Ο Παύλος επέλεξε να φύγει από την Αθήνα και να μην περιμένει την απόφαση του Αρείου Πάγου. Επόμενος προορισμός του ήταν η εμπορική πόλη της Κορίνθου. Ως συνήθως, ο Παύλος έμπαινε στη συναγωγή κάθε Σάββατο όπου μαρτυρούσε ότι «ο Ιησούς είναι ο Χριστός» (Πράξεις 18:4-5).

Η Κόρινθος της εποχής του Παύλου ήταν πιο εξέχουσα πόλη από την Αθήνα. Λόγω της στρατηγικής της θέσης μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Πελοποννησιακής χερσονήσου, ήταν μια ακμάζουσα πόλη-κράτος και εμπορικό κέντρο. Ο πληθυσμός της ήταν πάνω από 200.000, ή τουλάχιστον 20πλάσιος από αυτόν της Αθήνας. Σήμερα, οι δύο πόλεις έχουν αλλάξει ρόλους σε μέγεθος και ακμή. Η σύγχρονη Αθήνα είναι μια τεράστια πόλη 5.000.000 κατοίκων. Η Κόρινθος είναι μια μικρή πόλη με πληθυσμό περίπου 20.000 κατοίκους.

Η Αρχαία Κόρινθος χτίστηκε στη βόρεια πλευρά του Ακροκορίνθου, μιας ακρόπολης που υψωνόταν απότομα σε σχεδόν 700 μέτρων. Στον λόφο αυτό βρισκόταν ο ναός της Αφροδίτης, βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο του Ακροκορίνθου. Στις μέρες της ακμής του ναού είχε χίλιες ιέρειες, που ήταν ιερόδουλες. Το βράδυ αυτές οι ιερόδουλες κατέβαιναν στους δρόμους της πόλης. Η αρχαία Κόρινθος ήταν γνωστή ως η αμαρτωλή πόλη της Ελλάδας.

Οι Έλληνες είχαν μια έκφραση, «δεν μπορούν όλοι να πάνε στην Κόρινθο». Δηλαδή, μόνον εκείνοι που τους ενδιέφερε η ηδονή και ξόδευαν χρήματα και χρόνο για απολαύσεις.

Αυτός ο τρελός τρόπος ζωής ταλαιπώρησε πολλούς από τους Κορίνθιους πιστούς ακόμη και μετά τη μεταστροφή τους σε χριστιανούς. Αγωνίστηκαν να αφήσουν πίσω τους την ανήθικη ζωή τους. Λόγω των πνευματικών τους προβλημάτων, ο Παύλος έπρεπε να γράψει και να τους στείλει μια ισχυρή διορθωτική επιστολή λίγα χρόνια μετά την επίσκεψή του στην πόλη τους.

Τα λόγια του Παύλου ήταν πολύ αυστηρά: «Ούτε πόρνοι, ούτε ειδωλολάτρες, ούτε μοιχοί, ούτε ομοφυλόφιλοι, ούτε σοδομίτες, ούτε κλέφτες, ούτε φιλάργυροι, ούτε μέθυσοι, ούτε υβριστές, ούτε εκβιαστές θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού. Και τέτοιοι ήσασταν μερικοί από εσάς» (Α’ Κορινθ. 6:9-11).

Οι Κορίνθιοι προσήλυτοι ενέδωσαν μερικές φορές στις σαρκικές τους αδυναμίες. Ωστόσο, είχαν αφοσιωθεί σε έναν νέο τρόπο ζωής και έδειξαν πίστη στον Χριστό. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι οι κοσμικοί και ηθικά διεφθαρμένοι Κορίνθιοι θα έδειχναν ελάχιστο ενδιαφέρον για έναν Εβραίο ξυλουργό, ειδικά για κάποιον που κήρυττε μια πνευματική ηθική που δύσκολα μπορούσε να ακολουθηθεί.

Από την άλλη, οι Αθηναίοι ενδιαφέρθηκαν για ηθικά ζητήματα, για τη φιλοσοφία και για τη θρησκεία. Ίσως περιμέναμε να είναι πιο πρόθυμοι να ακούσουν την αλήθεια του Θεού. Σε αυτή την ειρωνική ιστορία δύο διαφορετικών πόλεων, αποδείχθηκε ότι ισχύει το αντίθετο. Σε αντίθεση με τους πολίτες της Αθήνας, πολλοί Κορίνθιοι άκουσαν το μήνυμα του Παύλου, το πίστεψαν και βαφτίστηκαν.

Το μήνυμα σωτηρίας του Παύλου ήταν κάτι πολύ περισσότερο από θεολογία και θεωρία. Κάλεσε τους ακροατές και τους αναγνώστες του να αλλάξουν τον τρόπο που έζησαν και έβλεπαν τη ζωή. Να φέρουν «κάθε σκέψη τους σε αιχμαλωσία στην υπακοή του Χριστού» (Β Κορινθίους 10:5).

Ο Παύλος κήρυξε ότι εμείς οι άνθρωποι «πρέπει να μετανοήσουμε, να στραφούμε στον Θεό και να κάνουμε έργα που αρμόζουν στη μετάνοια» (Πράξεις 26:20).

Είπε ότι μέσω της επίγειας διακονίας και της ζωντανής παρουσίας του Χριστού μπορούμε να βιώσουμε την πνευματική δύναμη του Θεού στη ζωή μας. Έγραψε στους Φιλιππησίους από τη φυλακή, λέγοντας: «Μπορώ να κάνω τα πάντα μέσω του Χριστού που με ενισχύει» (Φιλιππησίους 4:13).

Μέσω της δύναμης του Θεού μέσα μας, μπορούμε να πιστέψουμε στον Χριστό ως Σωτήρα μας. Το αποτέλεσμα είναι η σωτηρία μας —ένα δώρο από τον Θεό.

Αυτό είναι το μήνυμα που έδωσε ο Παύλος στους Έλληνες πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια. Αυτό είναι το μήνυμα που μπορούμε να διαβάσουμε στα γραπτά του Παύλου και στην αφήγηση του Λουκά για τη ζωή του.

Ο Παύλος έμεινε στην Κόρινθο για δεκαοκτώ μήνες το 51-52 μ.Χ., αν και οι προσπάθειές του να μεταρρυθμίσει τους τρόπους των πολιτών αντιμετωπίστηκαν μόνο με ταραχές-θλίψεις που καταγράφηκαν στις δύο «προς Κορινθίους επιστολές» του.

Αρχικά βρήκε τον Εβραίο Ακύλα και τη σύζυγό του Πρίσκιλλα, γιατί είχαν την ίδια δουλειά – ήταν σκηνοποιοί. Έμενε μαζί τους και δούλευε, και κάθε Σάββατο μιλούσε στη συναγωγή. Μετά πήγε στο σπίτι κάποιου που λεγόταν Ιούστος, που σεβόταν τον Θεό και του οποίου το σπίτι ήταν κοντά στη συναγωγή. Ο Κρίσπος, ο διευθύνων σύμβουλος της συναγωγής, πίστευψε μαζί με όλη την οικογένειά του, όπως και πολλοί άλλοι Κορίνθιοι.

Κατά την παραμονή του Παύλου στην Κόρινθο γίνονταν τα Ίσθμια, αθλητικοί αγώνες όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες, 10 χλμ έξω από την πόλη. Ο Παύλος έφτασε στην Κόρινθο λίγο πριν ξεκινήσουν οι αγώνες.

Πολλοί άνθρωποι έφτασαν στην Κόρινθο και χρειάζονταν κατάλυμα, γεγονός που έδωσε σημαντικό έργο στον Παύλο ως κατασκευαστή σκηνών. Έπρεπε να κάνει σκηνές για τους αθλητές και τους άλλους ανθρώπους που θα έρχονταν στην πόλη. Αυτή ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για ευαγγελισμό και ο Παύλος δεν την άφησε ανεκμετάλλευτη. Το έπαθλο σε αυτούς τους αγώνες ήταν ένα στεφάνι, φτιαγμένο αρχικά από πεύκο, και αργότερα από μαραμένο σέλινο, εκδήλωση του ταφικού χαρακτήρα των Ισθμιακών αγώνων.

Ο Παύλος συγκρίνει το φθαρτό σέλινο με κάτι ανώτερο όταν γράφει στους Κορινθίους: «Κάθε αθλητής είναι πάντα σε αποχή· εκείνοι που σκοπεύουν να λάβουν φθαρτό στεφάνι, εμείς όμως άφθαρτο» (Α Κορινθίους 9:25).

Σ

Στο μεταξύ, ο Σίλας και ο Τιμόθεος ήρθαν από τη Μακεδονία και ενώθηκαν με τον Απόστολο Παύλο στη διακονία. Μεταξύ εκείνων που πίστεψαν ήταν και κάποιος ονόματι Έραστος – αναφέρεται μαζί με τον Ιούστο, «Χαιρετισμούς στον Γάιο τον καλεσμένο μου, και ολόκληρη την εκκλησία, καθώς και τον Έραστο τον αρχηγό των οικονομικών της πόλης» (Ρωμαίους 16:23). Το 1929 βρέθηκε μια πέτρα στο πεζοδρόμιο της αγοράς με την επιγραφή «ERASTVS PROAEDILITATES [UA] P [ECUNIA] STRAVIT» που αναφέρεται στη δωρεά του πεζοδρομίου από κάποιον οικονόμο της πόλης. Έτσι, ο Έραστος της Κορίνθου, στον οποίο αναφέρεται ο Παύλος, ταυτίζεται με την επιγραφή του Έραστου της πόλης.

Στην Κόρινθο, οι περισσότεροι πιστοί δεν ήταν Εβραίοι – κάποιοι από αυτούς ανήκαν στις υψηλότερες κοινωνικές τάξεις, όπως ο Έραστος. Ωστόσο, οι Εβραίοι εδώ, όπως στη Θεσσαλονίκη και στη Βέροια, του προκάλεσαν προβλήματα και τον οδήγησαν στον Ρωμαίο Κυβερνήτη Γαλλίωνα, για να τον κρίνουν με την κατηγορία ότι εισήγαγε ισχυρισμούς ξένους και παράνομους στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο Γκαλίων αρνήθηκε να τον κρίνει γιατί το θέμα δεν τον αφορούσε, αφού επρόκειτο για εσωτερική διαμάχη των Εβραίων.

Το μέρος όπου οδηγήθηκε ο Παύλος για να κριθεί σύμφωνα με την παράδοση είναι το Βήμα στην Αγορά της Κορίνθου. Αυτό το Βήμα χρησιμοποιήθηκε από κρατικούς αξιωματούχους για τις δημόσιες εμφανίσεις τους ενώπιον του λαού.

Ένα άλλο πιθανό μέρος είναι μια Βασιλική Στοά, πιθανώς αυτή που βρίσκεται στα βόρεια και παράλληλα με το δρόμο προς το Λέχαιο.

Η Κόρινθος είχε ιδιαίτερη στρατηγική θέση. 400 άνδρες μπορούσαν να συγκρατήσουν κάθε εχθρική απειλή στο τείχος του Ισθμού.

Η εμπορική του σημασία ήταν επίσης μεγάλη γιατί όλο το εμπόριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης περνούσε από αυτό. Σε αυτό συνέβαλαν τα δύο λιμάνια του, το ανατολικό που ονομαζόταν Κεχραιές και το δυτικό που ονομάζεται Λέχαιο.

Ιδιαίτερη σημασία είχε το πέρασμα που λεγόταν Δίολκος (ολίσθηση), ένας δρόμος πάνω στον οποίο μεταφέρονταν τα πλοία και τα φορτία τους από τον Κορινθιακό κόλπο στα δυτικά, στον Σαρωνικό στα ανατολικά – αλλιώς έπρεπε να ταξιδέψουν επικίνδυνα τον γύρο όλη τη μεγάλη χερσόνησο την Πελοπόννησο.

Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, είχε συγκεντρώσει πλήθος ετερογενών ανθρώπων, με διάφορες πεποιθήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν μια έντονη ποικιλία θρησκευτικών ιδεών και η λατρεία πολλών θεοτήτων όπως η Αστάρτη, η Κυβέλη ή η Ίσις, ο Όσιρις, ο Απόλλωνας, ο Ερμής, ο Ηρακλής και ο Ασκληπιός. Και φυσικά η Αφροδίτη.

Πολλοί ασθενείς ήρθαν στην Κόρινθο για να τους θεραπεύσει ο Ασκληπιός. Τέτοια θεραπευτικά οικήματα μπορεί κανείς να δει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κορίνθου.

Η παλιά πόλη ήταν αφιερωμένη στον Ποσειδώνα και η νέα στην Αφροδίτη.

Στην Ακροκόρινθο υπήρχε από τον 7ο αιώνα π.Χ. ο περίφημος ναός της Αφροδίτης, ο οποίος, σύμφωνα με τον ιστορικό Στράβωνα, είχε περισσότερες από χίλιες ιερόδουλες που υπηρετούσαν τη θεά σε μικρούς οικισμούς γύρω από το ναό και ασκούσαν «ιερή πορνεία». Η πιο διάσημη ήταν η Λαΐς η Κορινθία, η πιο ακριβή από όλες, κι έτσι δικαιολογείται και η έκφραση «Δεν μπορούν όλοι να πάνε στην Κόρινθο». Ναοί της Αφροδίτης υπήρχαν επίσης στο Λέχαιο και στις Κεχραιές.

Τα κτίρια στην Ακροκόρινθο δείχνουν ότι η λατρεία συνοδεύτηκε από θυσίες, δείπνα και θεατρικά δρώμενα. Η ζωή της Κορίνθου ήταν γνωστή για την ανηθικότητα της, και το ρήμα «κορίνθων» σήμαινε ασέβεια.

Εκτός από την εκκλησία της Κορίνθου, ο Απόστολος Παύλος ίδρυσε και στις Κενχραιές, σημαντική μορφή της οποίας ήταν η διάκονος Φοίβη.

Μετά από ενάμιση χρόνο ο Απόστολος Παύλος θα φύγει από την Κόρινθο και συνοδευόμενος από την Πρίσκιλλα και την Ακύλα θα πάει στην Έφεσο.

Είχε ιδρύσει μια μεγάλη εκκλησία, η οποία λόγω του δελεαστικού πολιτιστικού της περιβάλλοντος θα αποδειχθεί μια εκκλησία με πολλά προβλήματα. Ο Παύλος θα γράψει τουλάχιστον 3-4 επιστολές προσπαθώντας να λύσει αυτά τα προβλήματα. Μετά από περίπου έξι χρόνια, θα επισκεφθεί ξανά την Κόρινθο κατά την τρίτη ιεραποστολική του περιοδεία και θα μείνει στο σπίτι του Γάιου όπου θα γράψει την επιστολή προς τους Ρωμαίους.

Γύρω στα τέλη του 1ου αιώνα, ο Κλήμης της Ρώμης θα στείλει επιστολή στην εκκλησία της Κορίνθου, προσπαθώντας να λύσει μερικά από τα προβλήματα που βασάνιζαν την εκκλησία. Παρ’ όλα τα προβλήματα, η εκκλησία, όπως φαίνεται από την επιστολή, ήταν γενικά σε μεγάλη ακμή.

Σήμερα η Κόρινθος είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου με 30.000 κατοίκους. Αποτελεί συνέχεια της αρχαίας Κορίνθου, που βρίσκεται νοτιοανατολικά του αρχαίου λιμανιού του Λέχαιου στις όχθες του Κορινθιακού κόλπου.

Η πόλη βρίσκεται επίσης στην άκρη του Ισθμού της Κορίνθου, της στενής λωρίδας που συνδέει την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα.

Η Κόρινθος βρίσκεται πάνω στην εθνική οδό Αθηνών-Πατρών, με εύκολη πρόσβαση στην πρωτεύουσα για τους κατοίκους της είτε μέσω του σύγχρονου αυτοκινητόδρομου είτε μέσω του Προαστιακού Σιδηροδρόμου.

Πολιούχος της πόλης είναι ο Απόστολος Παύλος. Η ομώνυμη μητροπολιτική ορθόδοξη εκκλησία δεσπόζει σε ένα όμορφο μικρό πάρκο στο κέντρο της πόλης.