Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα (Μια σειρά με τα μέρη που επισκέφτηκε) – Σαμοθράκη

Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα

(Μια σειρά με τα μέρη που επισκέφτηκε) – Σαμοθράκη

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

«Αποπλεύσαντες λοιπόν από της Τρωάδος επεράσαμεν κατευθείαν εις Σαμοθράκην, και την ακόλουθον ημέραν εις Νεάπολιν» (Πράξεις ις 11).

Σύμφωνα με την παράδοση του νησιού, όταν ο Απόστολος Παύλος, στο δρόμο του από την Τρωάδα (Μικρά Ασία) προς την Μακεδονία, πέρασε από τη Σαμοθράκη, αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Αρχαίας Πόλης που σήμερα ονομάζεται Παλιάπολη. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, χτίστηκε σε εκείνο το μέρος μια τρίκλιτη παλαιοχριστιανική εκκλησία, που οι ντόπιοι αποκαλούσαν «Στασίδι» (που σημαίνει «τόπος στάσης»). Για την κατασκευή του οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν κομμάτια από αρχιτεκτονικά μέρη αρχαίων δημόσιων κτιρίων.

Η Σαμοθράκη είναι ένα ελληνικό νησί στο βόρειο Αιγαίο Πέλαγος, μήκους 17 km και έκτασης 178 km2. Απέχει 27 ναυτικά μίλια από την Λήμνο και 24 από την Αλεξανδρούπολη. Έχει πληθυσμό περίπου 3.000 κατοίκους. Οι κύριες ασχολίες τους είναι η γεωργία, η αλιεία και ο τουρισμός. Είναι ένα μάλλον ορεινό ελληνικό νησί, με το όρος Σάος και την κορυφή του Φεγγάρι να υψώνεται στα 1.611 μ.

Η ιδιαιτερότητα του νησιού οφείλεται στην άγρια παρθένα φύση με τα απότομα βουνά, την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα δάση με πλατάνια, πεύκα, καστανιές, κέδρους και άλλα δέντρα, τις πηγές, τους καταρράκτες, τις μικρές λίμνες κατά μήκος των ρεμάτων στις πλαγιές του βουνού (οι ντόπιοι τις ονομάζουν βάθρες) και τις παραλίες. Τα πλατανοδάση κατεβαίνουν ως τις παραλίες και σχεδόν φτάνουν στη θάλασσα.

Η Σαμοθράκη δεν ήταν κράτος με πολιτική σημασία στην αρχαία Ελλάδα, αφού δεν έχει φυσικό λιμάνι και το μεγαλύτερο μέρος του νησιού είναι πολύ ορεινό για καλλιέργεια. Ήταν, ωστόσο, η πατρίδα του Ιερού των Μεγάλων Θεών, τόπος σημαντικών προελληνικών θρησκευτικών τελετών. Μεταξύ εκείνων που επισκέφθηκαν αυτό το ιερό για να μυηθούν στη μυστηριακή λατρεία ήταν ο Λύσανδρος της Σπάρτης, ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας και αρκετοί Ρωμαίοι αξιωματούχοι.

Η αρχαία πόλη, τα ερείπια της οποίας ονομάζονται Παλαιόπολη βρισκόταν στη βόρεια ακτή. Σημαντικά λείψανα υπάρχουν ακόμη από τα αρχαία τείχη, καθώς και από το Ιερό των Μεγάλων Θεών, όπου τελούνταν οι μυστηριακές τελετές (Σαμοθρακικά Καβείρια Μυστήρια, παρόμοια με τα Ελευσίνια Μυστήρια).

Να σημειωθεί ότι και στη γειτονική Λήμνο υπήρχαν Καβείρια μυστήρια, στο βόρειο της άκρο, εκεί όπου είναι και η σπηλιά του μυθικού ήρωα Φιλοκτήτη. Το μέρος αυτό αποτελεί και σήμερα έναν από τους τρεις πολύ σημαντικούς αρχαιολογικούς τόπους της Λήμνου (τα άλλα δύο, η Ηφαιστία και η Πολιόχνη.

Κατά τη ρωμαϊκή και ιδιαίτερα την αυτοκρατορική περίοδο, χάρη στο ενδιαφέρον των Ρωμαίων αυτοκρατόρων η ακτινοβολία του ιερού των Μεγάλων Θεών ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα και η Σαμοθράκη έγινε διεθνές θρησκευτικό κέντρο όπου συνέρρεαν προσκυνητές από όλο τον ρωμαϊκό κόσμο. Τα μυστήρια τελούνταν στο χώρο του Ιερού των Μεγάλων Θεών, που αποτέλεσε τον σημαντικότερο αρχαιολογικό τόπο στο νησί.

Λέγεται πως στα Καβείρια Μυστήρια συναντήθηκαν για πρώτη φορά οι γονείς του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Φίλιππος Β΄ και η Ολυμπιάδα.

Εκτός από το ιερό του νησιού, στη μεγάλη ανάπτυξή της είχαν συμβάλει επίσης τα δυο λιμάνια που διέθετε η πόλη, και τα οποία αποτελούσαν έναν από τους κυριότερους σταθμούς για τα πλοία που χρησιμοποιούσαν τον θαλάσσιο δρόμο Τρωάδας-Μακεδονίας, ενώ πρόσφεραν παράλληλα στους κατοίκους της τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αξιόλογης εμπορικής δραστηριότητας.

Αυτός είναι και ο λόγος, που πιστεύεται ότι και ο Απόστολος Παύλος και οι σύντροφοι του προσέγγισαν την Σαμοθράκη.

Επιπλέον, η Σαμοθράκη είχε το μεγάλο προνόμιο, όπως και η Θάσος, να εκμεταλλεύεται τις φυσικές πηγές πλούτου όχι μόνο του νησιού, αλλά και της περαίας της (της ηπείρου ή ιεράς χώρας των Μεγάλων Θεών), όπου μάλιστα από την πρώιμη αρχαιότητα είχε ιδρύσει μια σειρά οικισμών που λειτούργησαν ταυτόχρονα ως αγροτικοί και εμπορικοί σταθμοί («εμπόρια»), όπως ήταν η Δρυς, τα Τέμπυρα, η Σάλη και το Χαράκωμα. Κατά τους πρώτους αιώνες της ρωμαϊκής κυριαρχίας, η Σαμοθράκη είχε κηρυχθεί ελεύθερη πόλη (civitas libera), αλλά έχασε ορισμένες κτήσεις της στην περαία. Ωστόσο, κατά την αυτοκρατορική περίοδο – ίσως από το 46 μ.Χ., που η Θράκη μετατράπηκε σε ρωμαϊκή επαρχία – οι Ρωμαίοι αναγνώρισαν τις παλιές κτήσεις της στη σαμοθρακική περαία, όπως μαρτυρούν οροθετικές επιγραφές του 1ου μ.Χ. αιώνα.

Οι Βυζαντινοί ήταν οι επόμενοι κυρίαρχοι του νησιού, μέχρι το 1204. Στο νησί εξορίστηκε κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας και πέθανε ο χρονογράφος και άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας Θεοφάνης ο ομολογητής (760-817 μ.Χ.).

Αργότερα ήρθαν ως κυρίαρχοι οι Ενετοί και μετά η γενουάτικη οικογένεια των Γκατιλούτζι (ή Γατελούζοι) το 1355. Τα γενουάτικα οχυρά παραμένουν μέχρι σήμερα, μάλιστα ο Πύργος των Γκατιλούζι αποτελεί ένα ακόμη πολύ σημαντικό μνημείο.

Οι Οθωμανοί κατέκτησαν τη Σαμοθράκη το 1457 και όταν ο κάτοικοι του νησιού επαναστάτησαν το 1821, οι Τούρκοι σκότωσαν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού (Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης) την 1η Σεπτεμβρίου 1821, όταν 1.500 Έλληνες πουλήθηκαν ως σκλάβοι στα παζάρια της Ανατολής.

Το νησί απελευθερώθηκε οριστικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1913, αν και πέρασε ένα μικρό διάστημα υπό βουλγαρική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου..

Το σύγχρονο λιμάνι της Καμαριώτισσας (πρωτεύουσα) βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά και παρέχει πρόσβαση με φέριμποτ από και προς σημεία της βόρειας Ελλάδας όπως η Αλεξανδρούπολη, η Λήμνος και η Καβάλα. Δεν υπάρχει αεροδρόμιο στο νησί. Άλλα σημεία ενδιαφέροντος στο νησί περιλαμβάνουν τα ερείπια των γενουατικών οχυρών, η γραφική Χώρα και η «Παλιάπολη».

Η πιο διάσημη τοποθεσία του νησιού είναι το Ιερό των Μεγάλων Θεών, το πιο διάσημο τεχνούργημα του οποίου είναι το 2,5 μέτρων μαρμάρινο άγαλμα της Νίκης, τώρα γνωστό ως η Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης, που χρονολογείται από το 190 π.Χ., τώρα –ακέφαλο– βρίσκεται στο Λούβρο. στο Παρίσι.

Ο θρύλος λέει ότι ο Ποσειδώνας διάλεξε το όρος Φεγγάρι της Σαμοθράκης για να παρακολουθήσει την πτώση της Τροίας.

Η Σαμοθράκη είναι ένα νησί που είτε θα σου φανεί «δύσκολο» και «απρόσιτο», είτε θα το λατρέψεις και θα δεθείς παντοτινά μαζί του. Άγρια φύση, άγρια νερά, ιδιαίτεροι άνθρωποι, φιλόξενοι, που σέβονται όμως και την ηρεμία σου. Ατραξιόν, τα χαριτωμένα κατσικάκια που θα σου κόβουν τον δρόμο ή θα σε ακολουθούν για να σου κάνουν παρέα. Μερικοί από τους φανατικούς επισκέπτες της είναι και οι ερασιτέχνες ψαράδες.

Αξιοθέατα του νησιού

Τα ορεινά χωριά και κυρίως τη Χώρα, που είναι αμφιθεατρική και γραφική.

Το Μουσείο όπου βρίσκεται το αντίγραφο της Νίκης της Σαμοθράκης.

Πραγματικά όμως αξίζει να επισκεφθείς τις υπέροχες βάθρες και να βαδίσεις στα βουνά της, αλλά με προσοχή γιατί κρύβουν κινδύνους. Η κορυφή Φεγγάρι με υψόμετρο 1.695 μέτρα είναι προσβάσιμη (ξεκινάς από τα Θέρμα πρωί-πρωί). Να δεις τους πύργους της για την αρχιτεκτονική τους και κυρίως τον Πύργο των Παλαιολόγων στην εκβολή του Φονιά.

Επίσης, το Ιερό των Μεγάλων Θεών στην Παλαιόπολη. Κι όταν κουραστείς, να αράξεις κάτω από τα πλατάνια.

Πού θα κολυμπήσεις 
Οι παραλίες της Σαμοθράκης είναι μάλλον μετρημένες. Οι Κήποι έχουν κρυστάλλινα νερά, αλλά χοντρό βότσαλο, οπότε θα χρειαστείς παπουτσάκια. Η Παχιά Άμμος έχει… παχιά άμμο και μαζεύει όλο τον κόσμο. Μπάνιο θα κάνεις βέβαια και στις βάθρες, τις λιμνούλες δηλαδή που σχηματίζουν μικροί καταρράκτες. Έχει και δύσκολες και εύκολες βάθρες, με τα νερά τους να είναι από δροσερά μέχρι παγωμένα. Επίσης υπάρχουν καϊκάκια που σε πηγαίνουν σε μυστικά μέρη για μπάνιο και βουτιές.

Πού θα φας
Στη Σαμοθράκη είσαι, όπου και να φας καλά θα είναι. Το νησί φημίζεται για το νόστιμο και τρυφερό κατσίκι του, τον τσιγεροσαρμά που είναι θρακιώτικη σπεσιαλιτέ και φυσικά για όλα τα ελληνικά πιάτα (από γεμιστά μέχρι παστίτσιο) στην καλύτερη εκδοχή τους.

Στην Καμαριώτισσα, η Κληματαριά (2551041535) εκτός από όλα τα άλλα έχει και θεϊκές πατάτες τηγανιτές. Στις Καρυδιές (2551098266), στην Άνω Μεριά, τεράστιες καρυδιές θα ρίχνουν ίσκιο επάνω στα πιάτα με την τσιγαριστή φασολάδα, το κατσικάκι ή την ομελέτα. Στο 1900 (6977739091) θα φας τις καλύτερες σαρδέλες του νησιού. Τέλος, οπωσδήποτε πρέπει να επισκεφτείς το καφενείο-μπαρ στα Θέρμα, για τη δροσερή του σκιά, τις μουσικές, τα γλυκά του κουταλιού και την μουσική συναυλία από τα τζιτζίκια.

σαμοθρακη.webp