ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ: Καλλιόπη
ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ: Καλλιόπη
(μια σειρά που παρουσιάζεται αλφαβητικά κάθε Σάββατο.
Επόμενο χωριό: Καμίνια)
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Η Καλλιόπη είναι ένα όμορφο χωριό με 334 κατοίκους, χτισμένο σε μια εύφορη πεδιάδα κοντά στη θάλασσα.
Είναι γνωστή στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό για 4 σπουδαία πλεονεκτήματα που έχει:
1) Από αυτήν κατάγεται ο γνωστός Έλληνας τραγουδιστής Στέλιος Ρόκκος, ο οποίος έχει χιλιάδες θαυμαστές και είναι περήφανος για το χωριό του, την Καλλιόπη, στην οποία παραθερίζει κάθε χρόνο.
2) Στην κοντινή απέραντη παραλία του χωριού, το Κέρος, γίνονται κάθε χρόνο διεθνείς αγώνες σερφινγκ και άλλα θαλάσσια αθλήματα με συμμετοχές από πολλές ξένες χώρες. Υπάρχει και οργανωμένη εγκατάσταση Windsurfing Camping. Ο κόλπος του Κέρους είναι από τους μεγαλύτερους του νησιού, έχει έκταση 4 χιλιόμετρα, και έχει πάρει το όνομα του από το σχήμα του και την αρχαία λέξη κέρας = κέρατο. Στη μια άκρη του κόλπου είναι το χαρακτηριστικό ακρωτήριο Καβαλάρης και το εξωκλήσι της Αγίας Κυριακής, ενώ στο άλλο άκρο είναι το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής.
3) Κοντά στο χωριό είναι η Χορταρόλιμνη, ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους και καταφύγιο θηραμάτων του νομού Λέσβου, με έκταση 9.500 στρέμματα, όπου διαχειμάζουν σπάνια αποδημητικά πουλιά (φλαμίγκος, κ.ά.). Είναι ενταγμένη στο δίκτυο NATURA και προστατεύεται από περιβαλλοντικές συνθήκες. Από το 2001 στο χωριό εδρεύει Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης, που στεγάζεται στο κτίριο του δημοτικού σχολείου, με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού πλούτου της περιοχής. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί σε περιβαλλοντικά θέματα. Στα βόρεια του Κέρους υπάρχει μεγάλο ξύλινο παρατηρητήριο πτηνών για τους επισκέπτες.
4) Τέλος, στην Καλλιόπη κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου λαμβάνουν χώρα παραδοσιακές ιπποδρομίες. Προηγείται περιφορά της εικόνας συνοδεία των αλόγων. Η διαδρομή που καλύπτουν οι αναβάτες είναι περίπου τρία χιλιόμετρα και ξεκινάει από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην παραλία του Κέρους με τερματισμό την είσοδο του χωριού. Ακολουθεί βράβευση του νικητή και χοροεσπερίδα με παραδοσιακούς χορούς και άφθονα εδέσματα και κρασί. Το έθιμο είναι πανάρχαιο και αναβιώνει από τα μέσα του 19ου αιώνα.
Η ίδρυση του χωριού χρονολογείται το 1200 περίπου. Μια από τις πρώτες κάτοικους ήταν η Καλλιόπη ή Καλλή, πλούσια κάτοικος της Ηφαιστείας με αγρόκτημα στην περιοχή. Στο κοιμητήριο του χωριού σώζεται μια μαρμάρινη σαρκοφάγος που έχει χαραγμένο σταυρό και τις λέξεις:
ΜΤΡ ΘЎ, Η ΔΟΥΛΗ ΤΟΥ ΘЎ ΚΑΛΗ
Ο αρχικός οικισμός βρισκόταν πιο κοντά στη θάλασσα, στην περιοχή Αριόνες, όπου βρίσκονται και τα ερείπιά του.
Από την Καλλιόπη κατάγεται ο θαλασσομάχος Γεώργιος Καπετανάκης που έδρασε στην Ελληνική επανάσταση του 1821.
Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, προς τιμή του οποίου χτίστηκε το 1869 ένας ναός χωρίς τρούλο από τον πρωτομάστορα Παντελή Αλμπάνη. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με εξωνάρθηκα ενώ το τέμπλο το έχει αγιογραφήσει ο Ίμβριος Ευστρ. Χαιμαντέ. Έγινε με την δωρεά του Χατζηγιάννη, ενός μετανάστη από την Ρωσία.
Η παράδοση λέει ότι, όταν χτίζανε την εκκλησία και το έμαθε ο Τούρκος αγάς πήγε καβάλα στο άλογο του και απαίτησε από τους εργάτες να σταματήσουν, χτυπώντας τον κόσμο με το μαστίγιο. Ξαφνικά έπεσε από το άλογο κάτω νεκρός, κι από τότε κανείς δεν εμπόδισε την αποπεράτωση.
Οι Τούρκοι ζούσαν στο χωριό από το 1860 και μια χρονιά που οι μουσουλμάνοι εόρταζαν το ραμαζάνι στο τζάμι στον Άγιο Υπάτιο, οι Καλλιοπίτες πήγαν και τους έκλεψαν τα άλογα. Κι επειδή δεν είχαν πού να τα κρύψουν, τα πήγαν στην παραλία του Κέρους, στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου και τα άφησαν να τρέχουν ελεύθερα ανά ομάδα. Κάπως έτσι, λένε, γεννήθηκαν το έθιμο των ιπποδρομιών προς τιμήν του πολιούχου και προστάτη του χωριού Αγίου Γεωργίου.
Την παραμονή του Αγίου Γεωργίου γίνεται δοξολογία και έπειτα η περιφορά ης εικόνας του καθώς και των εξαπτέρυγων ως το στασίδι του, δηλαδή το εξωκλήσι στο Κέρος. Το βράδυ οι γυναίκες του χωριού μένουν στην εκκλησία έως το πρωί. Την επόμενη μέρα διεξάγονται οι ιπποδρομίες με την έναρξη να θέλει τα άλογα με τους ιππείς να κάνουν πρώτα τον κύκλο στον περίβολο του αγίου 3 φορές με ένα κόκκινο μαντίλι στο λαιμό και έπειτα να ξεκινάνε οι ιπποδρομίες. Στη συνέχεια τα πρώτα άλογα που τερματίζουν μπαίνουν στο προαύλιο της εκκλησιάς για να λαδωθούν και να σταυρωθούν από τον ιερέα αλλά και για να τους αποδοθεί στεφάνι και το έπαθλο. Να σημειωθεί ότι παλιότερα το πρώτο άλογο έμπαινε μέσα στην εκκλησία και ο ιερέας το σταύρωνε μπροστά στην εικόνα του Αγίου Γεωργίου.
Οι κάτοικοί της Καλλιόπης ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία και την αλιεία. Παλιότερα στην περιοχή καλλιεργούνταν εξαιρετικής ποιότητας βαμβάκι. Μερικά από τα πιο νόστιμα τοπικά γεωργικά προϊόντα της περιοχής είναι τα κουκιά φούλι (ποικιλία Vicia Faba Major), ρεβίθια, φασόλια ασπρομύτικα (ποικιλία Vigna Unquiculata), και άφκος (φάβα ποικιλίας Lathyrus Ochrus).
Το καταπράσινο πευκοδάσος στην παραλία του Κέρους φυτεύτηκε το 1960 από μαθητές του Δημοτικού Σχολείου του χωριού και στη συνέχεια συμμετείχαν με εθελοντική προσφορά οι κοινοτάρχες και οι κάτοικοι του χωριού.
Ένα από τα πιο παλιά καφενεία του χωριού είναι του Χριστοφιδέλλη.
Στο χωριό σήμερα λειτουργούν ταβέρνες και σύγχρονα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενώ στην παραλία του Κέρους το καλοκαίρι υπάρχει καντίνα.
Πριν την παραλία υπάρχει ένα όμορφο δασύλλιο που οι παραθεριστές μπορούν να κατασκηνώσουν.
Η Καλλιόπη, λοιπόν, είναι ένα όμορφο και ήσυχο χωριό ανάμεσα στις λίμνες Αλυκή και Χορταρόλιμνη, κοντά στην αρχαία Ηφαιστεία και τα Καβείρια.
Το καλοκαίρι, όμως, με τους παραθεριστές και τους αθλητές που έρχονται από όλον τον κόσμο για τα θαλασσινά αθλήματα στο Κέρος, μεταμορφώνεται και γίνεται ζωηρή, πολύχρωμη, φιλόξενη, δροσερή και κοσμοπολίτικη.
Αξιοθέατα:
- H πανέμορφη παραλία του Κέρους
- Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης
- Ο Ναός Αγίου Γεωργίου
- Παλαιοχριστιανικός τάφος στο νεκροταφείο της Αγ. Άννας
- Η Χορταρόλιμνη
Βιβλιογραφία
- Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
- Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.
- Cdrom Επαρχείου Λήμνου: “Λήμνος αγαπημένη”.
- “ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά”, εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.