Το φθινόπωρο παλιά

Το φθινόπωρο παλιά

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

 Το καλοκαίρι, με την αφθονία των λαχανικών και φρούτων, ήταν η εποχή που οι νοικοκυρές ετοίμαζαν για το χειμώνα ό,τι μπορούσε να διατηρηθεί.

• Σε βαθιά πήλινα δοχεία, τα κιούπια, έβαζαν μέσα σε αλατισμένο νερό και ξύδι τις πράσινες ντομάτες, τις πιπεριές και τις μελιτζάνες για να γίνουν τουρσί.
• Σε ένα μεγάλο τενεκέ αράδιαζαν σε σειρές τις σαρδέλες, μαζί με χοντρό αλάτι.
• Με το αλεύρι έφτιαχναν φλομάρια, δηλαδή ένα είδος χυλοπίτες..
• Με το γάλα έφτιαχναν γιαούρτι, κι από αυτό τραχανά.
• Με το σιτάρι έφτιαχναν πλιγούρι. Υπήρχαν στο δρόμο μεγάλες πέτρινες γούβες, μέσα στις οποίες έβαζαν το σιτάρι, και οι άντρες, αλλά και οι γυναίκες, με μεγάλα ξύλινα κοπάνια το χτυπούσαν για να ξεφλουδιστεί. Στη συνέχεια το άλεθαν με δύο βαριές πέτρινες στρόγγυλες μυλόπετρες, τις οποίες γυρνούσαν με το χέρι.
• Σε μεγάλους ταβάδες σαν καζάνια, που χωρούσαν 50 οκάδες έβραζαν και έφτιαχναν το πετιμέζι, ένα είδος μαρμελάδας από σταφύλια, καρπούζια, σύκα, αχλάδια, το οποίο χρησιμοποιούσαν για πρωινό. Υπήρχε και η θρεψίνη, κάτι σαν τη μερέντα, πού φτιαχνόταν από σουσάμι και φιστίκι.
• Τα βερίκοκα, τα αχλάδια και τα μήλα ξεραίνονταν στον ήλιο, για να αποτελέσουν τα χοσάφια, δηλαδή τις κομπόστες του χειμώνα.
• Τέλος, τα πεπόνια τα «χειμωνιάτικα» τα έβαζαν μέσα σε άχυρα σε στεγνό και αεριζόμενο μέρος, για να διατηρηθούν πολλούς μήνες.

Η θέρμανση το χειμώνα γινόταν με ξυλόσομπες, δηλαδή θερμάστρες από λαμαρίνα, που έκαιγαν συνήθως ξύλα. Γι’ αυτό, κάθε φθινόπωρο ο κόσμος προμηθευόταν τα ξύλα για τη θέρμανση και τις άλλες ανάγκες του σπιτιού (λ.χ. μαγείρεμα, πλύσιμο, μπάνιο).