Τα γαϊδουράκια της Λήμνου

Τα γαϊδουράκια της Λήμνου

Γράφει, ο Θόδωρος Δημητριάδης

 Παγκόσμια Ημέρα Αδέσποτων Ζώων σήμερα. Μέρα φιλοζωίας και αγάπης για τα ζώα, ιδιαίτερα για τα αδέσποτα. Ας δούμε λίγο πόσο αγαπάνε και πόσο φροντίζουν στη Λήμνο ένα από τα πιο γνωστά οικόσιτα ζώα, τα γαϊδουράκια.

Η Σαντορίνη είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο, εκτός από τα άλλα, και για το μοναδικό ηλιοβασίλεμα της. Την ώρα που ο ήλιος δύει χιλιάδες τουρίστες συρρέουν στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού ψηλά στην τοποθεσία Φηρά για να απολαύσουν και να φωτογραφήσουν τη δύση του ήλιου, η οποία, όπως λένε, είναι μοναδική στον κόσμο και ανεπανάληπτη, καθώς ο ήλιος δύει στο βάθος του ορίζοντα πάνω από τη θάλασσα και πίσω από την Καλντέρα.

Πριν λίγο καιρό, όμως, έγινε μια παγκόσμια διαμαρτυρία εναντίον της Σαντορίνης και πιο συγκεκριμένα για τα γαϊδουράκια της. Η διεθνής οργάνωση PETA (People for the Ethical Treatment of Animals υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων) με διαδηλώσεις ζήτησε την προστασία των ζώων του νησιού. Υποστηρίζει ότι τα γαϊδούρια και τα μουλάρια στη Σαντορίνη, τα λεγόμενα γαϊδουράκια-ταξί, πάνω στα οποία οι τουρίστες ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια στον απότομο βράχο στα Φηρά, υποβάλλονται σε βασανιστήρια και κακοποιούνται.

«Συνεχίζεται η εκμετάλλευση των γαϊδουριών και μουλαριών στη Σαντορίνη», είπε η ακτιβίστρια εκπρόσωπος Jana Hoger. Καθημερινά μεταφέρουν κάτω από τον καυτό ήλιο βαριούς τουρίστες στα 560 απότομα ανηφορικά σκαλοπάτια. Μερικές φορές η σέλα δεν τοποθετείται καλά και προκαλούνται επίπονες πληγές και εκδορές στα ζώα. Οι βαθιές πληγές, λόγω ανεπαρκούς κυκλοφορίας του αέρα, δεν επουλώνονται και έτσι τα γαϊδουράκια υποφέρουν μόνιμα. Στην πραγματικότητα δεν είναι απαραίτητο οι τουρίστες να ανεβαίνουν τον απόκρημνο βράχο καβάλα στα γαϊδουράκια, διότι εκεί κοντά λειτουργεί τελεφερίκ. Τα ζώα πρέπει συχνά να ανεβοκατεβαίνουν τα σκαλοπάτια έως και τέσσερις με πέντε φορές τη μέρα και το βάρος που σηκώνουν είναι απαράδεκτο. Ενώ δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 κιλά, πολλοί τουρίστες είναι υπέρβαροι, μερικές φορές και πάνω από 80-90 κιλά, και τότε τα γαϊδουράκια υποφέρουν πάρα πολύ»

Αυτά και άλλα τέτοια κατηγορούν τους ιδιοκτήτες γαϊδουριών της Σαντορίνης, και ζητούν να ληφθούν μέτρα προστασίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές καμπάνιες για την προστασία των ζώων στη Σαντορίνη με σύνθημα «Τα γαϊδουράκια πρέπει να αφεθούν ελεύθερα». Σύμφωνα με στοιχεία του πανεπιστημίου Αθηνών, το 1955 υπήρχαν στο νησί 508.000 γαϊδουράκια, το 2015 είχαν καταγραφεί μόνον 12.000, και σήμερα δεν έχουν απομείνει περισσότερα από 2.000. 

Μέχρι το 1979 τα γαϊδουράκια στη Σαντορίνη ήταν το μοναδικό μέσο μεταφοράς στο νησί. Έκτοτε χρησιμοποιούνται ως τουριστική ατραξιόν την οποία προωθούν ακόμη και τα τουριστικά γραφεία του νησιού. Μεταφέρουν σε καθημερινή βάση κατά τη θερινή περίοδο κόσμο και ενίοτε και διάφορα φορτία, από το λιμάνι στα Φηρά μέχρι πάνω ανηφορικά 500-550 σκαλοπάτια.

Ο Tim Wass, διευθυντής της οργάνωσης Safe Haven for Donkeys αναφέρει σε άρθρο για το CNN Greece, ότι «τα γαϊδουράκια υποφέρουν μυϊκά, σκελετικά ενώ οι σύνδεσμοι και οι αρθρώσεις τους παθαίνουν μεγάλη ζημιά, εξαιτίας του βάρους που σηκώνουν και των σκαλοπατιών που ανεβαίνουν». Πολλά από αυτά πεθαίνουν μη μπορώντας να αντέξουν τα ατελείωτα δρομολόγια που τους επιβάλλονται από τους ιδιοκτήτες τους.

Οι ιδιοκτήτες των γαϊδουριών, αντίθετα, λένε ότι η δουλειά τους έχει πέσει κατακόρυφα κι ότι κάνουν μόνον ένα δρομολόγιο την ημέρα:

«Τα γαϊδουράκια φέρανε τους πρώτους τουρίστες στο νησί, όταν δεν υπήρχε ούτε δρόμος ούτε τελεφερίκ». Εμείς προσέχουμε σε ποιο ζώο βάζουμε ποιον. Τον παχύ τουρίστα τον βάζουμε πάνω στο μεγαλόσωμο και δυνατό ζώο, τα παιδάκια στα μικρά γαϊδουράκια και μουλαράκια. Αυτά που λένε οι φιλοζωϊκές οργανώσεις είναι ψέματα. Εμείς τα αγαπάμε τα ζώα και τα φροντίζουμε, πρώτα τρώνε αυτά και μετά εμείς. Τα παιδιά μας τα μεγαλώσαμε και τα σπουδάσαμε με τα χρήματα που βγάλαμε από αυτή τη δουλειά».

Ίσως η αλήθεια να είναι κάπου στη μέση. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, στην Ελλάδα υπάρχουν μεν νόμοι, αλλά ελάχιστος έλεγχος γίνεται για να διαπιστωθεί κατά πόσο εφαρμόζονται.

Ας έλθουμε τώρα στο δικό μας το νησί, στη Λήμνο.

Και στη Λήμνο τα παλιά χρόνια, τότε που δεν υπήρχαν πολλοί δρόμοι, η μεταφορά ανθρώπων και πραγμάτων πολύ συχνά γινόταν με γαϊδουράκια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πολύ αγαπητός, αείμνηστος πλέον,  Μπάρμπα-Μενέλαος, ο οποίος επί 50 χρόνια πρωί-πρωί κάθε μέρα καβάλα στο γραφικό του γαϊδουράκι κατέβαινε από τα Τσιμάντρια μέχρι το Διαπόρι, μια απόσταση 2 χιλιόμετρα, για να πάει να ανοίξει το παλιό γραφικό καφενεδάκι του – το οποίο και σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει και έχει διαμορφωθεί και σε πολύ ωραία ταβέρνα με τις μουριές μπροστά στη θάλασσα.

Ένας άλλος λόγος που τα γαϊδουράκια στη Λήμνο ήταν απαραίτητα, είναι γιατί εξυπηρετούσαν τους κεχαγιάδες, δηλαδή τους κτηνοτρόφους μ τα πρόβατα. Σήμερα βέβαια οι κεχαγιάδες δεν χρησιμοποιούν γαϊδουράκια, γιατί, απλά, τα αντικατέστησαν με αγροτικά ημιφορτηγά και τζιπάκια, τα οποία φτάνουν εύκολα μέχρι τις μάντρες.

Παρ’ όλα αυτά, στη Λήμνο εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά γαϊδουράκια, κυρίως για μικρές αποστάσεις κοντά στα χωριά. Είναι κι ένας σχετικά οικονομικός τρόπος μετακίνησης, αφού τα γαϊδουράκια είναι …αερόψυκτα και δεν χρειάζονται βενζίνη ή πετρέλαιο για να κινηθούν, παρά μόνο χορταράκι, το οποίο είναι άφθονο στη νησί. Εξάλλου, είναι το μόνο μεταφορικό μέσο το οποίο δεν αποτελεί, ακόμα, «τεκμήριο» και δεν δηλώνεται στην φορολογική δήλωση!

Τα γαϊδουράκια, λοιπόν, της Λήμνου, σε αντίθεση με τα γαϊδουράκια της Σαντορίνης, περνάνε καλά γιατί έχουν άφθονη τροφή στα εύφορα λιβάδια του νησιού, ιδίως τώρα την άνοιξη που η Λήμνος είναι ένα πανέμορφο λουλουδιασμένο χαλί με αγριολούλουδα, θυμάρια και δροσερά χορτάρια.

Δεν είναι τυχαίο ότι στο χωριό Λιβαδοχώρι εδώ και χρόνια το πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει έδρα μελέτης της χλωρίδας του νησιού και των αρωματικών φυτών. Επίσης δεν είναι τυχαίο ότι μια μεγάλη έκταση του νησιού, η Χορταρόλιμνη ανάμεσα στο Κοντοπούλι και την Καλλιόπη, όλο το χρόνο είναι καταπράσινη με διάφορα άγρια και ήμερα φυτά και το χειμώνα τόπος καταφυγίου αποδημητικών πουλιών (φλαμίγκος κ.ά.).

Το καλοκαίρι τα γαϊδουράκια της Λήμνου δροσίζονται, πίνοντας δροσερό νερό από τα πολλά πηγάδια και δε χρειάζεται να ανεβαίνουν επίπονες ανηφοριές – αφού το μεγαλύτερο μέρος του νησιού είναι κάμπος.

Υπάρχει και κάτι άλλο, που κάνει τα γαϊδουράκια της Λήμνου ξεχωριστά: Η αγάπη των κατοίκων γενικά προς τα ζώα. Οι κάτοικοι της Λήμνου δεν είναι φιλόξενοι μόνο προς τους επισκέπτες και τους τουρίστες, αλλά πραγματικά πολύ φιλόζωοι. Κι αν κάποιος από τις φιλοζωικές ή οικολογικές οργανώσεις θα ήθελε να δει πόσο οι Λημνιοί αγαπούν και φροντίζουν τα ζώα, δεν έχει παρά να έλθει και να το διαπιστώσει από κοντά.

Πρώτα-πρώτα, τα περισσότερα σπίτια έχουν 1-2 όμορφες, χαριτωμένες και τεμπέλικες γάτες.

Δεύτερο, στη Λήμνο υπάρχει το μοναδικό σ’ όλη την Ελλάδα βενετσιάνικο κάστρο, μέσα στο οποίο ζούνε ελεύθερα ελάφια, με ταΐστρες και ποτίστρες υπό την προστασία και την καθημερινή φροντίδα του Δήμου Μύρινας.

Τρίτο, πολλές από τις αγριόχηνες που περνούν το χειμώνα από το νησί, αντί να συνεχίσουν το ταξίδι τους παραμένουν στο νησί, γιατί οι φιλόζωοι και γενναιόδωροι ψαράδες τις ταΐζουν με φρέσκα ψάρια από τα δίχτυα τους.

Πριν μερικά χρόνια οι κάτοικοι της Καλλιθέας έγιναν γνωστοί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε πανελλήνιο επίπεδο, όταν σε συνεργασία με τον Φιλοζωικό Σύλλογο Λήμνου, με έναν κτηνίατρο και την βοήθεια της δημοσιογράφου Νατάσας Ταραράκη, περιέθαλψαν και φρόντισαν ένα αδέσποτο γαϊδουράκι κοντά στο χωριό, που ήταν άρρωστο και είχε ανάγκη φροντίδας.

Τέλος, ένας παπάς, ο ιερέας στην ενορία Ανδρωνίου της Μύρινας – εκεί όπου είναι η περίφημη αμμουδιά Ρηχά Νερά – εκτός από την γάτα, φροντίζει στον κήπο του σαν μικρά παιδιά και δύο (2) πανέμορφα γαϊδουράκια!

Τα γαϊδουράκια λοιπόν της Λήμνου περνούν πολύ ωραία. Και αξίζουν συγχαρητήρια στους φιλόξενους και φιλόζωους κατοίκους του νησιού!

(Η μια φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά της κ. Φωτεινής Στεφανιδάκη, η άλλη με τον  σαμαρωμένο γαιδαρο ειναι Αρχειου ).