Σήμερα εορτάζουμε τη μνήμη Θεοδώρου Τήρωνος

Σήμερα εορτάζουμε τη μνήμη Θεοδώρου Τήρωνος

 Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

 Πλησιάζει η άνοιξη, πλησιάζει και το φετινό Πάσχα. Η Εκκλησία 43 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα εορτάζει την ανάμνηση του θαύματος κολλύβων του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος. Τί όμως σημαίνει αυτό;

Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Ιουλιανός ο Παραβάτης (3ος με 4ος αιώνας), γνωρίζοντας ότι οι Χριστιανοί νηστεύουν κατά την πρώτη εβδομάδα της Σαρακοστής θέλησε να τους μολύνει και να μην επιτευχθεί ο σκοπός τους. Αποφάσισε, λοιπόν, και διέταξε ώστε κρυφά όλες οι τροφές στην αγορά να ραντισθούν με αίματα ειδωλολατρικών θυσιών. Τότε όμως έγινε ένα θαύμα. Στον ύπνο του τότε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ευδοξίου φάνηκε ο Μάρτυρας Θεόδωρος και να φανερώσει τη δολιοφθορά. Παρήγγειλε λοιπόν ο Άγιος μέσω του Αρχιεπισκόπου να ενημερωθούν όλοι οι Χριστιανοί και να μην αγοράσουν τρόφιμα από την αγορά, αλλά να αναπληρώσουν την τροφή τους βράζοντας σιτάρι και να φάνε μόνο από αυτό, τα λεγόμενα κόλλυβα, όπως τα έλεγαν στα Ευχάιτα. Έτσι ο άδικος στόχος του ειδωλολάτρη αυτοκράτορα Ιουλιανού ματαιώθηκε. Το δε Σάββατο, ο ευσεβής λαός, που διαφυλάχθηκε αμόλυντος κατά την καθαρά εβδομάδα, απέδωσε ευχαριστίες στον Μάρτυρα άγιο Θεόδωρο.

Από τότε μέχρι και σήμερα η Εκκλησία μας τελεί κάθε έτος την ανάμνηση αυτού του γεγονότος, προς δόξαν Θεού και τιμήν του Μάρτυρα αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων καταγόταν από το χωριό Αμάσεια στη Μαύρη Θάλασσα, που ονομαζόταν Χουμιαλά, και έζησε κατά τους χρόνους των αυτοκρατόρων Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.), Γαλερίου (305 – 311 μ.Χ.) και Μαξιμίνου (305 – 312 μ.Χ.). Ονομάζεται Τήρων, διότι κατετάγη στο στράτευμα των Τηρώνων, δηλαδή των νεοσυλλέκτων, διοικούμενο υπό του πραιπόσιτου Βρίγκα.

Διαβλήθηκε στον πραιπόσιτο ως Χριστιανός και κλήθηκε σε εξέταση. Εκεί ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό χωρίς δισταγμό. Ο διοικητής Βρίγκας δεν θέλησε να προχωρήσει στην σύλληψη και τιμωρία του Αγίου Θεοδώρου, αλλά τον άφησε να σκεφτεί και να του απαντήσει λίγο αργότερα. Πίστευε ότι ο Θεόδωρος θα άλλαζε και θα θυσίαζε στα είδωλα. Ο Μεγαλομάρτυς όχι μόνο παρέμεινε αδιάσειστος στην πίστη του, αλλά έκαψε και το ναό της μητέρας των θεών Ρέας μετά του ειδώλου αυτής. Αμέσως τότε συνελήφθη και ρίχτηκε από τους ειδωλολάτρες σε πυρακτωμένη κάμινο, όπου και απέθανε μαρτυρικά.

Η Σύναξη του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος ετελείτο στο αγιότατο Μαρτύριό του, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή του Φωρακίου ή Σφωρακίου, το Σάββατο της Α’ εβδομάδος των Νηστειών, δηλαδή την ημέρα που ο Άγιος έκανε το θαύμα των κολλύβων σώζοντας τον ορθόδοξο λαό από τα μιασμένα ειδωλόθυτα, τα οποία επρόκειτο από άγνοια να φάει.

Στην Αγιογραφία, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίζεται σε τεσσάρων ειδών μορφές. Είτε μόνος με στρατιωτική στολή, είτε αντιμετωπίζοντας ένα φίδι-δράκο και μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη όρθιοι ή πάνω σε άλογα. Πάντα φέρει στρατιωτική στολή.

Απολυτίκιον

«Μεγάλα τά τῆς πίστεως κατορθώματα! ἐν τῇ πηγῇ τῆς φλογός, ὡς ἐπί ὕδατος ἀναπαύσεως, ὁ ἅγιος Μάρτυς Θεόδωρος ἠγάλλετο, πυρί γάρ ὁλοκαυτωθείς, ὡς ἄρτος ἡδύς, τῇ Τριάδι προσήνεκται. Ταῖς αὐτοῦ ἱκεσίαις, Χριστέ ὁ Θεός, σῶσον τάς ψυχάς ἡμῶν».

Τα κόλλυβα είναι ένα γλύκισμα το οποίο προσφέρεται εις μνήμη των νεκρών. Αποτελείται συνήθως από βρασμένο σιτάρι, ρόδι, κόλιανδρο και ξηρούς καρπούς. Συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια να καλύπτονται με ζάχαρη άχνη. Η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόλλυβος, που ήταν κόκκος δημητριακών καρπών (και με την έννοια αυτή πέρασε στα κόλλυβα). Κόλλυβος ήταν και το πολύ μικρό νόμισμα.

Τα κόλλυβα προσφέρονται στους παρευρισκόμενους σε μνημόσυνα στην εκκλησία, αλλά και διανέμονται στη συνέχεια σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια. Το έθιμο προέρχεται από τα παλαιότερα χριστιανικά χρόνια και έχει σχέση με τα περίδειπνα των Ελλήνων και άλλων λαών.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αυτό υπέρ πάντων των άπ’ αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών.

Στο Ορθόδοξο μοναστικό βίωμα, τα μνημόσυνα και γενικά η μνήμη θανάτου, έχουν καταλυτική σημασία. Για τον λόγο αυτό οι πατέρες δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στα κόλλυβα, τόσο στην παρασκευή όσο και στην κατανάλωσή τους.

Γιατί τρώμε κόλλυβα στα μνημόσυνα

Τα κόλλυβα αποτελούν ένα από τα πιο παλιά χριστιανικά έθιμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας που διατηρείται έως σήμερα και συνδέεται άμεσα με τους κεκοιμημένους. Σύμφωνα με την παράδοση, καθιερώθηκαν να προσφέρονται στους ναούς από τότε που ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων είχε μοιράσει κόλλυβα στην περιοχή των Ευχαϊτών της Γαλατίας σε περίοδο λιμού. Άλλη παράδοση αναφέρει πως ο Άγιος πραγματοποίησε το θαύμα επί του αυτοκράτορα Ιουλιανού.  

Τα κόλλυβα αποτελούνται από 9 υλικά γιατί εννέα ήταν και οι τάξεις των αγγέλων. Το κάθε υλικό συνοδεύεται από τον δικό του συμβολισμό.

1. Σιτάρι: το κύριο συστατικό των κόλλυβων είναι το σιτάρι, το οποίο είναι κατά κανόνα βρασμένο και συμβολίζει τη γη και τους ανθρώπους που δεν είναι εν ζωή. 
2. Ρόδι: το δεύτερο υλικό είναι το ρόδι και συμβολίζει τα ελέη και τη λαμπρότητα του Παραδείσου.
3. Ζάχαρη: το επόμενο συστατικό που συμπεριλαμβάνεται στα κόλλυβα είναι η ζάχαρη και  φανερώνει τη γλυκύτητα του Παραδείσου. 
4. Σταφίδες: οι σταφίδες είναι το τέταρτο υλικό που δείχνει την Άμπελο, δηλαδή τον Χριστό.
5. Μαϊντανός: ο μαϊντανός είναι ένα ακόμη υλικό που συμβολίζει την ανάπαυση «εν τόπω χλοερώ». 
6. Τριμμένη φρυγανιά ή σουσάμι: τα δύο αυτά υλικά δηλώνουν το χώμα.
7. Κανέλα: η κανέλα είναι ένα από τα βασικά υλικά που χρησιμοποιείται στα κόλλυβα και υποδηλώνει την ευωδία και τα διάφορα αρώματα («…αρώμασι εν μνήματι κηδεύσας απέθετο …»).
8. Αμύγδαλα: τα αμύγδαλα συμβολίζουν την ευγονία και τη ζωή που διαιωνίζεται με τους απογόνους. 
9. Ασημένια και λευκά κουφέτα: το τελευταίο συστατικό είναι τα ασημένια και λευκά κουφέτα που συμβολίζουν τα αναλλοίωτα οστά μετά τη φθορά του σώματος.

θεοδωρος τηρωνος.jpg