Ευοίωνο  το 2021 !!!

Γράφει η Χριστίνα Κάβουρα

Ευοίωνο  το 2021

«Πάει ο παλιός ο χρόνος» λέει το άσμα που τραγουδούσαμε παιδιά «και του χωρισμού ο πόνος ας κοιμάται στην καρδιά !»

Δεν νομίζω ότι θα λείψει σε πολλούς το 2020 ! Με το που αριβάρισε άρχισαν να συμβαίνουν παράξενες  δυστυχίες, σαν αυτές που είδαμε,   σαν κι αυτές που βιώσαμε, σαν αυτές που όχι μόνο δεν περιμέναμε, αλλά ούτε καν περνούσαν από το νου μας, αυτές οι μέρες που περάσαμε και περνάμε λες και ξεπήδησαν από διήγημα επιστημονικής φαντασίας.

Προχωράμε λοιπόν με ελπίδα και πίστη σε έναν άλλο χρόνο που και αυτός προχωράει ανεξάρτητα από την βούλησή μας ! Ανεπηρέαστος ο χρόνος, πανδαμάτωρ, απόλυτα ανεξάρτητος ως και ανεξερεύνητος!

Προσπαθούμε να τον εξευμενίσουμε ειδικά στην αρχή του με ευχές, με γιορτές, με προσευχές, με γλυκά να είναι γλυκός, με τραγούδια και κάλαντα να είναι χαρούμενος !

Προσπαθώντας λοιπόν από αρχαιοτάτων χρόνων οι άνθρωποι να κάνουν τον χρόνο ευοίωνο και ευνοϊκό, δημιουργήθηκαν διάφορα έθιμα που πολλά από αυτά τα βρίσκουμε στην αρχαιότητα αλλά και στις  αρχαίες Καλένδες, εξ ου και τα κάλαντα.  Η Πρωτοχρονιά, σαν πρώτη ημέρα του έτους, ονομαζόταν kalendae από τους Ρωμαίους  από τους Βυζαντινούς.

Το “μαγικό” πνεύμα της πρώτης μέρας του χρόνου εκφράζει παραστατικότατα το λεγόμενο “ποδαρικό”, η συνήθεια δηλαδή να παρατηρούμε ποιος και με ποιο τρόπο θα μπει πρώτος στο σπίτι για να του δώσουμε να σπάσει ένα ρόδι. Πρόκειται για μια οικεία συνήθεια που αγαπούσαν και οι Βυζαντινοί.

Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι.

Το σπάσιμο του ροδιού,  είναι μια αρχέγονη συνήθεια.

Το ρόδι, εδώ και χιλιάδες χρόνια θεωρείται, από διάφορους πολιτισμούς το σύμβολο της γονιμότητας, της αφθονίας και της καλοτυχίας, ενώ παράλληλα σχετιζόταν και με το θάνατο. Συμβόλιζε την αιωνιότητα και ήταν το φρούτο που έδενε την Περσεφόνη με τον Κάτω Κόσμο και δεν την άφηνε να ανέβει στη Γη. Ήταν επίσης το έμβλημα των αρχαίων Ελευσινίων Μυστηρίων. Οι Ιεροφάντες, οι ιερείς της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα, κατά τη διάρκεια των Μυστηρίων ήταν στεφανωμένοι με κλαδιά ροδιάς. Το ρόδι απαγορευόταν ως τροφή στους μύστες επειδή προκαλούσε την ιδιότητα να κατεβαίνουν οι Ψυχές στη Σάρκα και να προκαλούν πάθη. Στα Θεσμοφόρια, με την ευλογία της θεάς Δήμητρας, οι Αθηναίες έτρωγαν ρόδια για να αποκτήσουν γονιμότητα και ευημερία. Το ρόδι αποτελούσε και διακοσμητικό μοτίβο στο Ναό του Σολομώντα, όπως αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Στο Βουδισμό θεωρείται ένα από τα τρία πιο ευλογημένα φρούτα και είναι από τα πρώτα δέντρα που καλλιεργήθηκαν. Υπήρξε σύμβολο της γονιμότητας και της ευκαρπίας, γι’ αυτό και το αφιέρωσαν στη θεά Ήρα που ήταν η προστάτιδα του γάμου, ενώ η ίδια κρατούσε στο ένα χέρι το σκήπτρο και στο άλλο ένα ρόδι. Η θεά του έρωτα, η Αφροδίτη, συνήθιζε να προσφέρει στους αγαπημένους της ρόδια ως δώρα της αγάπης της, ενώ λέγεται πως αυτή φύτεψε την πρώτη ροδιά στην Κύπρο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως η δύναμη του ροδιού κρυβόταν στους πολυάριθμους κόκκους του (αφθονία και γονιμότητα) αλλά και στο πορφυρό του χρώμα (καλή τύχη).

Το έθιμο της βασιλόπιτας  ανθεί και στις μέρες μας αφού το σύμβολο της Πρωτοχρονιάς και του νέου έτους είναι η βασιλόπιτα. Το έθιμο συνδέεται με ανάλογες αρχαίες συνήθειες που λατρεύονταν στην Ελλάδα, όπως τα Κρόνια (εορτή του θεού Κρόνου) και τα Σατουρνάλια, γιορτές της Ρώμης όπου έφτιαχναν γλυκά και πίτες, μέσα στα οποία έβαζαν νομίσματα και σε όποιον τύχαινε το κομμάτι, ήταν ο τυχερός της παρέας. Η ορθόδοξη πίστη συνέδεσε το ίδιο έθιμο με τη Βασιλόπιτα.

Σύμφωνα με την  παράδοση, όταν ο άγιος Βασίλειος ήταν Επίσκοπος της Καισάρειας, ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε στην πόλη με σκληρές διαθέσεις για να εισπράξει φόρους. Οι κάτοικοι φοβισμένοι απευθύνθηκαν στον ποιμενάρχη τους, ο οποίος τους υπέδειξε να συγκεντρώσουν τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που είχαν, προκειμένου να καλοπιάσουν τον έπαρχο. Τελικά αυτός έφυγε δίχως να πάρει κάτι. Επειδή ήταν πρακτικά αδύνατο να ξαναπάρει ο καθένας τα αντικείμενά του, ο άγιος Βασίλειος ζήτησε να κατασκευάσουν μικρές πίτες, που σε καθεμιά θα έβαζαν και ένα αντικείμενο αξίας. Η διανομή έγινε και, σαν από θαύμα, έτυχε στον καθένα αυτό που είχε προσφέρει. Από τότε, κάνουμε βασιλόπιτες, ως ανάμνηση στη γιορτή του αγίου Βασιλείου.

«Ο δικός μας Άγιος Βασίλης ήταν καθαρά ένας πρωτοχρονιάτικος Άγιος, κάτι ανάμεσα στον πραγματικό Ιεράρχη της Καισαρείας και σε ένα πρόσωπο συμβολικό του Ελληνισμού, που ξεκινούσε από τα βάθη της ελληνικής Ασίας και έφτανε την ίδια ημέρα σε όλα τα πλάτη, από τον Πόντο (σ.σ. την ιδιαίτερη πατρίδα του, αφού είχε γεννηθεί το 330 στη Νεοκαισάρεια του Πόντου) ως την Επτάνησο και από την Ήπειρο ως την Κύπρο… Εκείνο που έφερνε στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό: Η καλή τύχη και η ιερατική ευλογία του.

Το έθιμο του ραντισμού του σπιτιού

Τη δύναμη του ποδαρικού ενισχύει και ο ραντισμός του σπιτιού με “το αμίλητο νερό”. Σε κάποιες περιοχές, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση “για να κλέψουν το άκραντο νερό”. Το λένε άκραντο επειδή δεν βγάζουν λέξη σε όλη τη διαδρομή. Πρόκειται για ένα έθιμο που συναντάται κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα. Νεαρές, κυρίως, κοπέλες παίρνουν μια στάμνα και πηγαίνουν στην βρύση του χωριού να τη γεμίσουν. Όταν φτάνουν εκεί,  “ταΐζουν” τη βρύση  με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, μέλι, καρύδια, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς, με τα οποία την αλείφουν και λένε την ευχή: “Όπως τρέχει το νερό, να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή μας”.

Στην Κεφαλονιά, καθώς και στα υπόλοιπα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του νησιού γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: «Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς», ευλογώντας έτσι τον ερχομό του νέου έτους, ευχόμενοι μακροζωία και ευρωστία.

Πολλά τα έθιμα καλωσορίσματος του καινούργιου χρόνου και κάθε τόπος της Ελλάδας έχει και τα δικά του έθιμα, κάποια προέρχονται ακόμα και από την Διονυσιακή λατρεία !

Βιώνουμε  λοιπόν χρονιάρες μέρες  που αλλιώς τις φανταζόμασταν και τις περιμέναμε και μέσα στην …. απελπισία μας ψάχνουμε την μαγεία και στις μέρες αυτές διαδραματίζονται πάντοτε πολλά θαυμαστά και ανεξήγητα μυστήρια. Αρκεί να είμαστε ανοιχτοί στο διαφορετικό και στο υπερβατικό. Όλοι νιώθουμε την ανάγκη να πιστέψουμε σε θαύματα και παραμύθια για να αποβάλουμε την πικρή γεύση της απώλειας, της κακοτυχίας και της αποτυχίας και να αντλήσουμε παρηγοριά, δύναμη, ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον και τον καινούργιο χρόνο.

Ας είναι καλότυχος, χαρούμενος και ευνοϊκός ο καινούργιος χρόνος

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ  σε όλους !