Η γιορτή της Μουσικής, 21 Ιουνη !

Η γιορτή της Μουσικής

Γράφει η Δέσποινα Παπαδοπούλου

21^η Ιουνίου σήμερα και η Μουσική γιορτάζει. Γνωστή και ως «Απολλώνια Τέχνη», η μουσική παίρνει το όνομά της από τις εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Με αυτή την έννοια, η μουσική διέφερε σημασιολογικά της σημερινής χρήσης του όρου, και περιελάμβανε το σύνολο των τεχνών που βρίσκονταν υπό την προστασία των Μουσών. Η  σημασία της μουσικής στη διαμόρφωση σωστών πολιτών είχε αποτυπωθεί ήδη στις φιλοσοφικές θεωρίες του 5^ου και 4^ου αιώνα π.Χ.

Ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» του αναφέρει ότι η μουσική είναι για το πνεύμα ό,τι η γυμναστική για το σώμα και η ισόρροπη ανάπτυξη των δύο αποτελεί θεμελιώδες μέσο διάπλασης των νέων που πρόκειται να γίνουν πολίτες. Και ο Αριστοτέλης τονίζει πως κάθε ανθρώπινη πράξη έχει μέσα της τη μουσική (Ούκ ένεστιν, πράξις εν ανθρώποις, ήτις άνευ μουσικής τελείται..).Αλλά και ο Φρίντριχ Νίτσε δηλώνει πως «χωρίς μουσική η ζωή θα ήταν ένα λάθος»!

Η  μουσική (με την αρχαία έννοια της λέξης: συνδυασμός ποιητικού λόγου, μέλους και χορού) υπήρξε για τους αρχαίους Έλληνες φορέας χαράς, κοινωνικοποίησης, εκπαίδευσης, θεραπείας, παρηγοριάς, υπέρβασης. Άλλωστε, σύμφωνα με τον μύθο, με τη δύναμη της επτάχορδης λύρας του ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη για την Ευρυδίκη του καταργώντας τα όρια ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.

«Άραγε η μουσική πού πάει όταν δεν την ακούμε;», ρωτάνε τα παιδιά και σίγουρα η απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη. Κάποιος θα μπορούσε να πει πως χάνεται, φεύγει, πετάει, εγγράφεται μέσα μας για να αποκτήσουμε αντοχές και να την ανακαλέσουμε όταν χρειαστεί ή μήπως συντροφεύει τα μυστικά αυτών που αγαπούν;  Όλα είναι πιθανά. Ποιος μπορεί να απαντήσει με σιγουριά; Το σίγουρο πάντως είναι πως η μουσική  πάντα θα  γεννά ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις  και πάντα θα «ταξιδεύουμε πάνω στα φτερά της μουσικής που ενώνει τις καρδιές γιατί είναι η γλώσσα τους η πανανθρώπινη», όπως λέει ο Στράτης Μυριβήλης.

Ο μεγάλος Μάνος Χατζηδάκις γράφει στο έργο του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» για το τραγούδι: «Το τραγούδι είναι μια μαγική στιγμή κι εγώ ένας πανηγυριώτης μάγος εκπρόσωπός σας- αφού γεννήθηκα τον ίδιο καιρό με σας και μες στον ίδιο χώρο-, που θα φωτίσω τις κρυφές κι αθέατες γωνιές σας, θα σας εκπλήξω, θα σας γεμίσω ερωτήματα και μελωδίες που ίσως γενούν δικές σας και θα μεταφερθούν στο σπίτι σας, έτσι που να κοπεί ο ύπνος σας και να χαθεί για πάντα-αν είναι δυνατόν-ο εφησυχασμός σας. Κι ας μην μπορείτε να με τραγουδήσετε. Μήπως τάχα μπορείτε να εξαφανίσετε ένα πουλί  ή να το φανερώσετε μέσ’ απ’ το φόρεμα ή από το μαντήλι σας; Κι όμως δεν το ξεχάσατε κι ούτε θα το ξεχάσετε σ’ όλη σας τη ζωή. Και θα το λέτε στα παιδιά σας έτσι όπως το πρωτοείδατε κάποια φορά από ένα μάγο σ’ ένα πανηγύρι-καθώς το τραγούδι μου.[…]     Το τραγούδι μου είναι  μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες. Και μην ξεχάσετε. Σαν φύγετε από δω, δεν σας ανήκει παρά μονάχα το αίσθημα, η σκέψη και τα ερωτήματα, που ολόκληρο το βράδυ σας μετέδωσα μεσ’ απ’ τη μουσική μου. Σε μένα απομένει το τραγούδι, η μαγική στιγμή μου, που είναι μια εξαίσια απάντηση αρκεί να με ρωτήσετε. Ρωτήστε με λοιπόν. Κι ύστερα σας παρακαλώ σωπάστε! Γιατί θα τραγουδήσω!»

Και οι σπουδαίοι ποιητές μας έγραψαν για την μουσική όπως:

Ο Οδυσσέας Ελύτης στην «Ελένη»:

«Κι η μουσική αθέατη μέσα μας ω! μελαγχολική διαβάτισσα όσων μας κρατούν στον κόσμο ακόμα».

Ο Γιώργος Σαραντάρης στο ποίημα «Μέσα στη μουσική»:

«Μέσα στη μουσική υπάρχει χώρος

Να κοιμηθεί ο άνεμος

Μαζί του να ταξιδέψουμε κι εμείς

Μέσα στη μουσική εφύτεψαν ένα πάθος

Παράξενο

Άνθος η ζωή μας άνθος

Από στόμα περνά σε στόμα

Κόβονται τα γόνατά μας

Όταν ανεβαίνουμε στ΄ άλογα

Τρέχουμε στη μάχη χωρίς κεφάλια

Δεν μας αφήνουν τα σύννεφα

Να σηκώσουμε κάτι από τη γη

Να φέρουμε μια ενθύμηση μαζί μας

Κάπου ο κίνδυνος είναι μεγάλος

Όμως αυθόρμητα τραβάμε ίσια

Προχωρούμε όχι πια μέσα στη μουσική

Αλλά μέσα στο θάνατο

 Κι ο δρόμος μας δεν έχει τέλος».

Και ο Τάσος Λειβαδίτης στο ποίημα «Μουσική»:

«Καμιά φορά τα βράδια, ιδιαίτερα όταν βρέχει, ο νους μου ταξιδεύει—πιο συχνά στα παιδικά μου χρόνια. Και τότε ξεπροβάλλει ο καθηγητής του βιολιού. Φορούσε μια ξεθωριασμένη ρεντικότα και μια περούκα μαδημένη—γελούσαμε μαζί του. Αλλά όταν μετά το μάθημα έμπαινε η μητέρα στην κάμαρα(για χάρη της ίσως) έπαιζε κάτι διαφορετικό—μια μελωδία ήρεμη και σοβαρή που μας έκανε να σοβαρευόμαστε κι εμείς άξαφνα, σα να μαντεύαμε αόριστα ότι στο βάθος η μουσική δεν είναι πάθος ή όνειρο, νοσταλγία ή ρεμβασμός αλλά μια άλλη δικαιοσύνη».

21/6/2024  Δέσποινα Παπαδοπούλου