Ιαματικός τουρισμός στη Λήμνο

Ιαματικός τουρισμός στη Λήμνο

Λειτουργούσαν, αλλά σταμάτησαν. Ο λόγος για τα ιαματικά λουτρά στα Θέρμα και τα λασπόλουτρα στην Πλάκα.

Τα Θέρμα είναι θερμές ιαματικές πηγές που βρίσκονται κοντά στο χωριό Κορνός. Το νερό τους είναι κατάλληλο τόσο για ποσιθεραπεία όσο και για λουτροθεραπεία.

Από το ενδιαφέρον των περιηγητών που επισκέφτηκαν τη Λήμνο έχουμε τις πιο πολλές πληροφορίες για τα Θέρμα. Εκεί λειτουργούσαν λουτρά από το 1548, τουλάχιστον. Τότε αναφέρεται από τον Belon ότι υπήρχε ένα μικρό δωμάτιο αποδυτηρίων κι ένας θολωτός θάλαμος με μια πέτρινη μπανιέρα, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα δίπλα σε νεότερα κτίρια.

Σε χάρτη που συνοδεύει έκδοση του 1588 σημειώνεται δρόμος που συνέδεε το Κάστρο με τις Thermes και το γειτονικό λόφο του Προφήτη Ηλία. Ο δρόμος αυτός, που συνέχιζε προς την ανατολική Λήμνο, ήταν σε χρήσει μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια που έγινε νέα χάραξη.
Με το όνομα Θερμαί τα λουτρά αναφέρονται και το 1739 από τον Pococke. Το 1780 ο Χασάν πασάς Τζεζάερλι έφτιαξε ξενώνα και νέα κτίρια λουτρών.

Τα λουτρά αναφέρουν, επίσης, ο Choiseul-Gouffier (1785 ως Therma), ο Hunt (1801), ο οποίος τα επισκέφθηκε και διαπίστωσε ότι λούζονταν αρκετοί άνθρωποι καθώς και όλοι οι επισκέπτες του νησιού είτε ως Θέρμα είτε με την τουρκική ονομασία Lidja (Λίτζα).

Οι γυναίκες τα χρησιμοποιούσαν σε διαφορετικές ημέρες από τους άντρες. Ο De Launay (1898) περιγράφει τη σκηνή που φθάνουν με τα γαϊδούρια τους φορώντας μακριές κυματιστές ρόμπες σαν πυργοδέσποινες του μεσαίωνα, ο δε Fredrich δεν μπόρεσε να τα επισκεφθεί, διότι ήταν η ώρα των γυναικείων λουτρών

Να τι έγραφε παλιότερα η ιστοσελίδα www.thermaspa.gr για τα Θέρμα:

“Στα Θέρμα Λήμνου θα συναντήσετε τις περίφημες ιαματικές θερμές πηγές του νησιού, πασίγνωστες από την αρχαιότητα για τις ιδιότητές τους. Η καταπράσινη τοποθεσία των λουτρών βρίσκεται στο τέλος ενός κατάφυτου από λεύκες και πλατάνια δρόμου, σε ένα ύψωμα κοντά στο χωριό Κορνός  περίπου στα 100 μέτρα υψόμετρο, μεταξύ τριών λόφων. Η απόσταση από την Μύρινα  είναι μόλις 6 χιλιόμετρα.

Το νερό στα Θέρμα Λήμνου αναβλύζει μέσα από τους βράχους, από δύο πηγές και από βάθος 1200 μέτρων. Η θερμοκρασία του είναι στους 42 βαθμούς Κελσίου περίπου (39-43° C σύμφωνα με την ανάλυση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου), κάθε εποχή του χρόνου και διαθέτει μετεωρικά και ολιγομεταλλικά στοιχεία. Θεωρείται ιδανικό για λουτροθεραπεία αλλά και για ποσιμοθεραπεία, ενώ πολλοί είναι οι ντόπιοι που συγκεντρώνουν νερό σε δοχεία και το χρησιμοποιούν ως πόσιμο.

Η «ιαματική» δράση του νησιού και όχι μόνο των Θέρμων Λήμνου, ξεκινά από την αρχαιότητα, καθώς σύμφωνα με το μύθο, όταν ο βασιλιάς των θεών Δίας πέταξε τον θεό της φωτιάς Ήφαιστο από τον Όλυμπο, εκείνος έπεσε στη Λήμνο, όπου και με τη βοήθεια της Λημνίας Γης  του νησιού, θεραπεύτηκαν τα τραύματά του. Η ιστορία του Φιλοκτήτη, γνωστή από τα ομηρικά έπη αλλά και από τα έργα των αρχαίων Ελλήνων τραγωδών, έχει ανάλογο θέμα: Ετοιμοθάνατος, μετά το τσίμπημα του φιδιού, εγκαταλείφθηκε εδώ από τους συντρόφους του που πήγαιναν να πολεμήσουν στην Τροία. Η Λημνία Γη τον θεράπευσε και του χάρισε την αιώνια δόξα.

Κατά τους ιστορικούς χρόνους, της αρχαιότητας αλλά και της σύγχρονης εποχής, τα Θερμά Λήμνου ήταν ευρέως γνωστά. Όλοι οι περιηγητές του Μεσαίωνα κάνουν λεπτομερή αναφορά του χώρου, αλλά και των ιδιοτήτων του νερού. Φαίνεται πως το πρώτο κτήριο των Θερμών Λήμνου χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, τον 16^ο αιώνα, ενώ οι πηγές αναφέρουν ότι τον 18^ο αιώνα μετατράπηκε σε χαμάμ. Οι «παλαιές κρήνες» στα Θέρμα Λήμνου κατασκευάστηκαν το 1908 και έως σήμερα αναβλύζουν το «θαυματουργό» νερό.

Οι σημερινές σύγχρονες εγκαταστάσεις κατακλύζονται από επισκέπτες όλων των ηλικιών για να ανακουφιστούν από ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, αρθρίτιδες, οστεοπόρωση, σπονδυλοαρθρίτιδες,  νεφρολιθιάσεις και χολολιθιάσεις, που τους ταλαιπωρούν. Στα Θέρμα Λήμνου λειτουργούν έξι ατομικοί λουτήρες εξοπλισμένοι με προγράμματα υδροπιέσεων για χαλάρωση και σύσφιξη και μία υπαίθρια καναδέζικη μπανιέρα, όπου γίνονται έξι διαφορετικές θεραπείες αποκατάστασης. Το υδροθεραπευτήριο είναι ανοιχτό όλο το χρόνο από τις 10:00 π.μ. έως τις 22:00 μ.μ.”.

Για τα λασπόλουτρα στην Πλάκα, έγραφε:

“Ιαματικό νερό που αναβλύζει από τον βράχο. Είναι τα Ρουσσούνια της Λήμνου, στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού.

Λίγο έξω από το χωριό της Πλάκας, στην περιοχή όπου βρίσκεται ο Άγιος Χαράλαμπος, συναντά κανείς τα Ρουσσούνια, την πηγή με το ραδιούχο νερό, που θεωρείται κατάλληλο για λουτροθεραπεία και λασποθεραπεία.

Ειδικά παλαιότερα, στα Ρουσσούνια ερχόταν πλήθος κόσμου, που απολάμβανε το ιαματικό λασπόλουτρο στην πηγή, βρίσκοντας θεραπεία και ανακούφιση από πλήθος παθήσεων.

Τα Ρουσσούνια έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Ιαματικών και Θερμαλιστικών Πηγών της Ελλάδας, όπως αναφέρεται στην επίσημη αναφορά του δήμου Λήμνου, καθώς ο άργιλος στο σημείο, έπειτα από επιστημονικούς ελέγχους, έχει αποδειχθεί ότι έχει ευεργετική επίδραση σε ρευματισμούς, αρθρίτιδες, νευρασθένειες και χρόνια τραύματα”.

Πέρσι ξεκίνησε μια προσπάθεια από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου εκ νέου αξιοποίησης των ιαματικών πηγών, τόσο στα Θέρμα όσο και στην Πλάκα. Ο συνολικός προϋπολογισμός είναι 2 εκατομμύρια ευρώ με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (Ο.Χ.Ε.) μικρών νησιών.

Αφορά αξιοποίηση ιαματικών νερών στα νησιά Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Θύμαινα, Ικαρία, Οινούσσες, Φούρνοι και Ψαρά. Στην σχετική πρόσκληση της Περιφέρειας αναφερόταν:

 «Με ευρωπαϊκούς πόρους δίνουμε τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν δράσεις των τοπικών φορέων που στοχεύουν στην ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού. Τα νησιά μας, προικισμένα από τη φύση, έχουν τη δυνατότητα να προσελκύσουν επενδύσεις σε έναν τομέα που διεθνώς παρουσιάζεται ολοένα και περισσότερο ανταγωνιστικός και να εμπλουτίσουν το τουριστικό τους προϊόν».

Οι σύγχρονες θεραπείες με θερμά ιαματικά λουτρά στην Ελλάδα, άρχισε επί εποχής Καποδίστρια, ενώ επί βασιλείας του Όθωνα, το 1830, ιδρύθηκε το πρώτο ελληνικό υδροθεραπευτήριο στην Κύθνο.

Η φύση εκτός από πανέμορφα τοπία και ιδιαίτερες φυσικές ομορφιές, χάρισε στην Ελλάδα σπάνιες φυσικές πηγές υγείας και ευεξίας. Τα ιαματικά λουτρά είναι διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα και αποτελούν σημαντικό μέρος του εθνικού μας πλούτου.

Η χρήση των ιαματικών πηγών και η ευεργετική τους δράση ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα κατά τους Ομηρικούς χρόνους. Η λουτροθεραπεία κατείχε κεντρικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση φρόντιζαν να επωφελούνται από τα θεϊκά δώρα των ανεκτίμητων φυσικών ιαματικών πηγών.

Ο Ηρόδοτος ήταν ο πρώτος που περιέγραψε αρκετές ιαματικές πηγές. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο και τον Παυσανία, σε 100 περίπου περιοχές με ιαματικές πηγές είχαν ιδρυθεί τα Ασκληπιεία οι «ναοί υγείας» της αρχαίας Ελλάδας, όπου συνέρρεαν όσοι επιθυμούσαν να θεραπευτούν ή να ανακουφιστούν, κάνοντας θερμά ή ψυχρά λουτρά με την επίβλεψη ιερέων και γιατρών. Η υδροθεραπευτική τέχνη οφείλει την ανάπτυξη και διάδοσή της στον Ιπποκράτη, πατέρα της Ιατρικής, χάρη στον οποίο δημιουργήθηκε ένας αυτόνομος κλάδος θεραπευτικής αγωγής, η Ιαματική Υδροθεραπεία, η οποία και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.

Ιαματικά ονομάζονται τα νερά των φυσικών πηγών, που πηγάζουν μέσα από πετρώματα και βράχους και βγαίνουν από τα έγκατα της γης. Ονομάζονται και μεταλλικά από τα διαλυμένα μεταλλικά συστατικά που περιέχουν στη σύστασή τους. Τα πιο συχνά περιεχόμενα υδατοδιαλυτά μεταλλικά στοιχεία των νερών αυτών, είναι το νάτριο, το κάλιο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το ράδιο, ο σίδηρος, το ιώδιο, το φώσφορο και το θείο.

Επίσης, περιέχονται και αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το υδρόθειο, το άζωτο, το οξυγόνο και το υδρογόνο, που δίνουν και τη χαρακτηριστική οσμή, η οποία διακρίνει τα νερά της κάθε περιοχής. Ανάλογα δε με το βαθμό οξύτητας των νερών (όξινα, αλκαλικά ή ουδέτερα) χαρακτηρίζεται αντίστοιχα και η πηγή, ως θειούχος αλκαλική, χλωρονατριούχος, οξυπηγή, ραδιούχος κ.λπ. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των ιαματικών νερών είναι η θερμοκρασία, που μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 70 βαθμούς Κελσίου ή ακόμη περισσότερο.

Η υδροθεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση πολλαπλών παθήσεων, όπως είναι τα αρθριτικά και οι ρευματοπάθειες, και διακρίνεται σε δύο είδη:

• την εσωτερική, η οποία περιλαμβάνει την ποσιθεραπεία (πόση ιαματικών νερών), εισπνοθεραπεία (εισπνοή των αερίων ή των σταγονιδίων των μεταλλικών νερών) και τις πλύσεις (στοματικές, ρινικές, γυναικολογικές).
• την εξωτερική, η οποία περιλαμβάνει τα λουτρά, τις καταιωνίσεις (για ορισμένο χρόνο το σώμα δέχεται το θερμομεταλλικό νερό, που έρχεται με υψηλή ή χαμηλή πίεση), τις υδρομαλάξεις (το σώμα δέχεται την πίεση του νερού), την υδροκινησιοθεραπεία (συνδυασμός λουτροθεραπείας και κινησιοθεραπείας) και την πηλοθεραπεία (εφαρμογή πηλού, που έχει «ωριμάσει», σε σημεία του σώματος με διάφορες παθήσεις).

Για τη θεραπεία νευρολογικών και ψυχιατρικών παθήσεων, όπως αϋπνία, άγχος και παραλύσεις, καθώς και για καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως φλεβίτιδα, ενδοαρτηρίτιδα και άλλες παθήσεις, η μέθοδος που χρησιμοποιείται είναι η λουτροθεραπεία.

Η Ελλάδα είναι προικισμένη με τις περισσότερες ιαματικές πηγές απ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (πάνω από 80 καταμετρούνται οι οργανωμένες λουτροπόλεις), οι οποίες αναβλύζουν διάσπαρτες σε όλη την επικράτεια.  Η γεωγραφική κατανομή τους δεν είναι τυχαία, καθώς συνδέεται είτε με τεκτονικά γεγονότα, όπως, για παράδειγμα, στις περιπτώσεις των πηγών του Καϊάφα, της Κυλλήνης και του Λαγκαδά, είτε με ηφαιστειακές δραστηριότητες όπως συμβαίνει με τις πηγές των Μεθάνων, της Μήλου, της Λέσβου, της Σαμοθράκης και της Λήμνου.

Ας ευχηθούμε σύντομα να αξιοποιηθεί κι αυτή η μεγάλη δυνατότητα της Λήμνου και να ξαναδούμε να ανθίζει ο ιαματικός τουρισμός στο νησί μας..