Λημνος, η κυρά των αμπελιών !

26.9.2024

Γραφει η Αλεξάνδρα Καραβία Λαμπαδαρίδου

ΛΗΜΝΟΣ  (Η κυρά των αμπελιών)

Τι όμορφο το κείμενο της κ .Δέσποινας  Παπαδοπούλου, στο  « περιοδικό 3.9.24» στο οποίο χαρακτηρίζει τη Λήμνο «Κυρά των Αμπελιών».! Νόμισα πως άκουσα στίχους του Ρίτσου να τους τραγουδάει ο Μανώλης  Μητσιάς

«Κι’ όπως γαλανίζει το βραδάκι, το μαβί, το βιολετί, να τη η Παναγιά στη Δημοσιά

πλάϊ στα  κάρα, στα κουδούνια, στα σταμνιά και στα σταμπωτά μαντήλια,

Να τη η Παναγιά., να τη η Παναγιά

Να κρατά στην ασημένια την ποδιά πέντε οκάδες κόκκινα σταφύλια.

Τι ωραία εικόνα. Η Παναγιά μαζί με την εργατιά, για να τιμήσει το μόχθο τους στα αμπέλια, στο κρασί. Μαζί με τους ξωμάχους, μαζί με τη σοδειά. Είναι αλήθεια από την ιστορία και τη μυθολογία  βγαλμένη, ότι η μαυροχώματη γη της Λήμνου ,από  φυσικού της τρέφει σπουδαίους αμπελώνες και βγάζει περίφημο κρασί. Μας το λέει και ο Όμηρος στην Ιλιάδα, (ραψωδία Η, στίχοι 470-472,μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή) «Στους γιούς του Ατρέα, τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο, χώρια είχε σταλμένα  ο γιός του Ιάσονα κρασί λαγήνια χίλια». ¨

Μένουμε απορημένοι. Γιατί ο Εύνηος έστειλε τα χίλια λαγήνια κρασί στους Ατρείδες; Από φιλική διάθεση ή από υποχρέωση;  Βεβαίως από ανάγκη. Δυστυχώς ο γιός της Υψιπύλης και του Ιάσονα, είχε ανάγκη να τους κολακέψει τους ισχυρούς Δαναούς, που είχαν καταλάβει την Λήμνο, την είχαν κάμει προκεχωρημένη βάση στον Τρωικό πόλεμο και τρωγόπιναν στη γή της και έπιναν το κρασί της. Ο Εύνηος  αδύναμος, είχε μεν  πολλά πλοία,(το λέει και το όνομά του  Ευ-νηες) αλλά δεν είχε ναύτες. Η μητέρα του Υψιπύλη, ήταν αιχμάλωτη στην αυλή του βασιλιά Λυκούργου και ο πατέρας του Ιάσων, φευγάτος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Δεν είχε στρατό γιατί τα παιδιά των Αργοναυτών, ήταν λίγα και πολύ νέα, άμαθα στον πόλεμο. Είχε πλοία πολλά από την κληρονομιά των γονιών (Ιάσονας – Υψιπύλη) και των παπούδων του (Θόας και Κρηθέας) αλλά δεν είχε το κουράγιο να τα βάλει με το στόλο  των Ατρειδών. Ούτε σύμμαχός τους μπορούσε να γίνει γιατί είχε φίλους  αν ίσως και  συγγενείς  τους Τρώες, ούτε ουδέτερο τον άφηναν οι Δαναοί να μείνει.

.                                               Ο  ΕΥΝΗΟΣ  (Φαρμακωμένης ώρας βασιλιάς)-

Ουδέτεροι να είστε δεν μπορεί, μας είπανε ψυχρά οι Δαναοί

ή φίλοι ή εχθροί μας θα ‘στε. Γιατί η δική σας ουδετερότητα,

βλάπτει εμάς ανεπανόρθωτα.

Οι Λήμνιοι φοβήθηκαν πολύ αλλά απάντησαν με ψυχραιμία

Το ξέρουμε πως ο ισχυρός μπορεί να επιβάλλει πολλά με τη δύναμή του

‘όμως  και η μοίρα έχει κάποια ισχύ.

Η τύχη του πολέμου δεν κρίνεται μονάχα

Από των όπλων την Υπεροχή

Αλλά και από το δίκαιο που ορίζουν οι Θεοί.

Όσο για το περίφημο κροντήρι ολάργυρο ,που χώραε λίτρες έξι , το δούλεψαν τεχνίτες από τη Σιδώνα και το έφεραν στη Λήμνο Φοίνικες, σχίζοντας το ανταριασμένο  κύμα, είναι γεγονός ότι  δεν το κέρδισε ο Θόας προσφέροντας στους περιπλανώμενους εμπόρους Λημνιό κρασί, όπως αναρωτιέται ο κ .Δημ. Πλάντζος αλλά του το χάρισαν. (ραψωδία Ψ, στίχος 745). Αργότερα ,  με το ιερό δικαίωμα της κληρονομίας,  έφθασε στην  Υψιπύλη και μετά στον γιό της τον Εύνηο, ο οποίος το έδωσε στον Πάτροκλο  ως λύτρα για την εξαγορά του Λυκάονα και μετά τον θάνατο του Πατρόκλου ήρθε στα χέρια του Αχιλλέα, ο οποίος το έθεσε βραβείο σε αγώνα δρόμου. (Άθλα επί Πατρόκλω.). Η ιστορία του νεαρού Λυκάονα είναι συγκινητική και έχει ως εξής.:

Ο   Λ Υ Κ Α Ο Ν Α Σ.

Ο Λυκάονας ήταν ένας από τους πενήντα γιούς του Πριάμου. Πολύ νέος, βυθισμένος στην ανεμελιά του βασιλόπαιδος. Άτυχος όμως και σαν νέος απερίσκεπτος. Δεν είχε περάσει πολύς καιρός  που ζούσε ασφαλής στο παλάτι του πατέρα του, με τη μητέρα του τη Λαοθόη. Οι άλλοι Τρώες πολεμούσαν αλλ’ αυτός είχε το νου του στο όμορφο αμάξι  και το περιβόλι τους. Βγήκε λοιπόν μια νύχτα έξω από τα τείχη της Τροίας  και έφθασε στο όμορφο κτήμα τους γεμάτο από οπωροφόρα δέντρα και λουλούδια. Άρχισε να κόβει με κοφτερό πελέκι, αγριοσυκιάς νιόβγαλτα κλωνάρια, για να φτιάξει του αμαξιού του γύρους  και εκεί ξεχάστηκε και έφτασε η νύχτα. Αναπάντεχη συμφορά τον βρήκε  γιατί εκεί καραδοκούσε ο Αχιλλέας και τον άρπαξε αιχμάλωτο.

Τι φρικτή  εμπειρία. Αυτός ο αρχοντογεννημένος γιός του Πριάμου μακριά από τους γονείς του και τους φίλους  του, πουλήθηκε σκλάβος στη Λήμνο. Το τίμημα ήταν εκατό βόδια. Τόσο κοστίζει η ζωή  ενός  νέου ανθρώπου. Δεν παρέμεινε όμως σκλάβος, γιατί και τότε όπως και σήμερα το χρήμα μπορεί να σε σώσει.  Δεν ήταν ίσως αρκετά  τα εκατό βόδια σαν λύτρα , γιατί ήταν γιός βασιλιά και έπρεπε να πληρώσει περισσότερα. Έτσι ο Εύνηος  κατέβαλε στον Πάτροκλο σαν λύτρα της εξαγοράς και τον κρατήρα από την Σιδώνα.Μετά τον θάνατο του Πατρόκλου ο κρατήρας βρέθηκε στα χέρια του Αχιλλέα  τον οποίο έβαλε ως έπαθλο στους  νεκρικούς αγώνες για τον Πάτροκλο.  Άθλα επί Πατρόκλω. (Ραψωδία Ψ 740-750) Τελικά στους αγώνες δρόμου κέρδισε ο Οδυσσέας , ο οποίος έλαβε έπαθλο τον περίφημο κρατήρα.(Ραψωδία Ψ στίχοι  778-779).

Το ερώτημα είναι γιατί ο Εύνηος έδωσε λύτρα για την εξαγορά του Λυκάονα. Ήταν φίλοι με τον Πρίαμο; Μήπως και συγγενείς;  Υπήρχε ένας δεσμός μεταξύ Λήμνου και Τροίας; Δεν το ξέρω. Αυτό προσπαθώ κι εγώ  να μάθω και  ν’ αποδείξω στο βιβλίο μου με τίτλο:  Χ Ρ Υ Σ ΗΣ ο Ιερέας του Απόλλωνα.

Αλεξάνδρα Καραβία Λαμπαδαρίδου. Συνταξιούχος συμβολαιογράφος.