Ο «Μεγάλος ξένος» της Μεγάλης Παρασκευής

Ο «Μεγάλος ξένος» της Μεγάλης Παρασκευής

 «Δος μοι τούτον τον ξένον…»

Γραφει η  Δέσποινα Παπαδοπούλου, Φιλόλογος

Αν και σήμερα οι συνθήκες λόγω πανδημίας είναι διαφορετικές,  το «μέγεθος» του νοήματος των ημερών είναι αναμφισβήτητα το ίδιο. Ένας υπέροχος ικετευτικός ύμνος για τον «Μεγαλύτερο Ξένο» ψάλλεται σήμερα στις εκκλησίες κατά την περιφορά του Επιταφίου. Πρόκειται για  ένα πραγματικό διαμάντι κατά γράμμα, μέλος  και νοήμα, γραμμένο τον 13^ο αιώνα από τον λόγιο Γεώργιο Ακροπολίτη και εμπνευσμένο από την ομιλία του αγίου Επιφάνιου, αρχιεπισκόπου Κύπρου ( 4^ος-5^ος αιώνας).

Περιγράφει το γεγονός της προσέλευσης του Ιωσήφ του από Αριμαθαίας στον Πόντιο Πιλάτο με σκοπό να πάρει το σώμα του νεκρού Ιησού, να του αποδώσει τις πρέπουσες τιμές και να το ενταφιάσει. Απευθυνόμενος ο Ιωσήφ στον Πιλάτο αποκαλεί τον σταυρωθέντα Ιησού «ξένον». Είναι πράγματι ξένος; Η απάντηση υπάρχει μέσα σ΄αυτό το υπέροχο άσμα, στα ίδια τα λόγια του Ιωσήφ, αρκεί να τα προσέξουμε και θα αντιληφθούμε την «ερημία» του «ξένου Ιησού», αλλά και την δυστυχία που υπάρχει και σήμερα σ’ έναν κόσμο που τον έχουμε κάνει  «ξένο» για  μας. Γιατί, όπως έγραψε και ο Βάρναλης στο ποίημα  «Οι πόνοι της Παναγιάς» εμείς θα συνεχίζουμε να σταυρώνουμε τον Χριστό με όποιο πρόσωπο κι αν εμφανίζεται: «όσες φορές κι αν γεννηθείς τόσες θα σε σταυρώσουν».

«Τον ήλιον κρύψαντα τας ιδίας ακτίνας
και το καταπέτασμα του ναού διαρραγέν
τω του Σωτήρος θανάτω, ο Ιωσήφ θεασάμενος
προσήλθε των Πιλάτω και καθικετεύει λέγων:
«Δός μοι τούτον τον ξένον,
Τον εκ βρέφους ως ξένον ξενωθέντα εν κόσμω.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ον ομόφυλοι, μισούντες θανατούσιν ως ξένον.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ον ξενίζομαι βλέπειν του θανάτου τον ξένον.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
όστις οίδε ξενίζειν τους πτωχούς και τους ξένους.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
Ον Εβραίοι τω φθόνω απεξένωσαν κόσμω.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ίνα κρύψω εν τάφω, ος ως ξένος ουκ έχει την κεφαλήν πού κλίνη.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ον η μήτηρ ορώσα νεκρωθέντα εβόα:
Ω Υιέ και Θεέ μου, ει και τα σπλάχνα τριτρώσκομαι
και καρδίαν σπαράττομαι νεκρόν σε καθορώσα
αλλά τη ση αναστάσει θαρρούσα μεγαλύνω».
Και τούτοις τοις λόγοις δυσωπών τον Πιλάτον
ο ευσχήμων λαμβάνει του Σωτήρος το σώμα,
ο και φόβω εν σινδόνι ενειλήσας και σμύρνη,
κατέθετο εν τάφω τον παρέχοντα πάσι
ζωήν αιώνοιν και το μέγα έλεος.

Μεταγραφή στη νεοελληνική :

«Τον ήλιο που έκρυψε τις ίδιες του τις ακτίνες
και το καταπέτασμα του ναού που διερράγη,
λόγω του θανάτου του Σωτήρος,
ο Ιωσήφ όταν (τα) είδε, προσήλθε στον Πιλάτο και θερμά ικετεύει λέγοντας:
Δώσε μου τούτο τον ξένο, που από βρέφος σαν ξένος φιλοξενήθηκε στον κόσμο.
Δώσε μου τούτο τον ξένο, που οι ομόφυλοι από μίσος τον θανατώνουν σαν ξένο.
Δώσε μου τούτο τον ξένο, που παραξενεύομαι να βλέπω του θανάτου το (παρά)ξενο.
Δώσε μου τούτο τον ξένο, που ήξερε να φιλοξενεί τους πτωχούς και τους ξένους.
Δώσε μου τούτο τον ξένο, που οι Εβραίοι από φθόνο τον απεξένωσαν από τον κόσμο.
Δώσε μου τούτο τον ξένο, για να κρύψω σε τάφο, που σαν ξένος δεν είχε που να γείρει το κεφάλι. Δώσε μου τούτο τον ξένο, που βλέποντάς τον νεκρό η Μητέρα φώναζε: Ω, Υιέ μου και Θεέ μου, αν και στα σπλάχνα πληγώνομαι και στην καρδιά σπαράζω που σε βλέπω νεκρό, αλλά αναθαρρώντας από την ανάστασή σου, δοξάζω.
Και με τούτα τα λόγια ικετεύοντας τον Πιλάτο ο άρχοντας λαμβάνει του Σωτήρος το σώμα, που και με φόβο το τύλιξε σε σεντόνι και σε σμύρνα και το έβαλε σε τάφο, αυτόν που παρέχει σε όλους ζωή αιώνια και το μεγάλο έλεος».

«Σήμερον ο άδης στένων βοά. Κατεπόθη μου το κράτος!

Δέσποινα Παπαδοπούλου 30/4/2021