Περιοδικό

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ: Κάσπακας

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ:  Κάσπακας

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ:  Κάσπακας

 (μια σειρά που παρουσιάζεται αλφαβητικά κάθε Σάββατο.

Επόμενο χωριό: Κατάλακκο)

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Ο Κάσπακας είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Λήμνου με παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια και στενά δρομάκια. Είναι χτισμένος στους πρόποδες του υψώματος Άγιος Αθανάσιος σε υψόμετρο 70 μέτρων.

Ιδρύθηκε στα τέλη του 11ου αιώνα από το ναύαρχο του βυζαντινού στόλου Κάσπακα σε κτήμα που του παραχώρησε ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α´ ο Κομνηνός. Στην περιοχή υπάρχουν και άλλα τοπωνύμια, τα οποία προήλθαν από ιδιοκτησίες βυζαντινών αξιωματούχων, όπως οι μάντρες και ο ποταμός του Ραγκαβά και το ακρωτήριο Μούρτζουφλος στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού. Εδώ κατέφυγε το 1204 καταδιωκόμενος από Φράγκους και Βενετούς ο Αλέξιος Δούκας Μούρτζουφλος, γι’ αυτό και το ακρωτήριο στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού φέρει το όνομά του.

 

Η πολύ γνωστή, εκτεταμένη, οργανωμένη και δημοφιλής παραλία και επίνειο του χωριού, ο Άγιος Ιωάννης, πήρε το όνομα της από το ομώνυμο εκκλησάκι, που είναι χτισμένο πάνω σε βράχο. Εδώ υπάρχουν και μερικοί παράξενοι βράχοι τα λεγόμενα “Μετέωρα του Κάσπακα”.

Μια άλλη όμορφη παραλία είναι επίσης πιο κάτω ο Καρβουνόλακκας πίσω από το ακρωτήριο Καλόγερος.

Η παραλία Άγιος Ιωάννης βραβεύεται κάθε χρόνο με Γαλάζια Σημαία όχι μόνο για την πεντακάθαρη θάλασσα, αλλά γενικά για το ιδιαίτερο φυσικό κάλος της περιοχής. Έχει καταπληκτική αμμουδιά και η θάλασσα είναι ρηχή, πάντοτε ήσυχη, γιατί δεν την πιάνει ο αέρας. Υπάρχουν καφετέριες, ταβέρνες και πολλά μικρά σύγχρονα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα οποία εκτός από τα άλλα προσφέρουν μοναδική θέα προς το Αιγαίο και το βραδάκι εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα απέναντι στο Άγιο Όρος. Είναι ένα ιδανικό μέρος για παραθέριση. Γι’ αυτό και το καλοκαίρι με τους παραθεριστές και τους επισκέπτες οι κάτοικοι της περιοχής διπλασιάζονται.

 

Παλιά για να πάει κανείς από τη Μύρινα στον Αη-Γιάννη και τις όμορφες παραλίες του έπρεπε να περάσει μέσα από τα στενά δρομάκια του χωριού, από τότε όμως που έγινε ο περιφερειακός δρόμος, παρακάμπτει το χωριό. Η όλη διαδρομή είναι πολύ γραφική με εντυπωσιακή θέα. Ξεκινάει από το όμορφο Ανδρώνι, τα Ρηχά Νερά με τις τζιτζιφιές, προσπερνά τα ξενοδοχεία ΑΚΤΗ ΜΥΡΙΝΑ και ΠΟΡΤΟ ΜΥΡΙΝΑ ΠΑΛΛΑΣ, τον όμορφο κόλπο του Αυλώνα με τα νησούδια, το μικρό γεφυράκι κοντά στη ΔΕΗ, και την εκπληκτική θέα του Αιγαιου από τις πλαγιές του Άγιου Αθανάσιου.

 

Στο δρόμο από Κάσπακα για Κορνό είναι το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, σε μια περιοχή όπου παλιά, το 1363, αποτελούσε μετόχι της Μονής του Αγίου Στεφάνου του Κασταμονίτου. Το νερό εδώ, στο λόφο Παλιόμυλο, ήταν άφθονο, γι’ αυτό και εδώ στεγάστηκαν τα πλυσταριά του χωριού. Σήμερα έχουν απομείνει μόνο λίγες πέτρινες γούρνες.

 

Ο Κάσπακας και ο Άγιος Ιωάννης έχουν περίπου 870 κατοίκους και απέχουν από την πρωτεύουσα του νησιού Μύρινα μόνον 6 χλμ. – αποτελούν, δηλαδή, ένα προάστειο της Μύρινας. Το καλοκαίρι με τους παραθεριστές οι κάτοικοι φτάνουν τους 1.500.

Η κύρια ασχολία τους είναι με οικοδομικές εργασίες, με την κτηνοτροφία και τον τουρισμό. Από τα προϊόντα του χωριού ξεχωρίζουν τα αμύγδαλα (προπολεμικά 10.000 οκάδες), το μέλι και ιδίως τα σύκα (προπολεμικά 8.000 οκάδες), τα οποία το 1930 βραβεύθηκαν με χρυσό μετάλλιο στην Α΄ Πανελλήνια Γεωργική Έκθεση του Ζαππείου για τον ιδιαίτερο τρόπο παρασκευής τους. Τελευταία ιδρύθηκε το οινοποιείο των Ι. Σαββόγλου – Π. Τσιβόλα.

 

Στον Κάσπακα λειτουργεί βιοτεχνία παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων (ζυμαρικά, φλωμάρια, γλυκά κ.ά.) καθώς και βιοτεχνίες επεξεργασίας τοπικής πέτρας και ξύλου. Οι Κασπακινοί έχουν παράδοση στην παραγωγή ντόπιων προϊόντων, τις περίφημες «Κασπακνιές Λιχουδιές».

 

Η παιδική χαρά του χωριού βρίσκεται κοντά στο Δημοτικό Σχολείο, ενώ στον Άγιο Ιωάννη υπάρχουν δύο μικρές παιδικές χαρές, μία στη θέση «Ψαροκαλύβες» και μία στη θέση «Πρασσά».

 

Στο Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο φοιτούν 34 μαθητές. Στο γραφείο της Κοινότητας στεγάζεται το αγροτικό ιατρείο. Το παλιό Δημοτικό Σχολείο χρησιμοποιείται ως αίθουσα πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Το γήπεδο ποδοσφαίρου είναι στη θέση «Γούρνα», ενώ ένα άλλο μικρότερο στη θέση «Μηχανή».

 

Στον Κάσπακα λειτουργεί πολύ δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος, ο οποίος από το έτος 1981 διοργανώνει καρναβάλι την τελευταία αποκριά με τις πολύ ωραίες εκδηλώσεις «Μτσούν’ στουν Κάσπακα», «Το μοίρασμα τ’ αλόγ’» και «Ο γάμος του κιαχαγιά».

Ο ποδοσφαιρικός σύλλογος Α.Ο. Κάσπακας έχει πολλές διακρίσεις σε τοπικό,  σε παλλεσβιακό αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο, αφού έλαβε μέρος στο πρωτάθλημα Δ΄ Εθνικής.

Αξιοσημείωτο είναι το πρόγραμμα «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» με το οποίο εξυπηρετούνται υπερήλικες στις βασικές τους ανάγκες.

Στις 15 Αυγούστου πραγματοποιείται πανηγύρι στην κεντρική πλατεία του χωριού.

 

Αξιοθέατα

  • Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1858)
  • Το Μνημείο Πεσόντων 1912-1922 και 1940-1949
  • Οι Δύο Πέτρινες Βρύσες
  • Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη
  • Ο “Τούρκος”, βράχος με χαρακτηριστικό σχήμα, στο βόρειο άκρο της παραλίας του Αγίου Ιωάννη.
  • Το μικρότερο λιμανάκι του νησιού, πολύ γραφικό, σε σχήμα Ω, 100 μ. μετά τον βράχο όπως πηγαίνει κανείς για Καρβουνόλακα.

 

Η ακαδημία ποδοσφαίρου του Κάσπακα διοργανώνει τα Χριστούγεννα μια όμορφη εκδήλωση στην πλατεία του χωριού, στη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκε η φωταγώγηση του χριστουγεννιάτικου δέντρου του χωριού. Για το καλωσόρισμα προσφέρονται ζεστά ροφήματα, σοκολάτας, καφέ αλλά και σαγκρία, ενώ ακολουθούν οι γευστικοί λουκουμάδες από το ΙΕΚ Λήμνου και τα χριστουγεννιάτικα γλυκά, όπως δίπλες, μελομακάρονα, κουραμπιέδες κ.ά. Την όλη γιορτή πλαισιώνει με όμορφες μελωδίες η Φιλαρμονική του Δήμου Λήμνου.

 

Στον Μούρτζουφλο πολλοί περιηγητές αναφέρουν την ύπαρξη παλαιάς οχύρωσης. Το 1898 ο Γάλλος De Launay έκανε γεωλογικές μελέτες στην περιοχή και αποτύπωσε μια χαράδρα στα βόρεια του χωριού. Ενδεχομένως, περπάτησε το ρέμα Κατσαΐτη, όπου σχηματίζεται ο μοναδικός καταρράκτης του νησιού.

Στα κοινοτικά έγγραφα ο Κάσπακας αναφέρεται ως οργανωμένη ενορία το 1854 με ιερέα τον Παναγιώτη. Την περίοδο αυτή χτίστηκε ο κεντρικός ναός του Αγίου Γεωργίου, στα εγκαίνια του οποίου μεταφέρθηκαν άγια λείψανα από ένα ομώνυμο εξωκλήσι, κτίσμα του 1799, που βρίσκεται τριακόσια μέτρα έξω από το χωριό και πιθανότατα αποτελεί τη συνέχεια του αγιορείτικου μετοχιού του 1363. Σύμφωνα με τον παπα-Αγγελή Μιχέλη, στο ξωκλήσι σωζόταν ξυλόγλυπτο τέμπλο ως το 1934.

Ο νέος ναός εγκαινιάστηκε στις 2-5-1858, εορτή της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Αθανασίου, γι’ αυτό πανηγυρίζει και το Μάιο. Το καμπαναριό φέρει χρονολογία 1889.

Το 1856 οι 283 άνδρες του χωριού πλήρωσαν φόρο 9056 γρόσια, ώστε να απαλλαγούν από τη στράτευση. Οι Κασπακ’νοί έστελναν δυο αντιπροσώπους

στην παλλημνιακή επαρχιακή συνέλευση.

 

Το σχολείο του χωριού πρωτολειτούργησε το 1870 με 20 μαθητές. Το 1874 ήταν ένα από τα δώδεκα κοινοτικά σχολεία που ιδρύθηκαν στο νησί. Ήταν τριτάξιο ως το 1909 που προήχθη σε τετρατάξιο. Τότε μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο, το οποίο κτίστηκε με εισφορές Αιγυπτιωτών με προεξάρχοντα τον Τριαντάφυλλο Στράφτη, ο οποίος το προικοδότησε με 10 λίρες ετησίως. Το σημερινό κτίριο κτίστηκε μεταξύ 1936-50. Εξωραΐστηκε το 1966 με δαπάνες του Χαράλαμπου Παραθυρά κατοίκου Ν. Υόρκης.

 

Στα 1895-99 και 1904-11 δίδαξε στον Κάσπακα ο Λήμνιος λαογράφος Αγγελής Μιχέλης. Πήρε κασπακινή σύζυγο και χειροτονήθηκε ιερέας το 1907. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την λαογραφία και την ιστορία του χωριού και το 1934 δημοσίευσε σειρά άρθρων για τον Κάσπακα, με τον οποίο συνδέθηκε ιδιαίτερα με αποτέλεσμα πολλοί να τον θεωρούν Κασπακινό.

 

Άλλοι δάσκαλοι με μακροχρόνια θητεία στον Κάσπακα ήταν οι: Σταύρος Νικολαΐδης (1899-1908), Ουρανία Αστρίδου (1914-20), Ιούλιος Αγγελίδης (1920-25), Δέσποινα Τελίδου (1938-45), Χρυσόστομος Παπαγγελής (1933-66), Θεόδωρος Καραχάλιος (1958-75), Μαρία Παπαγγελή (1966-;).

 

Ο Κάσπακας, λοιπόν, είναι ένα όμορφο, γραφικό χωριό κοντά στη Μύρινα, με πολύ δραστήριους και εργατικούς κατοίκους, με πανέμορφες αμμουδιές και οργανωμένη τουριστική υποδομή, που γοητεύει και θα κάνει τις διακοπές αξέχαστες.

Όπως όλα τα χωριά της Λήμνου, έχει κάτι ξεχωριστό και ιδιαίτερό – μια βυζαντινή αύρα.

Και τα δροσερά βραδάκια έχει ένα μοναδικό, ρομαντικό, χρυσοπορφυρό ηλιοβασίλεμα στο βάθος του Αιγαίου Πελάγους, απέναντι στο Άγιο Όρος.

 

Βιβλιογραφία

  • Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
  • Θεοδ. Μπελίτσου, «Ιστορικό οδοιπορικό στη Λήμνο: Κάσπακας», εφ. Λήμνος, φ. 478 (17-5- 2007).
  • Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.
  • Cdrom Επαρχείου Λήμνου: «Λήμνος αγαπημένη».
  •  «ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά», εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.

Google NewsΑκολουθήστε το LimnosNea.gr - ΡάδιοΆλφα στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσειςαπό την Λήμνο και τον κόσμο.

Δείτε περισσότερα

Σχετικά Άρθρα

Back to top button