Ο Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει !

Ο Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει (και τη γεύση)
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Διευκρίνιση: Οι τυχόν διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ενδιάμεσα σ’ αυτό το κείμενο γίνονται από τον διακομιστή του διαδικτύου και δεν έχουν σχέση ούτε με τον συντάκτη ούτε με το περιεχόμενο του.
Ο βασιλικός είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο βότανο που είναι εύκολο να βρεθεί σε σχεδόν κάθε σουπερμάρκετ. Εξάλλου ως καλλωπιστικό φυτό δεν λείπει από τα μπαλκόνια των περισσότερων σπιτιών.
Το αρωματικό αυτό φυτό είναι μέλος της οικογένειας δυόσμου.
Οι περισσότεροι είμαστε εξοικειωμένοι με τις συνταγές βασιλικού και τους εύκολους τρόπους χρήσης του στο μαγείρεμα, λίγοι όμως ξέρουμε πόσο χρήσιμος είναι στην υγεία μας.
Πιθανότατα έχετε προσθέσει βασιλικό σε σαλάτες και πιάτα ζυμαρικών ή το έχετε χρησιμοποιήσει ως γαρνιτούρα σε πουλερικά ή θαλασσινά. Αλλά ο βασιλικός χρησιμοποιείται επίσης για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από ορισμένες παθήσεις.
Για παράδειγμα, ο βασιλικός έχει χρησιμοποιηθεί σε τοπικά τζελ για τη θεραπεία της ακμής όπως επίσης και στην αρωματοθεραπεία για την καταπολέμηση συμπτωμάτων κόπωσης και εξάντλησης.
Σύμφωνα με τους ειδικούς ανακουφίζει από:
- Πονοκέφαλο.
- Δυσφορία στο στομάχι.
- Διάρροια.
- Το κοινό κρυολόγημα.
Σημαντική είναι και η διατροφική του αξία.
Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου θερμίδες στο βασιλικό. Μια μερίδα από τα φωτεινά πράσινα φύλλα είναι περίπου 2 κουταλιές της σούπας ψιλοκομμένα. Υπάρχουν λιγότερες από 2 θερμίδες βασιλικού ανά μερίδα όταν σερβίρονται φρέσκα. Υπάρχουν πολύ λίγα γραμμάρια υδατανθράκων, λίπους και πρωτεϊνών. Σχεδόν όλες οι θερμίδες στο βασιλικό προέρχονται από υδατάνθρακες, κυρίως με τη μορφή φυτικών ινών.
Υπάρχει περίπου 1 γραμμάριο υδατανθράκων σε μία μερίδα ξηρού βασιλικού και λιγότερο από αυτό σε μια μερίδα φρέσκου βασιλικού. Οι βιταμίνες που παίρνει κανείς είναι πολύ χρήσιμες, βιταμίνης Κ και βιταμίνης Α, φυλλικό οξύ, μαγνήσιο, φώσφορο και κάλιο.
Ο βασιλικός σε ορισμένες Αγγλόφωνες χώρες, είναι γνωστός και ως «Βότανο του Αγίου Ιωσήφ». Κατάγεται από την Ινδία και το Ιράν και καλλιεργείται εδώ και 5.000 χρόνια.
Οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρονται συχνά σ’ αυτόν, ενώ στη σύγχρονη Ιταλική κουζίνα αποτελεί βασικό μαγειρικό βότανο. Ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, τα φύλλα του μπορούν να έχουν γεύση παρόμοια με το γλυκάνισο, με έντονη, πικάντικη, συχνά γλυκιά, μυρωδιά. ι μια ποικιλία γνωστή ως «’Αφρικανικός μπλε» («African Blue»).
Η λέξη «βασιλικός» προέρχεται από την ελληνική λέξη «βασιλεύς», που σημαίνει «βασιλιάς». Υποδηλώνει τον Ιησού Χριστό καθώς έχει συνδεθεί με την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄.
Σύμφωνα με τον θρύλο, η ονομασία του αποδόθηκε, όταν το φυτό φύτρωσε στο χαμένο τάφο του Ιησού και η έντονη μυρωδιά του έγινε η αφορμή να ανακαλυφθεί, καθώς φύτρωσε στο σημείο, όπου ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Αγία Ελένη ανακάλυψαν τον Τίμιο Σταυρό. Φαίνεται ότι ο βασιλικός έχει θρησκευτική σημασία στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, όπου χρησιμοποιείται για το ράντισμα του αγιασμού. Στα Θεοφάνεια ο ιερέας ραίνει τους πιστούς με αγιασμό βουτώντας ένα κλαδί βασιλικό μέσα στο άγιασμα. Στη γιορτή της Υψώσεως του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου στις εκκλησίες, μοιράζεται βασιλικός.
Ο βοτανολόγος John Gerard, επισήμανε ότι όσοι έχουν τσιμπηθεί από σκορπιό, δεν αισθάνονται πόνο, αν είχαν φάει βασιλικό και ο Nicholas Culpeper, σημείωσε για τον βασιλικό ότι ήταν «ένα βότανο του Άρη και κάτω από το Σκορπιό, και ως εκ τούτου ονομάζεται Basilicon» (“an herb of Mars and under the Scorpion, and therefore called Basilicon”), σχετίζοντάς τον με το φίδι βασιλίσκος.. Το Oxford English Dictionary αναφέρει εικασίες, ότι ο βασιλικός μπορεί να έχει χρησιμοποιηθεί σε «κάποια βασιλική αλοιφή, μπάνιο ή ιατρική». Ο βασιλικός, εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς συγγραφείς μαγειρικής, ως ο «βασιλιάς των βοτάνων».
Υπάρχουν πάνω από 160 ποικιλίες βασιλικού.Τις περισσότερες φορές, ο βασιλικός χρησιμοποιείται φρέσκος στις συνταγές μαγειρικής. Γενικά, προστίθεται την τελευταία στιγμή, καθώς το μαγείρεμα καταστρέφει πολύ γρήγορα τη γεύση του.
Φρέσκος μπορεί να διατηρηθεί για μικρό χρονικό διάστημα σε πλαστικές σακούλες στο ψυγείο ή. για μεγαλύτερη χρονική περίοδο, στην κατάψυξη, αφού ζεματιστεί γρήγορα σε βραστό νερό. Ο αποξηραμένος χάνει επίσης το μεγαλύτερο μέρος της γεύσης του και αυτό το λίγο εναπομείναν άρωμα έχει πολύ διαφορετική γεύση, με αδύναμο άρωμα κουμαρίνης, παρόμοιο με αυτό του σανού.
Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας, το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κ.ά, ενώ ταιριάζει πολύ σε σάλτσες που έχουν ως βάση τη φρέσκια ντομάτα, όπως λ.χ. στην ιταλική κουζίνα η πράσινη σάλτσα ζυμαρικών πέστο (pesto).
Στη χώρα μας κυριαρχούν δύο είδη βασιλικού, ο σγουρός και ο πλατύφυλλος (αγιορείτικος).
Αρκετές είναι και οι παροιμίες που σχετίζονται με τον βασιλικό:
Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει (τα προτερήματα δε χάνονται)
Βασιλικός μυρίζει εδώ, μα περιβόλι δε θωρώ
Βασιλικός στη γειτονιά, μα αγκάθι μέσ’ το σπίτι
Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται κι η γλάστρα.
Σε πήραμε για βασιλικό, μα εσύ βγήκες τσουκνίδα
Κι ένα χαρακτηριστικό παλιό τραγουδάκι
«Mάνα μ’, σγουρός βασιλικός, πλατύφυλλος και δροσερός.
Mάνα μου, ποιος τον πότιζε, και ποιος τον κορφολόιζε;
Πέταξε κλώνους και κλωνιά και σκέπασε τη γειτονιά,
και σκέπασε και μένανε, που μ’ έχει η μάνα μ’ ένανε».