Πετιμέζι – ενα παραδοσιακό προϊον της Λημνου

Πετιμέζι – ένα παραδοσιακό προϊόν της Λήμνου

Γραφει ο Θοδ. . Δημητριάδης

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία το θυμούνται, το νοσταλγούν και ίσως ψάχνουν να το βρουν. Το πετιμέζι ήταν πάντοτε μια γλυκιά νοστιμιά για μικρούς και μεγάλους, ιδίως παλιά, που δεν υπήρχε η αφθονία των σημερινών γλυκών.

Παρασκευάζεται από μούστο, δηλαδή χυμό σταφυλιών, που βράζει μέχρι να γίνει αραιό σιρόπι.

Μέχρι την δεκαετία του 1950 στις αγροτικές περιοχές της χώρας μας αποτελούσε ένα εξαιρετικό υποκατάστατο της ζάχαρης, η οποία τότε ήταν ακριβή. Μερικές φορές μάλιστα το χρησιμοποιούσαν και σαν φάρμακο για τα κρυολογήματα, ένα ρόφημα με ζεστό σιρόπι, στο οποίο έβαζαν λίγο κρασί και μια κουταλιά πετιμέζι.

Παραδοσιακά το έβαζαν πάνω σε τηγανίτες, σε λουκουμάδες, στο γιαούρτι, ή με τον μούστο έφτιαχναν μουστοκούλουρα και μουσταλευριά με αραιωμένο πετιμέζι.

Η ιστορία του μούστου ξεκινάει από τα πανάρχαια χρόνια. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όλα ξεκίνησαν μια φορά κι έναν καιρό όταν ένας βοσκός του βασιλιά της Αιτωλίας, Οινέα, ανακάλυψε ένα φυτό γεμάτο στρογγυλούς, ζουμερούς καρπούς σε τσαμπιά και το πήγε στο βασιλιά του. Ο Οινέας έστυψε τους καρπούς, δοκίμασε το χυμό τους και ενθουσιάστηκε.

Εμφανίστηκε τότε ο θεός Διόνυσος και ονόμασε αυτόν το χυμό «οίνο» και τους περίεργους αυτούς καρπούς «σταφύλια».

Έτσι, με μια κρασοκανάτα στο χέρι και ένα περίεργο πλήθος αποτελούμενο από μαινάδες (μισότρελες, προκλητικές γυναίκες), σάτυρους και σειληνούς (τραγόμορφα, μυστηριώδη πλάσματα) γύριζε από πόλη σε πόλη, φτάνοντας μέχρι και την Αφρική και τις μακρινές Ινδίες, και μάθαινε τον κόσμο να φτιάχνει και κυρίως να πίνει κρασί. Γι’ αυτό ο Διόνυσος ήταν πάντα από τους πιο αγαπητούς θεούς!

Υπάρχουν αμέτρητες αναφορές σε πολλά κείμενα αρχαίων για το κρασί και το μούστο. Στα βιβλία του Αθήναιου υπάρχουν αναφορές για το πετιμέζι, την κρητική γλυκίνα (ένα είδος ψωμιού με μούστο και ελαιόλαδο), ενώ και ο Απίκιος είχε γράψει για μια σάλτσα με βάση το βρασμένο χυμό σταφυλιού και τις σταφίδες και μια άλλη με χοιρινό κρέας μαγειρεμένο σε μούστο με δαμάσκηνα.

Στο Βυζάντιο επίσης ήταν πολύ δημοφιλής η οινούντα ή μουστόπιτα, ένα γλύκισμα «αποτελούμενον εξ αλεύρου μετά γλεύκους βρασθέντος», δηλαδή η γνωστή μουσταλευριά.

Σήμερα υπάρχουν πολλές συνταγές με μούστο και πετιμέζι, άλλες καθαρά ελληνικές και άλλες που ήρθαν με τους Έλληνες της Μικράς Ασίας. Χαρακτηριστικές μικρασιατικές συνταγές είναι τα ρετσέλια, για την παρασκευή των οποίων έβραζαν κυδώνια, πορτοκάλια, μήλα, σύκα ακόμα και ντομάτες ή γλυκιά κολοκύθα σε μούστο, οι παχιές κρέμες με βουβαλίσιο γάλα και πετιμέζι και ο μυρωδάτος κόκκινος καβουρδισμένος χαλβάς.

Υπάρχουν επίσης πολλές παραλλαγές από μουσταλευριά, μουστόπιτα και μουστοκούλουρα, ενώ ένα διάσημο γλυκό της Νάουσας είναι και το περίφημο «κόρες στο μέλι», δηλαδή κολοκύθα βρασμένη στο πετιμέζι και σερβιρισμένη με καλαμποκόψωμο.

Στη Λήμνο το πετιμέζι το χρησιμοποιούν σήμερα με τα κατιμέρια, ένα είδος πολύ γευστικές τηγανίτες. Φαίνεται ότι είναι ένα προϊόν που το έφεραν οι πρόσφυγες γιατί το φτιάχνουν ιδιαίτερα στο χωριό Αη-Δημήτρης, εκεί όπου έχει και μεγάλη παραγωγή σταφυλιών.

Επίσης με τα αυτούδια, χειροποίητα ζυμαρικά, που παραδοσιακά τα φτιάχνουν την Τσικνοπέμπτη. Είναι κομμάτια ζύμης που περισσεύουν από τα φλωμάρια και το πετιμέζι τα δίνει μια εξαιρετική γεύση.

Ο Αχιλλαδέλης παράγει εξαιρετικής ποιότητας παραδοσιακό πετιμέζι στην γνωστή οικογενειακή βιοτεχνία στα Θέρμα.

Το πετιμέζι της Λήμνου έχει ένα εξαίσιο άρωμα και γεύση, γιατί παράγεται παραδοσιακά με μούστο από ντόπια σταφύλια της ποικιλίας Μοσχάτο Αλεξανδρείας.

πετιμέζι4.jpg
πετιμεζι5.jpg