Πρόβες στο Ψαλτήρι της Αγίας Τριάδας για το “δύσκολο” Τροπάριο της Κασσιανής

Γρηγορης Μανινακης

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΧΑΡΙΝ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Μύρινα Λήμνου: Μεγάλη Τρίτη 1959 – Το τροπάριο της Κασσιανής

—————————————————————-

Από την έκτη Δημοτικού την περίοδο της Σαρακοστής, τις Παρασκευές των Χαιρετισμών άρχισα να «ψάλλω» σε μελωδική ανάγνωση, το γνωστό «Και δος ημίν Δέσποτα» -το είχα μάθει απ’εξω – και ενίοτε το «Άσπιλε αμόλυντε», όταν δεν τό έλεγε όπως συνηθιζόταν, κάποιο νεαρό κορίτσι της ηλικίας μου. Οι εμπειρίες αυτές αν μη τι άλλο, είχαν ένα θετικό άσχετο με τη θρησκεία αποτέλεσμα: Η αρχαϊζουσα γλώσσα που χρησιμοποιείται στις εκφωνήσεις, στα αναγνώσματα και στους ύμνους των ακολουθιών, ήταν για μένα ένα πρακτικό μάθημα γραμματικής και συντακτικού της ελληνικής γλώσσας. Ενδεικτικά, θυμάμαι τη λέξη «κεγραγότα» στην εκφώνηση «Τον επινίκειον ύμνον άδοντα, βοώντα, κεκραγότα και λέγοντα», όπου αναγνώριζα την αιτιατική πτώση της μετοχής Παρακειμένου «κεκραγώς» του ρήματος «κράζω». Αυτή και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις γινόταν συχνά και ένα πρωτότυπο «παιχνίδι γνώσεων» με άλλα παιδιά της ηλικίας μου, ενίοτε και με ενήλικες. Τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1959- μόλις πριν λίγους μήνες είχα κλείσει τα δεκατρία μου χρόνια- είχα την ευκαιρία να ψάλλω μαζί με τον φιλο μου Πάρη, για πρώτη φορά με τους ιεροψάλτες της Αγίας Τριάδας – ήταν η εκκλησία της γειτονιάς μας- το γνωστό τροπάριο /ποίημα της Κασσιανής – 9ου αιώνα μΧ- «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή». Έναν από τους πιο φημισμένους ίσως και παρεξηγημένους ύμνους, που ψάλλεται το βράδυ της Μ. Τρίτης. «Παρεξηγημένος», καθ’ ότι η «εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή», η «πόρνη» του ποιήματος, δεν ήταν- όπως πιστεύουν πολλοί – ούτε η Μαρία η Μαγδαληνή ούτε η ίδια η Κασσιανή και «φημισμένος» για την μεγάλη του διάρκεια που πολλές φορές ξεπερνούσε τα 20 λεπτά. Μάλιστα πολλοί ιεροψάλτες θεωρούσαν ότι η δεξιότητα, η φήμη, ακόμη και η υστεροφημία τους, κρίνονταν από την ερμηνευτική τους απόδοση στο συγκεκριμένο τροπάριο. Φαινεται ότι με αυτό το σκεπτικό ο Δημήτρης Ντόντος, μαθητής του πρωτοψάλτη Θεσσαλονίκης Αθανάσιου Καραμάνη και εξέχον μέλος και εθελοντής της ομάδας ιεροψαλτών της Αγ.Τριαδας ανέθεσε στον 15χρονο αδελφό του Κώστα, να διδάξει και να προβάρει κάποια «κομβικά» σημεία του ύμνου της Κασσιανής μ’εμένα και τον Πάρη. Ήταν τα σημεία όπου η μελωδία είχε ιδιαίτερα «χαμηλές θέσεις», δηλαδή χαμηλές νότες που δυσκόλευαν τους ψάλτες και θα ακουγόταν πιο «εύφωνες» αν οι τρεις πιτσιρικάδες -ο Κώστας, ο Πάρης κι’η αφεντιά μου- τις «ψάλλαμε» μια οκτάβα ψηλότερα με τις νεανικές μας φωνές. Στρωθήκαμε λοιπόν στις πρόβες και τελικά, πρόβα στην πρόβα και ζόρι στο ζόρι να «χτυπήσουμε γερά» με ζήλο και απειρία πρωτάρηδων την οκτάβα, όταν ήρθε η Μεγάλη Τρίτη η φωνή μας είχε κλείσει τελείως. Έτσι το «εναγωνίως» αναμενόμενο, από συγγενείς και φίλους , επίσημο ψαλτικό μου ντεπούτο στο αναλόγιο ανεβλήθη επ’αόριστον.