«τς Παναγιάς τς Μεσοσπορίστεργιας»-Πολύχρονες οι Ανύπαντρες Μαρίες και «ψαροκόλλ’βα»

ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑΣ

Του Σταύρου Τραγάρα (κειμενο και φωτογραφια, απο αναρτηση στο f.b.)

Στις 21 Νοεμβρίου είναι η γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου. Πολύχρονες οι εορτάζουσες ανύπαντρες Μαρίες. Την ημερομηνία αυτή, η σπορά των γεωργών βρίσκεται περίπου στη μέση, γι’ αυτό και η Παναγία που γιορτάζει ονομάστηκε «Μεσοσπορίτισσα». Στα Λημνιακά, η μέρα λέγεται «τς Παναγιάς τς Μεσοσπορίστεργιας».
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αυτή τη μέρα παραδοσιακά οι νοικοκυρές βράζουν στο καζάνι τα «πολυσπόρια», δηλαδή διάφορα δημητριακά και όσπρια, όπως σιτάρι, κουκιά, ρεβίθια, φασόλια και φακές. Τα «πολυσπόρια» αυτά, που έδωσαν στην Παναγία και το όνομα «Πολυσπορίτισσα», τα πηγαίνουν στην εκκλησία για να ευλογηθούν και να εξασφαλίσουν αφθονία καρπών. Έπειτα όλη η οικογένεια τρώει από αυτά και εύχεται καλή καρποφορία.
Στη Λήμνο απ’ όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει το έθιμο με τα πολυσπόρια. Παλιότερα, το θυμάμαι αυτό, οι κεχαγιάδες πήγαιναν κόλλυβα για να ευλογηθούν στην εκκλησία και να τα ταΐσουν στα ζώα τους, την παραμονή του Αγίου Μοδέστου, προστάτη των ζώων. Στην Κρήτη (περιοχή Μεσσαράς) αυτό το φαγητό το λένε ψαρά κόλλυβα, προφέρεται δε σαν μια λέξη, ψαρακόλλυβα. Το δίνουν ως επιβράβευση και στα ζώα, τα οποία παραπονούνται τέτοια μέρα αν δεν τους δώσει ο αφέντης τους και μιλούν με ανθρώπινη φωνή. Κι όταν τους δώσει να δοκιμάσουν από το νόστιμο αυτό φαγητό, λένε ευχαριστημένα, τι καλός που είναι ο αφέντης μας.!!!!Συνηθέστερα τα προσφέρουν πάντως την παραμονή του Μεγάλου Αγιασμού, δηλαδή των Φώτων, παρά κατά την ημέρα των Εισοδίων της Θεοτόκου. Τη λέξη «ψαροκόλλ’βα» την άκουσα μόνο μια φορά από Λημνιό, τον Παναγιώτη Χαρκότσικα, ο οποίος περιέγραφε ένα φαγητό με ανάμικτα όσπρια.