Αύριο 4 Μαρτίου η Τσικνοπέμπτη

Αύριο 4 Μαρτίου η Τσικνοπέμπτη

του Θ. Δημητριάδη

Φέτος θα ζήσουμε μία διαφορετική Τσικνοπέμπτη, καθώς για πρώτη φορά δεν θα μπορέσουμε να πάμε στην αγαπημένη μας ταβέρνα με την παρέα μας.
Ωστόσο, ακόμη και οικογενειακά, μπορούμε να τηρήσουμε το έθιμο και να τσικνίσουμε π.χ. στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας.
Γιατί γιορτάζουμε τη μέρα όμως; Πώς καθιερώθηκε αυτό το ιδιαίτερο έθιμο; Ας μάθουμε μερικά πράγματα πιο θεωρητικά για την Τσικνοπέμπτη πριν πιάσουμε τα σουβλάκια και τις μπριζόλες στο χέρι.

1. Πότε πέφτει η Τσικνοπέμπτη
Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα, την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας της Αποκριάς, γνωστή και ως Κρεατινή. Φέτος λοιπόν πέφτει 4 Μαρτίου.

2. Γιατί ονομάστηκε έτσι

Το όνομά της προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα», η μυρωδιά δηλαδή του καμένου ψημένου κρέατος και την ημέρα Πέμπτη. Λέγεται, ότι επιλέχτηκε η Πέμπτη ως ημέρα κρεατοφαγίας, καθώς παραδοσιακά οι ημέρες νηστείας των Ελληνορθόδοξων είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή.
3. Επίσημη ημέρα έναρξης των αποκριών
Στη σημερινή εποχή η Τσικνοπέμπτη είναι η «επίσημη» ημέρα έναρξης της αποκριάτικης περιόδου. Η «Τσικνοπέφτη», όπως είναι επίσης γνωστή, ήταν η μέρα που ετοίμαζαν σε παλαιότερες εποχές, το «παστό». Έβραζαν δηλαδή το λίπος με λίγο νερό και το ράντιζαν ταυτόχρονα (με νερό), πριν το σουρώσουν. Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα λεγόμενα «χοιροσφάγια» – τα γνωστά στη Λήμνο «γουρτζέλια».
4. Πού αλλού στον κόσμο έχουν παρόμοιες γιορτές
Παρόμοιες γιορτές με την Τσικνοπέμπτη έχουν ακόμα οι Γερμανοί, την «Weiberfastnacht» και οι Γάλλοι, την «Mardi Gras», δηλαδή τη «Λιπαρή Τρίτη», η οποία ωστόσο αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η «Mardi Gras» γιορτάζεται με ιδιαίτερη χλιδή και σε παλιές γαλλόφωνες περιοχές, όπως είναι η Νέα Ορλεάνη.
5. Έθιμα στην Ελλάδα
Πολλά είναι τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης ανά την ελληνική Επικράτεια.
Σε όλη την περιφέρεια της Πελοποννήσου, την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό.
Στις Σέρρες το έθιμο επιβάλλει μεγάλες φωτιές, στις οποίες, αφού ψήσουν το κρέας, οι πιο τολμηροί πηδούν ανάμεσα από τις φλόγες. Τα «προξενιά» έρχονται στο τέλος, όπου κάποιος αναλαμβάνει να αναμείξει τα κάρβουνα με ένα ξύλο.
Στην Κομοτηνή πρωταγωνιστής είναι μία κότα, την οποία οι νοικοκυρές σχεδόν καίνε (καψαλίζουν στην ουσία) για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της Αποκριάς. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει, ότι την Τσικνοπέμπτη τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια πρέπει να ανταλλάξουν φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας πρέπει να στείλει τον «κούρκο», δηλαδή μία κότα και η γυναίκα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή.

Τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια» είναι μία παράδοση της Τσικνοπέμπτης, που ανήκει στην παλιά πόλη της Κέρκυρας. Η πετεγολέτσα ή πετεγουλιό, σύμφωνα με τους ντόπιους, είναι η προσφιλής, σε πολλούς, συνήθεια του κουτσομπολιού. Στην Κέρκυρα βέβαια, παραδοσιακά πραγματοποιείται με δόξα και καμάρι στην Πιάτσα της πόλης της Κέρκυρας, την Τσικνοπέμπτη το βράδυ. Στην ουσία, στήνεται κάτι σαν «θεατρικό», όπου οι ντόπιοι υποδύονται τους κουτσομπόληδες με σπαρταριστές ιστορίες.