Ποιος είναι ο λόγος που αποφάσισες να κατέβεις στις εκλογές του Σωματείου Εργαζομένων στο Χώρο του Χορού Σ.Ε.ΧΩ.ΧΟ.;

Ο τρόπος που μπορώ εγώ να φανταστώ μια προοπτική βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών μας είναι μόνο μέσω της συλλογικής δράσης και της ενδυνάμωσης του σωματείου. Εργαζόμαστε σε έναν κλάδο που του πήρε πολύ καιρό να αρθρώσει έμπρακτα ότι είναι επάγγελμα. Παράλληλα υπήρχε και υπάρχει μια όχι μικρή μερίδα ανθρώπων στο χώρο μας , αλλά και στους περισσότερους χώρους εργασίας που θεωρεί το παιχνίδι χαμένο ή σε κάποιες περιπτώσεις διακατέχεται από νωθρότητα σε ό,τιδηποτε αφορά κόπο για το συλλογικό καλό. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι πολιτικές που ακολουθούνται καλλιεργούν τον ατομικισμό και διαλύουν κάθε αίσθηση συλλογικής ή θα τολμήσω να πω και ταξικής ταυτότητας. Τρανό παράδειγμα η διαρκής επίκληση στην ατομική ευθύνη εν μέσω πανδημίας , τη στιγμή που η κυβέρνηση εγκληματικά αρνήθηκε να αναλάβει τις δικές τις στοιχειώδεις ευθύνες. Κι όμως, παρά την τεράστια κυβερνητική προπαγάνδα σε όλη την διάρκεια της κρίσης αυτής ,οι συλλογικότητες τουλάχιστον στον καλλιτεχνικό χώρο φαίνεται να ξυπνούν ξανά και να γίνονται πολύ σημαντικές ζυμώσεις. Τα σωματεία να συλλογικοποιούνται ξανά, να ενδυναμώνονται με νέα μέλη και να αναδύονται νέες κινηματικές πρωτοβουλίες , όπως αυτή των Support Art Workers που κατά την ταπεινή μου γνώμη έδωσε μεγάλη ορατότητα στα ζητήματα του καλλιτεχνικού κλάδου και όχι μόνο .

Το κρίσιμο στοίχημα είναι να διατηρηθεί αυτή η δυναμική και να μην εκφυλιστούν ποτέ ξανά τα σωματεία σε λογικές ανάθεσης. Το σωματείο είναι τα μέλη του και όχι το Διοικητικό του Συμβούλιο.

Πως βλέπεις τα ζητήματα τώρα, όντας εντός του Δ.Σ. Σωματείου;

Έχω ξαναυπάρξει μέλος του Δ.Σ του Σωματείου μας και δυστυχώς τα ζητήματα για τον δικό μας κλάδο παραμένουν άλυτα . Στη συνθήκη της πανδημίας , προέκυψαν φυσικά επιπρόσθετα τεράστια προβλήματα για τους εργαζόμενους στο Χορό, τα όποια όμως συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τη συνολική αδιαφορία για τον καλλιτεχνικό κλάδο και για το Χορό ίσως λίγο περισσότερο. Η πολιτιστική ηγεσία του τόπου, δεν αγαπά τη σύγχρονη τέχνη. Δεν γνωρίζει τίποτα για το σύγχρονο χορό και δεν θεωρεί ότι έχει να κεφαλαιοποιήσει κάτι από το δικό μας καλλιτεχνικό χώρο. Διαχρονικά ο χορός αντιμετωπιζόταν από το Υπουργείο Πολιτισμού, λίγο ως πολυ, σαν το παραπαίδι του θεάτρου. Ο σύγχρονος χορός δεν είχε και δεν έχει κρατική καλλιτεχνική στέγη και δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε στο ελάχιστο στον προγραμματισμό των εποπτευόμενων κρατικών σκηνών. Είναι κατά τη γνώμη μου , εξαιρετικά προβληματικό το ότι το Εθνικό Θέατρο, το ΚΘΒΕ και τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. δεν έχουν σταθερά στο καλλιτεχνικό τους πρόγραμμα κάποιες παραστάσεις χορού. Κι αυτό είναι αφενός καλλιτεχνικό σφάλμα, αφετέρου άνιση κατανομή των κρατικών χρημάτων στις τέχνες εις βάρος του χορού, τη στιγμή ειδικά που ο σύγχρονος χορός παίρνει και τις μικρότερες επιχορηγήσεις από τις παραστατικές τέχνες. Κι αυτοί είναι και κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους ο κλάδος μας δεν είχε ποτέ συλλογική σύμβαση εργασίας. Δεν ζητάμε και δεν θέλουμε με τίποτα ο σύγχρονος χορός να γίνει mainstream. Είναι όμως ζήτημα ισονομίας και δίκαιης διαχείρισης των πόρων.

Τα καλλιτεχνικά σωματεία έχουν βρει τρόπους επικοινωνίας, ειδικά τώρα που είναι τόσο αναγκαίο;

Τα καλλιτεχνικά σωματεία συνεργάζονται και δουλεύουν μαζί για τον κοινό μας αγώνα. Αυτό σε μεγάλο βαθμό ενδυναμώθηκε μέσα στην συνθήκη της πανδημίας. Με Το ΣΕΗ με το οποίο μοιραζόμαστε σε αρκετές περιπτώσεις κοινά εργασιακά ζητήματα είναι αδερφό σωματείο , όπως λέμε. Η επικοινωνία είναι 24ωρη θα τολμήσω να πω… Η αλληλεγγύη και η στήριξη που υπάρχει μεταξύ των σωματείων είναι συγκινητική. Υπήρξαν στιγμές και δράσεις που οργανώθηκαν συλλογικά από την Ομοσπονδία, τα καλλιτεχνικά σωματεία και συλλογικότητες οι οποίες ήταν ό,τι πιο ελπιδοφόρο έχω δει τα τελευταία χρόνια.

Καταφέρατε να δοθούν επιδόματα στους καλλιτέχνες για το τελευταίο τετράμηνο του 2020. Συνεχίζετε την προσπάθεια ώστε να μην σταματήσουν και για το επόμενο διάστημα;

Τα επιδόματα προς τους καλλιτέχνες, ως εργαζόμενους σε έναν κλάδο που παραμένει καταχρηστικά κλειστός σχεδόν ένα χρόνο, θα έπρεπε να είναι το ελάχιστο πρώτο δεδομένο. Κι όμως χρειάστηκε να αγωνιστούμε για αυτό. Όσο κι αν μας χαροποιεί ότι καταφέραμε να επιδοτηθούν οι εργαζόμενοι, δε μπορεί κανείς να πιστεύει ότι μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει με αυτά τα χρήματα και μηδενικές προοπτικές. Επιπλέον, υπάρχουν κι αρκετοί συνάδελφοι που δεν έχουν καταφέρει να πάρουν το επίδομα. Είναι δεδομένο ότι θα συνεχίσουμε να πιέζουμε για να συνεχιστούν τα επιδόματα, αλλά και για να μπορέσουμε κάποια στιγμή να εργαστούμε. Δεν είναι στόχος μας να ζούμε με επιδόματα.

Με το ζήτημα της αναγνώρισης των πτυχίων των χορευτών, σε ποια φάση βρίσκεστε;

Πολύς κόσμος ενδεχομένως να μη γνωρίζει ότι τα πτυχία των επαγγελματιών χορευτριών και χορευτών στην Ελλάδα ισοτιμούνται με ένα απολυτήριο Λυκείου. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να είναι στο σωματείο , είτε μέσα στο ΔΣ , είτε ως ενεργό μέλος ,αυτό είναι ένα από πάγια αιτήματα που το φέρνουμε συνέχεια προς τα υπουργεία, αλλά καμία ηγεσία δεν καταφέρνει ή δεν θέλει να το αντιμετωπίσει. Ως νέο διοικητικό συμβούλιο έχουμε ξανακαταθέσει το αίτημα στα αρμόδια υπουργεία, αλλά δεν θεωρώ ότι ειδικά η συγκεκριμένη κυβέρνηση έχει καμία διάθεση να ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα. Για εμάς πάντως το μεγαλύτερο και σοβαρότερο αίτημα παραμένει η ίδρυση δημοσίου και δωρεάν Πανεπιστημίου Χορού/Παραστατικών Τεχνών. Είμαστε μία από τις ελάχιστες χώρες που δεν διαθέτει Δημόσια Ανώτατη ακαδημαϊκή εκπαίδευση στις παραστατικές τέχνες.

Τι σκέφτεσαι για την οικονομική κρίση, που έχει ήδη ξεκινήσει, λόγω του υγειονομικού προβλήματος και τι πιστεύεις ότι θα συμβεί μετά;

Το υγειονομικό πρόβλημα όπως και η οικονομική κρίση είναι δύο πολύ δυνατά εργαλεία στα χέρια των δεξιών ως επί το πλείστον κυβερνήσεων που διοικούν την Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Δεν χρειάζεται να γίνω γραφικά προβλέψιμη λέγοντας πώς ο καπιταλισμός όταν δεν δημιουργεί ο ίδιος κρίσεις, φροντίζει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο αυτές που προκύπτουν. Κι αυτό το λέω, διότι είναι εντελώς ξεκάθαρο ότι αυτή η κρίση δεν πρόκειται να αγγίξει όλα τα στρώματα της κοινωνίας με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχει μια ισχυρή μερίδα ανθρώπων που στην πανδημία βρήκε την τέλεια ευκαιρία. Δεν είμαι σε καμία περίπτωση ο κατάλληλος άνθρωπος για να κάνω οικονομική ανάλυση , αλλά νομίζω ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να δει τι συμβαίνει. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις διαλύονται και οι μεγαλοεπιχειρηματίες βγάζουν υπερδιπλάσιο κέρδος. Δεν ξέρω αν σε κάποιους φαίνεται απλοϊκή αυτή η ανάλυση, αλλά για μένα έτσι είναι τα πράγματα. Με πρόσχημα την πανδημία έχει καταστρατηγηθεί άλλωστε κάθε ελευθερία ,αλλά και στοιχειώδης δημοκρατική λειτουργία. Η απαγόρευση διαδηλώσεων, η άγρια καταστολή στους δρόμους την 6^η Δεκέμβρη, η νομοθέτηση για τα Πανεπιστήμια τη στιγμή που το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας είναι μαντρωμένο στα σπίτια του, η αδιαφορία για το Εθνικό Σύστημα Υγείας και η λίστα δεν τελειώνει. Νομίζω ότι ο μόνος κλάδος του δημοσίου που ανοίγει δουλειές αυτή τη στιγμή είναι η ελληνική αστυνομία.

Το μετά φαντάζει αρκετά δύσκολο, αλλά εύχομαι η αλληλεγγύη και η αγωνιστικότητα που άρχισε πάλι να ξυπνά αυτό το διάστημα να γίνει ποτάμι να και να πνίξει ό,τι μας πνίγει.

Θα μου επιτρέψετε σε αυτό το σημείο κατά παράβαση ίσως της θεματικής αυτής της κουβέντας, να κάνω μια έκκληση όχι ως πρόεδρος του Σωματείου αλλά ως άτομο, στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για τη ζωή του απεργού πείνας Δημήτρη Κουφοντίνα. Δεν θέλω καθόλου να μπω σε κουβέντα για το τι μπορεί να θεωρεί ο καθένας για τη δράση του , αλλά αυτό δεν θα έπρεπε να έχει σημασία αυτή τη στιγμή. Έχει καταδικαστεί κι εκτίει την ποινή του όπως όρισε η δικαιοσύνη. Το κράτος παρανομεί με βάση τους νόμους που το ίδιο έχει θεσπίσει. Ο άνθρωπος αυτός είναι σε απόλυτα οριακό σημείο κι αν φτάσει η χώρα αυτή να έχει νεκρό κρατούμενο απεργό πείνας , θα έχει γραφτεί μια από τις μελανότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Και παρακαλώ να μην κόψετε αυτό το σημείο της συνέντευξης, αν αποτελεί ταμπού, αναλαμβάνω προσωπικά την ευθύνη των λόγων μου.

Μίλησε μας για το κίνημα #metoo. Είχαμε ήδη σοβαρά κρούσματα στον καλλιτεχνικό χώρο, αν και όχι στο δικό σας χώρο. Πως αντιμετωπίζεις το γεγονός, αλλά και σαν Σωματείο πως μπορείτε να βοηθήσετε, αν χρειαστεί;

Είμαι πολύ χαρούμενη, που τα άτομα τα οποία έχουν υποστεί την εξουσιαστική βία, έμφυλη ή μη , στον εργασιακό τους χώρο παίρνουν το θάρρος να μιλήσουν και να συμπαρασύρουν στο κύμα αυτό όσ@ δεν πίστευαν ότι θα καταφέρουν ποτέ να αντιμετωπίσουν αυτά τους τα τραύματα κατά μέτωπο. Ο πόλεμος ενάντια στην πατριαρχία και την κατάχρηση εξουσίας από τον ισχυρό στον αδύναμο δυστυχώς στο χώρο της τέχνης ήταν για πολλά χρόνια ακήρυχτος. Οφείλω να πω ότι είμαι αρκετά επιφυλακτική ως προς το πώς μπορεί αυτή η κουβέντα να ανοίξει με τους σωστούς όρους, τους δικούς μας όρους κι όχι με αυτούς της ίδιας της πατριαρχίας . Το #metoo υπήρξε μια ηχηρή φωνή που έφερε στο δημόσιο διάλογο τα ζητήματα που τώρα συζητάμε κι εμείς. Ωστόσο , έχω την αίσθηση ότι αυτό το αυθόρμητο κύμα αποκαλύψεων και καταγγελιών πρέπει να είναι η αφορμή για να τεθούν τα ζητήματα αυτά στην πολιτική τους βάση και κυρίως με τους σωστούς συνομιλητές. Μου φαίνεται αδιανότητο να συνομιλούμε για την εργασιακή κι έμφυλη χειραφέτηση με πανελίστες , παρουσιαστές και τηλεοπτικά κανάλια που έχουν διαμορφώσει και συνεχώς αναπαράγουν σεξιστικό, ομοφοβικό, τρανσοφοβικό και απολίτικο λόγο. Πρόσωπα και μιντιακοί όμιλοι που έχουν θέσει τα θεμέλια αυτού του λόγου επιθυμούν τώρα να έχουν τη μερίδα του λέοντος στην κουβέντα για τέτοια περιστατικά. Και δεν είναι μόνο η ανάγκη για πικάντικες ιστορίες με γνωστά τηλεοπτικά πρόσωπα. Είναι παράλληλα και κυριότερα η προσπάθεια των φορέων αυτών να βρουν τη θέση τους στη νέα εποχή του politically correct, την κολυμβήθρα στην οποία θα ξεπλυθεί η αμαρτία του κάθε σεξιστή που «ξεβλάχεψε την Ελλάδα».Κι αυτό με τρομάζει και με θυμώνει. Θαυμάζω απεριόριστα το θάρρος και τη δύναμη των ανθρώπων που βρήκαν το κουράγιο να αποκαλύψουν τις ιστορίες βίας που έχουν υποστεί. Τους οφείλουμε ένα τεράστιο ευχαριστώ. Και θα πρέπει να συνεχίσουν να το κάνουν με όποιο τρόπο και σε όποιο μέσο αισθάνονται πιο ασφαλείς. Είναι τώρα δική μας δουλειά ,των σωματείων , των συλλογικοτήτων , συνολικά του ανταγωνιστικού κινήματος να δημιουργήσουμε τους ασφαλείς αυτούς χώρους κι εκτός της κυριάρχης τοξικής κουλτούρας , να δώσουμε σε όλους αυτούς τους ανθρώπους εναλλακτικές νησίδες δράσης , πολιτικού λόγου και χειραφετησιακής κατεύθυνσης. Και κυρίως να περιφρουρήσουμε το χώρο μας από ανάλογα περιστατικά και «να ξαναγράψουμε τη λέξη τέχνη».

Το σωματείο μας είναι σε διαδικασία οργάνωσης μιας δομής υποστήριξης για να σταθεί πλάι σε όποι@ συνάδελφο το χρειαστεί. Έχει δημιουργηθεί μια πολύ ενεργή ομάδα εργασίας η όποια μαζί με το Δ.Σ. συνομιλεί καθημερινά με δικηγόρους και ψυχολόγους ώστε να γίνουν σωστά όλα τα βήματα. Παράλληλα θα οργανωθούν δράσεις επιμόρφωσης για τα ζητήματα της έμφυλης ή μη βίας.