Η Λημνος και ο “σκοτεινός” τουρισμός.

Η Λήμνος και ο “σκοτεινός” τουρισμός

Στον λεγόμενο Σκοτεινό Τουρισμό είναι αφιερωμένο το φετινό συνέδριο της Philoxenia, της μεγάλης Έκθεσης Τουρισμού, που διοργανώνεται 8-10 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.

Τι είναι ο σκοτεινός τουρισμός;

Οι άνθρωποι έλκονται από σκοτεινά και δραματικά γεγονότα της ιστορίας, γεγονότα που όμως ζουν στη μνήμη της ανθρωπότητας. Γι αυτό και πολλοί επιδιώκουν να επισκεφθούν τους τόπους όπου αυτά συνέβησαν. Οι λόγοι είναι ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, επαγγελματικοί και πολλές φορές οικογενειακοί, όταν η ιστορία του ατόμου συνδέεται με το τραγικό γεγονός που άφησε το αποτύπωμά του στο χρόνο.
Πρόκειται για ένα είδος εναλλακτικού τουρισμού που περιλαμβάνει αρκετές υποκατηγορίες, όπως το memorial tourism, το death tourism κ.α.

Χαρακτηριστική περίπτωση Dark Tourism αποτελεί η Σπιναλόγκα, τo Ground Zero (μνημείο πεσόντων της 11ης Σεπτεμβρίου) στη Νέα Υόρκη, το Άουσβιτς στην Πολωνία, το Μουσείο Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον, το Colosseum στη Ρώμη και το Peace Memorial Park στη Χιροσίμα.
Στην Ελλάδα πολύ γνωστή και χαρακτηριστική περίπτωση Dark Tourism αποτελεί η Σπιναλόγκα και βεβαίως τα ουκ ολίγα ιστορικά ή στρατιωτικά νεκροταφεία, όπως το Συμμαχικό Βρετανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Δοϊράνης ή το γαλλικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Ζέιτενλικ, στη Θεσσαλονίκη, το Συμμαχικό Βρετανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Δοϊράνης στο Πολύκαστρο Κιλκίς κ.ά.
Στόχος του συνεδρίου είναι «να φωτίσει τα σκοτάδια του χθες», να αναδείξει δηλαδή, τον ρόλο που παίζει το σκοτεινό παρελθόν ενός τόπου-προορισμού στη δημιουργία ελκυστικών αφηγημάτων και στην τουριστική εκμετάλλευση αυτών (Dark Tourism) σημείωσε μιλώντας στο περιοδικό ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ του ΑΠΕ-ΜΠΕ η υπεύθυνη οργάνωσης του συνεδρίου, Μαρία Συλλοπούλου.

Στη Λήμνο, όπως ξέρουμε, υπάρχουν δύο πολύ σημαντικά Συμμαχικά Νεκροταφεία, στο Μούδρο και στο Πορτιανού, και αποτελούν, εκτός από τα άλλα, και μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού, αφού τα επισκέπτονται κάθε χρόνο εκατοντάδες Έλληνες και ξένοι.

Στο Μούδρο βρίσκεται το μεγαλύτερο νεκροταφείο των συμμαχικών δυνάμεων του νησιού και στο χωριό Πορτιανού το 2ο σε μέγεθος.
Το λιμάνι του Μούδρου κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε την κύρια βάση των Συμμαχικών Δυνάμεων για την εκστρατεία της Καλλίπολης (1915).

Εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας, κυρίως 148 Αυστραλοί και 76 Νεοζηλανδοί, θάφτηκαν εδώ λίγο έξω από το Μούδρο, προς το Ρουσσοπούλι. Σήμερα αποτελεί παγκόσμιο μνημείο.

Από τον Απρίλιο 1915 ως το 1920 εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης θάφτηκαν και στο «Συμμαχικό Νεκροταφείο Πορτιανού», όπου υπάρχουν οι  τάφοι Βρετανών, Γάλλων, Καναδών, Αυστραλών, Νεοζηλανδών, Αιγυπτίων και Ινδών. Την περίοδο αυτή στο Πορτιανού είχε στήσει το στρατηγείο του ο εμπνευστής της εκστρατείας Ουΐνστον Τσόρτσιλ, του οποίου η πολυθρόνα εκτίθεται στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού.

Στο 2ο Συμμαχικό Νεκροταφείο Πορτιανού κείτονται θαμμένοι άνδρες ηλικίας από 17 μέχρι 56 ετών. Στην παραθαλάσσια περιοχή ανατολικά του Πορτιανού μεταξύ Μαντράκι και Ξηρόλιμνης βρίσκεται και άλλο νεκροταφείο το λεγόμενο «Αράπικο» με ανώνυμους νεκρούς. Υπάρχει ένας γρανιτένιος κώνος με δύο μαρμάρινες εντοιχισμένες πλάκες, που γράφουν:
“ΟΝΕ ΗUNDRED AND SEVENTY ΜΕΝ ΟF ΤΗΕ ΗΕGΥΡΤΙΑΝ LAΒΟUR GΟRΡS ΑRΕ ΒURΙΕD ΝΕΑR ΤΗΙS SΡΟΤ”.
(Μετάφραση: “Εκατόν εβδομήντα άντρες του Αιγυπτιακού εργατικού στρατιωτικού σώματος είναι θαμμένοι κοντά σε αυτό το σημείο”).και

“FIFTY FIVE TUSKISH SOLDIERS ARE BURIED NEAR THIS SPOT”.
Μετάφραση: “Πενήντα πέντε Τούρκοι στρατιώτες είναι θαμμένοι κοντά σ’ αυτό το σημείο”.

(πηγή: Λήμνος, MyLemnos.gr και Λευτεριά 9-11-19)

Η φωτογραφία είναι του Αριστοτέλη Κοσκινά, αρχαιολόγου-ξεναγού)