Καλικάντζαροι  και  …. άλλοι Καλικάντζαροι

Γράφει : η Χριστινα Καβουρα

Καλικάντζαροι  και  …. άλλοι Καλικάντζαροι

Γιατί αγαπάμε τους Καλικάντζαρους ? Γιατί μας αρέσουν ?

Ίσως γιατί κάνουν φάρσες !  Ίσως γιατί δεν παίρνουν τίποτα στα σοβαρά, ίσως γιατί όλοι μας μεγαλώσαμε με ιστορίες Καλικαντζάρων ! Πολύ στενοχωρήθηκα όταν ανακάλυψα ότι  άλλο η … ουτοπία και άλλο η πραγματικότητα ! Μερικές φορές όμως μας χρειάζεται η φαντασία, απαραίτητη η μαγεία  ακόμα και τα παραμύθια  ήταν και  είναι κομμάτι της ζωής μας !

Οι Καλικάντζαροι έχουν διάφορες ονομασίες: Λυκοκαντζαραίοι, σκαρικατζέρια, καρκατζέλια, πλανήταροι (Κύπρος), Κάηδες (Σύμη), καλλισπούδηδες, χρυσαφεντάδοι (Πόντος), κωλοβελόνηδες, παρωρίτες ή παραωρίτες (πριν από το λάλημα του πετεινού), παγανά. Με παρεμφερή ονόματα υπάρχουν οι καλικάντζαροι και στους βαλκανικούς λαούς  και εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου – 6 Ιανουαρίου

Χαριτωμένοι δεν είναι, μάλλον κακάσχημοι  και η παράδοση τους έχει δώσει διάφορα ονόματα σχετικά με τις φάρσες που επιτελούν : Π.χ. Καλικάντζαρος Καταχανάς – Περίδρομος

Ο Καταχανάς  τρώει διαρκώς και τα πάντα. Ρεύεται και βρομάει απαίσια. Ο Περίδρομος είναι ο άλλος  φαταούλας της παρέας.

Επίσης Καλικάντζαρος Μαλαγάνας

Ο Μαλαγάνας  θέλει πολύ προσοχή γιατί ξεγελάει τα  παιδιά με γλυκόλογα και έτσι καταφέρνει να τους παίρνει τα γλυκά.

Καλικάντζαρος Μαλαπέρδας

Του Μαλαπέρδα του αρέσει να κατουράει και στα φαγητά την ώρα που μαγειρεύονται. Γι’ αυτό όσες νοικοκυρές τον ξέρουν φροντίζουν να κλείνουν καλά το καπάκι της κατσαρόλας τους !!!

Καλικάντζαρος Παγανός ή Πρώτος ή Μεγάλος

Η αφεντιά του είναι κουτσός. Λένε μάλιστα πως τον κούτσανε μια κλωτσιά από το γαϊδούρι της Μάρως, μιας χωριατοπούλας που την κυνηγούσε κάποτε ο Παγανός για να την κάνει γυναίκα του, αλλά αυτή κρύφτηκε στα σακιά με το αλεύρι που είχε φορτωμένα στο γαϊδούρι της και κατάφερε να του ξεφύγει.

Ο Παγανός έτρεξε μανιασμένος κοντά στο γαϊδούρι και την έψαχνε. Το ζωντανό τότε τρόμαξε τόσο πολύ που άρχισε να κλωτσάει. Μια δυνατή φαίνεται πως έφαγε ο Παγανός και σακατεύτηκε. Ο Παγανός λατρεύει τη στάχτη και γι’ αυτό τρυπώνει από τις καμινάδες.

Φοβάται όμως πιο πολύ απ’ όλους τους Καλικάντζαρους τη φωτιά και γι’ αυτό οι νοικοκύρηδες φροντίζουν να μη σβήσει κατά τη διάρκεια του δωδεκαήμερου. Ρίχνουν μάλιστα και αλάτι που κάνει θόρυβο όταν πέσει στη φωτιά, για να τον τρομάξουν ακόμα περισσότερο.

Αλλά   υπάρχουν και τα ξωτικά και στην δική μας Μυθολογία αλλά και στην Μυθολογία όλων των Ευρωπαϊκών λαών !

Οι νεράιδες είναι μυθικά όντα από την λαογραφία πολλών ευρωπαϊκών πολιτισμών και χαρακτηρίζονται ως πλάσματα. Στην Ελληνική λαογραφία συσχετίζεται με νύμφες και ειδικότερα Νηρηίδες.

Η λέξη νεράιδα (αρσενική μορφή νεράιδος) προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη ‘Νηριής’ πληθυντικός Νηρηίδες, που ήταν πανέμορφες θαλασσινές νύμφες θυγατέρες του Νηρέα. Σήμερα η λέξη αυτή περιλαμβάνει, εκτός από τις Νηρηίδες, όλες τις αρχαίες νύμφες. Ένα χριστιανικό δόγμα έκρινε ότι οι νεράιδες ήταν μια κατηγορία «υποβιβασμένων» αγγέλων  .  Η Εκκλησία μας βέβαια δεν δέχεται όλα  αυτά τα … παγανιστικά όντα και έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στις παλιές ειδωλολατρικές θρησκείες και τα κατατάσσει όλα εις το πυρ το εξώτερον ! Η Παράδοση όμως αν και παγανιστική δεν παύει να είναι ονειρική και ενδιαφέρουσα!

Στο Όνειρο Θερινής Νυκτός του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Όμπερον, ο βασιλιάς των νεράιδων, δηλώνει ότι ούτε αυτός αλλά και ούτε ο λαός του φοβούνται τις καμπάνες της εκκλησίας !

Η μαγευτική ιστορία τους ξεκινάει αιώνες πριν, και σχετίζεται με τον γερμανικό παγανισμό. Τα ξωτικά, αρχικά θεωρούνταν πλάσματα του φωτός και ότι κατοικούσαν στα ουράνια. Ήταν μικρόσωμα πλάσματα που έμοιαζαν με νάνους, αρσενικά ή θηλυκά, αγέραστα και αθάνατα που διέθεταν μαγικές δυνάμεις.

Ένας ακόμα παγανιστικός λαός ήταν οι Σκανδιναβοί, που πίστευαν ότι υπήρχαν οικόσιτα νάνοι-ξωτικά τα οποία προστάτευαν τα σπίτια των ανθρώπων από κάθε τι σατανικό. Αν τους φερόσουν καλά, θα έκαναν και αυτά το ίδιο, αν όμως τους φερόσουν άσχημα, θα σε εξαπατούσαν κάνοντάς σου φάρσες. Παρόλο που τα συγκεκριμένα ξωτικά ήταν αγαθά, πολύ εύκολα μπορούσαν να γίνουν μοχθηρά. Μερικές φορές διασκέδαζαν με το να κάθονται στο κεφάλι των ανθρώπων όταν κοιμούνται και να τους γεμίζουν τα όνειρα με εφιάλτες, καθώς και να τους μπλέκουν τα μαλλιά, να τους ξινίζουν το γάλα και να τους κλέβουν τα λουκάνικα ως τιμωρία. Επίσης, πολλοί πίστευαν ότι αν αφήσεις το βράδυ στο κατώφλι του σπιτιού σου ένα μπωλ με πόριτζ τα ξωτικά θα χαίρονταν πολύ. Υπάρχουν ακόμη και κάποιοι που παρουσίαζαν τα ξωτικά ως κανίβαλους καλικάτζαρους. Η αντιμετώπιση όμως των νάνων-ξωτικών στηριζόταν περισσότερο στο αν κάποιος θα ήταν καλός ή κακός.

Από τα μέσα του 1800 ο σκοπός των ξωτικών αποκαλύφθηκε ξανά από τους Σκανδιναβούς, διαφορετικός όμως αυτή τη φορά. Μπορεί βέβαια χαρακτηριστικό των ξωτικών να ήταν και πάλι η μαγεία, η θέση τους όμως ήταν διαφορετική. Πολλοί Σκανδιναβοί συγγραφείς τους παρουσίαζαν ως βοηθούς του Father Christmas (Santa Claus), του γνωστού σε όλους μας Άγιου Βασίλη. Επίσης, ενώ η εξωτερική τους εμφάνιση έμεινε ίδια, μετονομάστηκαν σε ξωτικά των Χριστουγέννων ή σκέτο ξωτικά. Σκοπός τους ήταν να βοηθούν τον Άγιο Βασίλη να κατασκευάζει τα παιχνίδια, να προετοιμάζουν τους ταράνδους, να κρατάνε μυστική την τοποθεσία του χωριού του Άη  Βασίλη και τέλος, να διατηρούν σε τάξη την λίστα με τα καλά και τα κακά παιδιά. Πέρα από αυτά τα καθήκοντα, θεωρείται ότι λειτουργούν και ως μυστικοί πράκτορες του Άι Βασίλη, καθώς λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα παρακολουθούν την συμπεριφορά των παιδιών και σημειώνουν ποιοι θα μπουν στη λίστα των κακών παιδιών και θα πάρουν αντί για δώρο κάρβουνο ή κλαδιά!

Κλείνω, ευχόμενη  να μας επισκεφτούν πολλοί ενδιαφέροντες  και αυθεντικοί  Καλικάτζαροι το δωδεκαήμερο  και όχι από τους άλλους τους χυδαίους που ενδημούν στα … κανάλια !!!