Κυκλάμινο, το λουλούδι του φθινοπώρου

Κυκλάμινο, το λουλούδι του φθινοπώρου

 Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

 Tο κυκλάμινο είναι ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα της Ευρώπης. Στην Ελλάδα συναντώνται πέντε είδη. Είναι πολυετές φυτό με μωβ άνθη ή σπανιότερα λευκά και χαρακτηριστικά καρδιοειδή φύλλα με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Κάποια είδη ανθίζουν την άνοιξη και κάποια άλλα το φθινόπωρο. Φύονται από παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι και σε υψόμετρα άνω των 1000 μέτρων στην ύπαιθρο.

Το πιο κοινό είδος κυκλάμινου στην Ελλάδα είναι το γραικό, που ανθίζει τώρα το φθινόπωρο και έχει πυκνά μοβ άνθη.

Να κι ένα όμορφο τραγουδάκι, με στίχους Ρίτσου, μουσική Θεοδωράκη και εκτελεστή τον Νταλάρα: https://youtu.be/IfodF_QlF7k

Ο τίτλος του τραγουδιού είναι «Κουβέντα με ένα λουλούδι». Είναι ένα από τα «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας». Γράφτηκαν την περίοδο της Δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974), όταν ο ποιητής ήταν εξόριστος στη Λέρο. Ο Ρίτσος εξορίστηκε επίσης και στη Λήμνο, όπου έγραψε και το «Καπνισμένο τσουκάλι».

Τα λιανοτράγουδα είναι ένα είδος μικρού δημοτικού τραγουδιού, που αποτελείται από ένα ή δύο δίστιχα γραμμένα σε στίχο ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο. Έχουν σεμνό, ήρεμο πνεύμα και εκφράζουν τα συναισθήματα και τις ιδέες του λαού μας. Το συγκεκριμένο είδος ποίησης ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος με τα λιανοτράγουδά του έχει σκοπό να ξυπνήσει τον λαό, για να αγωνιστεί για την ελευθερία του. Ο ποιητής πετυχαίνει να επικοινωνήσει με ένα κυκλάμινο που καταφέρνει να φυτρώσει «στου βράχου τη σκισμάδα», δηλαδή σε μια βραχώδη και άγονη περιοχή. Με επιμονή και υπομονή το κυκλάμινο βρίσκει τη δύναμη να ανθίσει και να απολαύσει τον ήλιο. Ο ποιητής συγκαλυμμένα προσπαθεί να μας εκφράσει τις γενικότερες συνθήκες ζωής στην Ελλάδα κατά την εποχή της Δικτατορίας.

Στο ποίημα συναντάμε μια αντίθεση: Από τη μία, ο άμορφος και άψυχος βράχος και από την άλλη το όμορφο κυκλάμινο που ξεπηδά μέσα από τα σπλάχνα του, συμβολίζοντας τη ζωή. Ο ποιητής, χρησιμοποιώντας την εικόνα του μικρού κυκλάμινου, πετυχαίνει να αναδείξει ένα μικρό και ασήμαντο λουλούδι σε πρωταγωνιστή που παλεύει να επιβιώσει μέσα στο σκληρό περιβάλλον του, στο σκληρό βράχο. Ο ποιητής μιλά συγκαλυμμένα, χρησιμοποιώντας υπονοούμενο και συμβολικό λόγο. Το κυκλάμινο δηλώνει το αδούλωτο ελληνικό πνεύμα, που μέσα από τις ιδιαίτερα σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούσαν την περίοδο της Δικτατορίας, αγωνίζεται να επιβιώσει και να φέρει την ανατροπή. Η εικόνα του κυκλάμινου που φυτρώνει «στου βράχου τη σχισμάδα» δείχνει ότι η ανατροπή μπορεί να συμβεί. Ωστόσο, για να πετύχει ο αγώνας χρειάζεται επιμονή και υπομονή και να χυθεί αίμα «σύναξα το γαίμα στάλα-στάλα).

Επιπλέον, το ποίημα, πέρα από τον άμεσο συσχετισμό του με τη δικτατορία, συνδέεται και με τον ίδιο τον ποιητή-ήταν εξόριστος- αλλά και με όλους τους ανθρώπους που αγωνίζονται για μια θέση στον ήλιο. Ο ποιητής μέσω του ποιήματος εκφράζει τη βεβαιότητα και την αισιοδοξία ότι ο άνθρωπος, εφόσον έχει τη θέληση, μπορεί να πετύχει το ακατόρθωτο, καθώς όσο  σκληρές κι αν είναι οι  συνθήκες, η επιμονή, η υπομονή και η δημιουργικότητα του ανθρώπου, θα τον βοηθούν να κάνει την ανατροπή.