Μ. Παρασκευή. Από το Βιβλιο της Βαρβαρας Βαγιάκου Βλαχοπούλου « Με Βοριάδες  και Νοτιάδες»

Μ. Παρασκευή

Ένα μικρό επίκαιρο  απόσπασμα από το βιβλίο μου « Με Βοριάδες  και Νοτιάδες» Πρώτη έκδοση 2001 από την ενότητα …Όμορφα  και άσχημα και πως να σας ξεχάσω»

   Στα χωριά τον  επιτάφιο τον στόλιζαν συνήθως με αγριολούλουδα. Ανατρίχιαζες από κατάνυξη μπροστά  του, σαν τον αντίκριζες στολισμένο λιτά απέριττα, με κίτρινες και άσπρες μαργαρίτες, περασμένες σε βούρλο, να σχηματίζουν  ασπροκίτρινες γιρλάντες.

 Οι παπαρούνες δεμένες σε ματσάκια στόλιζαν τα πλαϊνά  ξύλινα δοκάρια του επίπλου, εκείνα που σχημάτιζαν τις καμάρες.Από την κεντρική καμάρα  έσκυβαν ευλαβικά το κεφάλι τους οι πιστοί  να ασπαστούν το αρωματισμένο με μύρα σώμα του Κυρίου, που είχε τοποθετηθεί εκεί την ώρα της αποκαθήλωσης από τον Σταυρό.Τεράστιος ο συμβολισμός.Το μαρτύριο του ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ είχε πια τελειώσει και το σώμα του τυλιγμένο στην « καθαράν σινδόνι» με μύρα και αρώματα, αναπαυόταν πλέον στον ιερόν του τάφο…περιμένοντας την πρώτη Ανάσταση του Μ Σαββάτου να πάρει τη δύναμη τη θεϊκή η πέτρα του τάφου,  να κυλήσει και το θαύμα της ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ να συντελεστεί.

 Οι παπαρούνες ευαίσθητες  όπως είναι  την ώρα της  αποκαθήλωσης   έγερναν τα χνουδωτά κορμάκια τους σε ταπεινό  ευλαβικό προσκύνημα.

 Η λέξη κατάνυξη  ήταν π λίγη μπροστά στον  απέριττα στολισμένο  τάφο του Κυρίου.

Στην  Αγία Τριάδα  της  Μύρινας, ο επιτάφιος στολιζόταν πάντα απ τον κ. Γαϊτάνο με τα λειψά δάχτυλα της αριστερής του παλάμης. Βοηθός του η Μικέτα και τσιράκια όλα εμείς τα πρόθυμα κοριτσάκια.

Μόλις χάραζε η μέρα της Μ. Παρασκευής ξεχυνόμασταν με τα καλαθάκια μας  στους δρόμους. Χτυπούσαμε τις πόρτες το σπιτιών που είχαν κήπους. Οι κυράδες φύλαγαν σαν τα μάτια τους για τούτη τη μέρα τα εκατοντάφυλλα τριαντάφυλλα με την ξεχωριστή ευωδιά,  τους κρίνους, τις κάτασπρες πάπιες (Κάλες)  από  τις οποίες ήταν γεμάτος τούτη την εποχή ο μικρός κηπάκος της κυρίας Καρτσακλή.

Το πιο συνηθισμένο πασχαλινό λουλούδι ήταν οι βιολέτες,  μοσχομύριστες και ανθεκτικές σε διάφορα χρώματα. Μελιτζανιές, μωβ ανοιχτό, άσπρες και κίτρινες πυρσιλωτές. Μας τις έκοβαν σε μπουκέτα και  γέμιζαν τις αγκαλιές μας  και τα πανέρια μας. Τρεχάτες και χαρούμενες εμείς τα  κουβαλούσαμε στην εκκλησία. Τα τοποθετούσαμε στο δεξί  ξύλινο πεζούλι και εκεί όλες μαζί, με την καθοδήγηση του έμπειρου κ. Γαϊτάνου φτιάχναμε ματσάκια σε χρωματικούς συνδυασμούς και τα περνούσαμε στη Μικέτα , η οποία με τη σειρά της τα έδινε στο κ. Γαϊτάνο, και εκείνος με τη βοήθεια ενός σουβλιού τα περνούσε σφιχτά και πυκνά,χωρίς κενά,  πάνω στο ξύλο του επιταφίου.

Ο τρούλος γέμιζε τριαντάφυλλα και ανάμεσα οι ολόλευκες Κάλες (πάπιες τις λέγαμε εμείς),  τον έκαναν επιβλητικό ξεχωριστό ασυναγώνιστο από όλους τους άλλους επιταφίους.

Πριν  από  χρόνια ( μιλάω πάντα για την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο),  με αξίωσε ο θεός να κάμω Πάσχα στο νησί ύστερα από πολλά χρόνια, φιλοξενούμενη της αδερφής μου, που έμενε στην ενορία  του αγίου Παντελεήμονα στο Ανδρώνι.

Καθώς  χάραξε  η μέρα,  μαζέψαμε σε ένα ψάθινο πανέρι τα εκλεκτότερα λουλούδια του κήπου  και πήγαμε στην εκκλησία για το στόλισμα που επιταφίου. Καμαρώναμε και οι δυό  σα γύφτικα σκεπάρνια για το πλούσιο υλικό που κουβαλούσαμε  στον Χριστό για τον  τάφο του.

Τον  βρήκαμε να στολίζεται με τα γαρύφαλλα του ανθοπωλείου κόκκινα και άσπρα, σαν τα στεφάνια του κάθε θνητού.

 Ως  εκείνη τη στιγμή νόμιζα πως τα  ανθοπωλεία στη Λήμνο άνοιξαν( γιατί στα χρόνια μας δεν υπήρχαν), για να πηγαίνεις σε όποιον  γιόρταζε ένα μάτσο λουλούδια μες στη ζελατίνα τυλιγμένα και δεμένα με χρωματιστή κατσαρή κορδέλα, αντί για το μπουκάλι βερμούτ που πηγαίναμε εμείς μέσα στη χρυσή  ζελατίνα τυλιγμένο, σα χρυσόψαρο.

Μόλις  είχα ανακαλύψει πια, πως τα  ανθοπωλεία στη Μύρινα έγιναν και για να αγοράζουν γαρύφαλλα άοσμα και να στολίζουν  τον επιτάφιο.

Σα δε ντρεπόμαστε σκέφτηκα. Και προς τι τόσοι κήποι; Και προς τι τόσος ανταγωνισμός, τόσες ποικιλίες χρωματιστών τριαντάφυλλων, που περήφανοι καλλιεργούμε όλοι στους κήπους μας, αν δεν μπορούμε με αυτά μια φορά το χρόνο να στολίσουμε τον τάφο του ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΣ τη Μ. Παρασκευή;

 Τα λουλούδια μας σχεδόν πετάχτηκαν στα πεζούλια.Ανατρίχιασα!!

Γίνεται βρε παιδιά σκέφτηκα Μ.Παρασκευή, χωρίς τη ευωδιά της πασχαλιάς και της βιολέτας; Αυτή  η ευωδιά ζυμωμένη με την αυτή του αγιορείτικου λιβανιού, που καίει μέσα στο θυμιατό του παπά καθώς πηγαινοέρχεται μπρος στον επιτάφιο, δίνει τη χαρακτηριστική ατμόσφαιρα της Μ.Παρασκευής, της πιο σεβάσμιας μέρας του χρόνου. ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ  παράδοση. Μυρίζουν τα γαρύφαλλα του ανθοπωλείου; Μπορείς να ψάλλεις το  « Αι  γενεαί πάσαι»  κι η εκκλησιά να στερείται την ευωδιά της παράδοσής μας ;

Να   κουβαλούν οι πιστές  τις πασχαλιές τους, τα εκατοντάφυλλα  τριαντάφυλλα, που σπανίζουν κιόλας, τις βιολέτες, που οι περισσότερες γι αυτό τις φυτεύουν και οι αρμόδιες να προτιμούν τα άοσμα   πεθαμενατζίδικα  γαρύφαλλα που τα ακριβοπληρώνουν  κιόλας;

Το  στεφάνι που περνούσαμε στο σταυρό το βράδυ της Μ Πέμπτης, το φτιάχναμε εμείς οι ίδιες τότε.Απέριττο, στην κλιματσίδα πάνω, με πένθιμες μωβ βιολέτες. Την ώρα που ο παπάς το περνούσε στο ΣΤΑΥΡΟ σηκώνονταν η τρίχα στο πετσί μας, η καθεμία από μας ένιωθε πως τοποθετούσε η ίδια το στεφάνι τούτο με κατάνυξη στο κρεμασμένο  ματωμένο σώμα του Κυρίου που μόλις είχε εκπνεύσει.Η ψυχή σε πλήρη ταραγμό…το δάκρυ κυλούσε στον πηγαίο αυθορμητισμό του πάνω. ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΑΙ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ Ο ΕΝ ΥΔΑΣΙΝ ΤΗΝ ΓΗΝ ΚΡΕΜΑΣΑΣ

Του ιερέα η φωνή κατανυκτική όσο ποτέ.Ζούσε την εξόδιο ακολουθία και μας παρέσερνε στη συγκίνηση έτοιμες να προσφέρουμε το απέριττο στεφάνι.

 …Τώρα κουβαλάει οποιανού του καπνίσει ένα στεφάνι ανθοπωλείου με μπόλικο φενιζόλ και γαρίφαλα,που στέκονται όρθια σαν το λειρί του πετεινού.

Ο  Χριστός θέλει απλά πράγματα από καρδιάς καμωμένα, ζυμωμένα με αγάπη, ευλάβεια και πίστη…

Καλύτερα  να φορέσω τα  καινούργια λουστρινένια παπουτσάκια μου, να γυρίσω στη  εποχή της μικρής Βαρβαρούλας ,να συναντήσω  τα άλλα κοριτσάκια και να βαδίσουμε αντάμα το μονοπάτι της  χαράς.

Η ημέρα της Μ  Παρασκευής  μπορεί να μας γέμιζε κατάνυξη, ιδίως την ώρα της αποκαθήλωσης και το βραδυ την ωρα των εγκωμίων και της περιφοράς, αλλά από τις 2 το μεσημέρι ίσαμε να χτυπήσει το σούρουπο η καμπάνα για τα εγκώμια, εμείς το διασκεδάζαμε.. Φορούσαμε τα καλά μας  και παρέες παρέες γυρνούσαμε όλους τους επιταφίους της Μύρινας με τα πόδια φυσικά.Πηγαίναμε  στο Ανδρώνι, στην Παναγία του Τσας  κι αν  το επέτρεπε ο καιρός η χάρη μας έφτανε  μέχρι τον  Αη Γιώργη του Πλατύ.

 Προσκυνούσαμε και κάναμε τη σύγκριση ποιός ήταν ο καλύτερος επιτάφιος.

Σα χτύπαγε η καμπάνα στις 7, αποκαμωμένες πια και σχεδόν νηστικές με τη σύνοψη στο χέρι και μια  καφετιά πένθιμη λαμπάδα,  ξεχυνόμαστε για την εκκλησία.

Σαν μαθήτρια του γυμνασίου αργότερα πιά,  ο πατέρας Θεολόγος και κατηχητής μας, είχε συγκροτήσει χορωδία,  με πρώτες, δεύτερες,  τρίτες φωνές και  ο ψαλμός των εγκωμίων ήταν απόλαυση για το εκκλησίασμα.

Σήμερα τα σούρτα φέρτα του κόσμου στους επιταφίους  γίνεται πια με  τα αυτοκίνητα.

Πάει εκείνο το χρώμα της Μ. Παρασκευής   που γέμιζαν κόσμο οι δρόμοι ντυμένοι  γιορτινά.

 Ένιωθες πως  για τον εσταυρωμένο γινόταν  κάτι το ξεχωριστό.

Καλή πορεία προς την Ανάσταση.

ΒΒΒλαχοπούλου.