Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Η βάφτιση του Ιησού ασφαλώς είναι το γεγονός της γιορτής των Θεοφανίων. Εντούτοις, καλό είναι να δούμε μερικά πολύ ενδιαφέροντα για τον Ιωάννη, ο οποίος βάφτισε τον Ιησού, την μνήμη του οποίου γιορτάζουμε σήμερα.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι μεγάλη φυσιογνωμία. Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός του απένειμε τον τίτλο αυτό λέγοντας «κανείς άνθρωπος δε στάθηκε μεγαλύτερος αυτού».

Ο Ιωάννης ήταν σύγχρονος του Χριστού, συγγενής και ηλικιακά λίγο μεγαλύτερος από Αυτόν. Ζούσε στο μεταίχμιο δυο εποχών. Της προ Χριστού εποχής και της μετά Χριστόν. Αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, τη γέφυρα που ενώνει τις δυο ιστορικές περιόδους. Είναι προφήτης που προαναγγέλλει την έλευση του Κυρίου, ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Μεγίστη τιμή και ευλογία για τον Ιωάννη να γίνει ο Βαπτιστής του Κυρίου των πάντων.

Ο Ιωάννης (εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν»), γιός του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, γεννήθηκε κατά θαυμαστό τρόπο από τους υπέργηρους γονείς του. Ο ερχομός του προφητεύτηκε από τους προφήτες Ησαΐα και Μαλαχία (Ησαΐας 40,3. Μαλαχίας 3,1. Ματθαίος 3,3 και 11,13-14). Ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές των γονιών του οι οποίοι θεωρούσαν ντροπή να είναι άτεκνοι και έστειλε άγγελο για να αναγγείλει το χαρμόσυνο γεγονός στον Ζαχαρία. Ο Ζαχαρίας χάρηκε, αλλά αμφέβαλε και δια τούτο έχασε την φωνή του μέχρι την ώρα που έγραψε στο πινάκιο το όνομα του παιδιού Ιωάννης, όπως προανήγγειλε ο άγγελος.

Τον Ιωάννη αναφέρουν και οι τέσσερεις ευαγγελιστές. Για την νεανική ζωή του Ιωάννη και τον ιδιωτικό του βίου καμία πληροφορία δεν υπάρχει εκτός της πολύ λιτής αναφοράς του Ευαγγελιστή Λουκά ότι: «το παιδίον ηύξανε και εκραταιούτο πνεύματι και ήν εν ταις ερήμοις έως ημέρας αναδείξεως αυτού προς τον Ισραήλ» (Λουκάς 1,80).

Φορούσε μάλλινο ένδυμα από τρίχες καμήλας και στη μέση του δερμάτινη ζώνη. Η διατροφή του ήταν πολύ λιτή, άγριο μέλι και ακρίδες (Ματθαίος 3,1-5).

Προετοίμαζε τον κόσμο να υποδεχθεί τον αναμενόμενο Μεσσία. Το κήρυγμά του είχε ως κύριο άξονα αναφοράς τη ρήση «ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών». Καλούσε τους ανθρώπους σε μετάνοια και βάπτιζε τους μετανοούντες με νερό, προτυπώνοντας το βάπτισμα «δι’ ύδατος και Πνεύματος» (Ματθαίος 3,1. Μάρκος 1,4. Λουκάς 3,3).

Το κήρυγμα του προσέλκυσε πάρα πολλούς ανθρώπους. Πολλοί πήγαιναν για να τον ακούσουν από ολόκληρη την Παλαιστίνη, ακόμη πήγαν και στρατιώτες και Φαρισαίοι. Αυτό πολύ ανησύχησε το Μεγάλο Συνέδριο των Εβραίων το οποίο έστειλε αντιπροσωπεία για να πάει να δει και να μάθει τι συνέβαινε με τον Ιωάννη, από την οποία και έλαβε ως απάντηση σχετική προφητική ρήση του Προφήτη Ησαΐα “φωνή βοώντος εν τη ερήμω, ευθύνατε την οδόν Κυρίου”.

Στον Ιορδάνη ποταμό πήγε και ο Χριστός και ζήτησε από τον Ιωάννη να τον βαπτίσει. Ο Ιωάννης αρνήθηκε γιατί ήξερε ποιον είχε μπροστά του, λέγοντας πως δεν είναι άξιος ούτε τα λουριά από τα παπούτσια Του να λύσει. Ο Χριστός του απάντησε ότι έτσι έπρεπε να γίνει και ο Άγιος Ιωάννης υπάκουσε, βάπτισε τον Κύριο.

Όταν ο Χριστός βαπτιζόταν το Άγιο Πνεύμα φανερώθηκε εν είδη περιστεράς και η φωνή του Θεού Πατέρα ακούστηκε ονομάζοντας τον βαπτισθέντα Ιησού Υιό Του. Εδώ έχουμε την φανέρωση της ομοουσίου και αδιαιρέτου Αγίας Τριάδος, του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Μετά από αυτό ο Άγιος Ιωάννης δείχνοντας τον Ιησού λέγει “Ιδέ ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου”, δηλαδή Αυτός είναι ο αμνός που κουβαλάει στον ώμο Του τις αμαρτίες όλου του κόσμου. Οι μαθητές του Αγίου Ιωάννη, ο Ανδρέας και ο Ιωάννης, έγιναν αργότερα μαθητές του Ιησού (Ιωάννης 1,35-41).

Όταν ο Χριστός άρχισε να δραστηριοποιείται δημόσια με λόγους, διδασκαλίες και θαύματα, ο κόσμος στράφηκε προς Αυτόν και άρχισε να εγκαταλείπει τον Ιωάννη. Στα κηρύγματά του έλεγχε με αυστηρότητα τις παρανομίες και την ανηθικότητα όλων, ακόμα και των δυνατών της εποχής του. Έλεγξε με δριμύτητα, δημόσια, και τον τετράρχη της Γαλιλαίας και Περαίας Ηρώδη Αντύπα, για την ανήθικη ζωή του, ο οποίος ζούσε παράνομα με τη σύζυγο του ζώντος αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου, την Ηρωδιάδα (Μάρκος 6,18. Λουκάς 3,19). «Οὐκ ἐξεστὶ σοὶ ἔχειν, τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Δεν σου επιτρέπεται από το νόμο του Θεού να έχεις τη γυναίκα του αδελφού σου, ο όποιος ζει ακόμα).

Ο Ηρώδης θεωρούσε τον Ιωάννη δίκαιο και άγιο άνθρωπο και φοβόταν να τον τιμωρήσει από τις αντιδράσεις του κόσμου. Παρά ταύτα αναγκάστηκε να το κάνει όταν δεσμεύτηκε από τη Σαλώμη, την κόρη της Ηρωδιάδας, να της κάνει ως δώρο ό,τι του ζητήσει. Η Σαλώμη χόρεψε πάρα πολύ λάγνα και προκλητικά στα γενέθλιά του και συμβουλεύτηκε την μητέρα της Ηρωδιάδα, η οποία βρήκε την ευκαιρία να απαλλαγεί από τον Άγιο, ο οποίος την έλεγχε για τον έκλυτο βίο της. Η Ηρωδιάδα συμβούλευσε την κόρη της να ζητήσει την κεφαλή του Αγίου επί πίνακι, όπως μας πληροφορούν οι ευαγγελιστές Ματθαίος (14,3-11) και Μάρκος (6,17-29). Έτσι, ο Ηρώδης ακούγοντας την επιθυμία της Σαλώμης διέταξε τον αποκεφαλισμό του Αγίου. ‘Ετσι, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Το σώμα του ενταφιάστηκε από τους μαθητές του (Ματθαίος 14,12. Μάρκος 6,29), οι οποίοι μετά πήγαν να αναγγείλουν το θλιβερό γεγονός στον Ιησού (Ματθαίος 14,12).

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος συγκαταλέχθηκε στην χορεία των μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας και η μνήμη του τιμάται στις 7 Ιανουαρίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εκκλησία αναφέρει πάντα το όνομα του Αγίου μετά την Παναγία και βρίσκεται πάνω από κάθε άλλο Άγιο της Εκκλησίας μας, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου «Αλήθεια σας λέω δεν έχει εγερθεί μεταξύ των γεννημένων από γυναίκες μεγαλύτερος από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή» (Ματθ. 11,11). Αναγνωρίζεται ως ο μεγαλύτερος των Προφητών όπως αναφέρεται στο Απολυτίκιό του. Υπήρξε μέγας ασκητής της ερήμου, τρεφόμενος με ακρίδες και μέλι άγριο, σαν να ήταν πουλί. Γι’ αυτό σε πολλές εικόνες της βυζαντινής αγιογραφίας εικονίζεται με δυο φτερά φυτρωμένα στους ώμους του και την επιγραφή «το πτηνόν της ερήμου». Εικονίζεται στα εικονοστάσια των Ναών (τέμπλο) κατά κανόνα αριστερά του Κυρίου. Η Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Αγία Πρόθεση στο όνομα του. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι δημοφιλής μεταξύ των Ελλήνων και πολλοί άνθρωποι φέρουν το όνομά του, ενώ πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια είναι αφιερωμένα στην μνήμη του.