Ο Φάρος Κόμπι. Μια επίσκεψη πριν χρόνια !

Ο ΦΑΡΟΣ ΚΟΜΠΙ
Γράφει η Αλεξάνδρα Καραβία – Λαμπαδαρίδου

Φάρος σημαίνει φως. Σημαίνει ελπίδα ζωής, όταν όλα κινδυνεύουν.. Είναι ένα μυστήριο μέσα στο σκοτάδι της νύχτας. Είναι το φως που διαπερνά τα σκοτάδια. Ιδίως τα σκοτάδια της φουρτουνιασμένης θάλασσας και λέει στους ναυτικούς τους θαλασσοδαρμένους ότι έφθασαν κοντά στην ξηρά. Ότι η πορεία του σκάφους τους είναι η σωστή και η ασφαλής, γιατί το ΦΩΣ θα τους οδηγήσει μακριά από υφάλους και άλλους κινδύνους. Θα ξεπεράσουν τους κάβους. Ότι ο κίνδυνος πέρασε και θα σωθούν. Ότι τελειώνει η θάλασσα και η σωτηρία είναι κοντά. Ο φάρος είναι η συντροφιά των ναυτικών και δηλώνει ότι τους περιμένει κάποιος να τους ζεστάνει στις χειμωνιάτικες παγωνιές και να στεγνώσει τις μουσκεμένες τους φορεσιές.
Αυτό ήταν το νόημα και η αποστολή των φάρων κάποτε. Τότε που υπήρχε σε κάθε φάρο και ένας φαροφύλακας που ξενυχτούσε για να αναβοσβήνει το φανάρι του φάρου και ποτέ να μην σβήνει το φως του. Να το βλέπουν από μακριά και να οδηγεί τους ναυτιλλομένους, τους καπετάνιους και οι τους ναύτες κοντά του. Να ξέρουν ότι έφτασαν στη στεριά. Και σήμερα αυτό το σωτήριο μήνυμα εκπέμπουν και αυτό θα ισχύει και στο μέλλον.
Στη Λήμνο υπάρχουν δύο φάροι που κάποτε είχαν και φαροφύλακες. Ο φάρος της Πλάκας και ο φάρος Κόμπι. Το νησί μας πρέπει να είναι περήφανο και για τους φάρους του και για τους φαροφύλακες, γιατί πίσω από τους επιβλητικούς πέτρινους τοίχους τους, που τους χτυπάει λυσσασμένο το κύμα στις χειμωνιάτικες μπόρες και τους διαβρώνει η αρμύρα, κρύβεται η δύναμη, η ελπίδα, αλλά και η μοναξιά και η γαλήνη.
Ο φάρος της Πλάκας, είναι από τους σημαντικότερους στην Ελλάδα. Έχει ύψος κατασκευής του πέτρινου πύργου 25 μέτρα και εστιακό ύψος 50 μέτρα. Είναι περιστρεφόμενος και η ακτίνα δράσης του φτάνει μέχρι 22 ναυτικά μίλλια. Στέλνει έξ (6) δέσμες φωτός ανά λεπτό. Η θέση του έχει στρατηγική σημασία, όπως ολόκληρο το νησί. Απέχει 22 ναυτικά μίλλια από τη Σαμοθράκη και ανατολικά απέχει έντεκα ναυτικά μίλια από την Ίμβρο και νότια απέχει 34 ν.μ. από την Τένεδο. Και τα τέσσερα αυτά νησιά (Λήμνος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος) τα αναφέρει ο Όμηρος ακριβώς με την ίδια ονομασία που έχουν και σήμερα και είχαν τον ίδιον Ιερέα του Απόλλωνα, τον Χρύση, πατέρα της Χρυσηίδας. Για χάρη της έγινε ο φοβερός καυγάς Αγαμέμνονα και Αχιλλέα με τον οποίο αρχίζει η ΙΛΙΑΔΑ. Ο Φάρος . κατασκευάστηκε από την Γαλλική εταιρεία Φάρων το 1908 και μέχρι το 1981 δούλευε με πετρέλαιο. Αυτό σήμαινε ότι κάθε δύο περίπου ώρες οι φαροφύλακες έπρεπε να ξυπνούν και να φροντίζουν να υπάρχει επάρκεια πετρελαίου και να ρυθμίζουν το φως.
Στο φάρο της Πλάκας υπήρχαν δύο φαροφύλακες και ο ένας έπρεπε να συμπληρώνει τον αέρα της τρόμπας και ο άλλος να ανεβαίνει επάνω στο φανάρι και να ρυθμίζει το φως. Στο φάρο Κόμπι υπήρχε μόνον ένας. Αυτός ήταν ο μοναδικός υπεύθυνος για την λειτουργία του φάρου, μέχρι το 1981 που οι φάροι έγιναν ηλετροκίνητοι και αργότερα ηλιακοί και με μπαταρίες.
Ο φάρος Κόμπι είναι μικρός φάρος κατασκευασμένος στο μικρό νησάκι Κόμπι στο νοτιοανατολικό άκρο της Λήμνου. Σχεδόν στην είσοδο του κόλπου του Μούδρου κρύβει κάπως την είσοδο του κόλπου. Στους Βαλκανικούς πολέμους όταν ο Ελληνικός στόλος έκανε ορμητήριό του την Λήμνο, στον κόλπο του Μούδρου υπήρχαν τόσα πλοία, όσα και στο δέλτα του Φαλήρου. Ήταν εκεί το θωρηκτό Αβέρωφ με στόλαρχο τον Κουντουριώτη . Μόλις ξεπροβόδιζε από τον Ελλήσποντο ο Τουρκικός στόλος , έβγαινε ο Αβέρωφ, πότε μόνος και πότε συνοδευόμενος από τα αντιτορπιλικά Λέων, Πάνθηρ, Αετός, Ιέραξ και έδινε στους Τούρκους οδυνηρά χτυπήματα. Μετά ο στόλος μας κρύβονταν στον κόλπο του Μούδρου και οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν που κρύβεται ο Αβέρωφ και γι’ αυτό του έδωσαν την ονομασία Σεϊτάν παπόρ. Είχαν πεισθεί πως είχε μαγικές ιδιότητες αυτό το παπόρι και γι’ αυτό δεν μπορούσαν να το βρουν.
Ο φάρος στο νησάκι Κ ό μ π ι είναι μεν μικρός αλλά δεν είναι ο έσχατος. Η θέση του έχει στρατηγική σημασία, στην είσοδο των Δαρδανελίων Είναι δίπλα στο δοξασμένο Μούδρο, όπου έγιναν οι νικηφόρες ναυμαχίες του Μούδρου και της Έλλης και υπεγράφη η συνθήκη τερματισμού του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κόλπος του Μούδρου έχει σκόρπια μικρά νησιά και επικίνδυνα αφανή νερά, όπου προσάραξαν πλοία, ακόμα και ένα υποβρύχιο. Στην περίοδο των βαλκανικών πολέμων και της εκστρατείας της Καλλίπολης ο φάρος Κόμπι προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες βοηθώντας τα πλοία να εισέλθουν στον κόλπο του Μούδρου. Ο φάρος κατασκευάστηκε από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών φάρων και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1913 που εντάχτηκε στο Ελληνικό δίκτυο των φάρων, αφού από το 1912 η Λήμνος ελευθερώθηκε. Το νησάκι Κόμπι βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Λήμνου, απέναντι από το ακρωτήριο Κόμπι και έχει σχήμα κώνου. Το ύψος του πύργου του φάρου είναι 7 μέτρα και στο εστιακό του ύψος φτάνει τα 57 μέτρα. Στη βραχονησίδα Κόμπι υπάρχει και το μικρό εξωκλήσι της Αγίας Φωτεινής , που στην γιορτή του ο κόσμος πήγαινε με τα πόδια, γιατί μερικές φορές στη μικρή απόσταση που χωρίζει το ακρωτήριο από το νησάκι η θάλασσα τραβιέται και μπορείς να την περπατήσεις.
Θα ήταν γύρω στα 1968 όταν ο άνδρας μου, ο παιδίατρος Τάκης Λαμπαδαρίδης, οργάνωσε την εκδρομή στο φάρο Κόμπι. Από όταν έφθασα στη Λήμνο, φρόντισε να με πάει σε κάθε χωριό και κάθε άκρη του γενέθλιου τόπου του, για να τον γνωρίσω και να τον αγαπήσω. Ήταν τότε γιατρός στο Μούδρο και στο Μούδρο με έφερε από την Αθήνα το 1965 που παντρευτήκαμε. Είχε κανονίσει με φίλο του βαρκάρη Μουδρινό να μας πάει εκδρομή στο Κόμπι. Ήταν κοντά το Πάσχα, είχε λιακάδα ήταν λίγο ψυχρός ο καιρός αλλά η απόσταση από το Μούδρο μέχρι το Κόμπι ήταν πολύ μικρή. Ήταν μαζί μας οι φίλοι μας: η οδοντίατρος Τασσούλα Ρήγα και το ζεύγος Μανιάκη με το μικρό τους γιο, το Σπύρο. Φθάνοντας ακούσαμε το φαροφύλακα να λέει δυνατά -Γυναίκα βάλε να καθαρίζεις κρεμμύδια για στιφάδο, έρχεται ο κουμπάρος με την παρέα του. Συγχρόνως έρριξε δυο ντουφεκιές και σκότωσε δύο κουνέλια. Ο φαροφύλακας Παναγιώτης Μαυροθαλασσίτης ήρθε τρέχοντας να μας υποδεχθεί και μαζί του ο μικρός γιός του Χρήστος που τον είχε βαφτίσει ο Τάκης. Ήταν μια αξέχαστη μέρα με κουβέντες ξέγνοιαστες και χαρούμενες που έδιωξαν λίγο το συναίσθημα της μοναξιάς που ένιωθε ολόκληρη η οικογένεια, ιδίως ο μικρός μας αναδεχτός, χωρίς φίλους στην ερημιά του φάρου. Το μικρό σπιτάκι του φαροφύλακα έμοιαζε περισσότερο με παραμυθένιο. Την ομορφιά της φύσης γύρω δεν την τάραζαν παρά οι φωνές των γλάρων και των χελιδονιών που πετούσαν κατά στίφη γύρω μας, χωρίς να μας φοβούνται. Η δική μας παρουσία δεν έσπαγε την απόκοσμη ομορφιά του τοπίου. Όμως: Είδαμε από κοντά τα προβλήματα της ζωής του φαροφύλακα και τον αγώνα του να κρατηθεί άσβηστο το φως Εκείνος έπρεπε ν’ ανεβοκαταβαίνει στην κορυφή του φάρου για να ανάβει το φανάρι. Η οικογένειά του δεν είχε μια συντροφιά πάνω σ’ αυτό το μικρό βράχο. Τα εδέσματα θαλασσινά και μη απέδειξαν την υπέροχη μαγειρική της οικοδέσποινας και το στιφάδο το τιμήσαμε δεόντως. Ήταν πραγματικά μια αξέχαστη εκδρομή αφού τη θυμούμαι ακόμα τώρα κι’ ας έχουν περάσει 52 ολόκληρα χρόνια. Ήμουνα νιά και γέρασα, που λένε. Φεύγοντας ο φαροφύλακας έρριξε ακόμα δυο ντουφεκιές με τις οποίες μας αποχαιρέτησε, αλλά που ξάπλωσαν στη γη ακόμα δύο κουνέλια για να μας χαρίσει.
-Μα γιατί Παναγιώτη τα σκότωσες; Ρωτάει ο Τάκης σκοτεινιασμένος γιατί ποτέ του δεν του άρεσαν οι κυνηγοί και τα κυνήγια και ήξερε ότι όχι μόνον δεν πρόκειται να τα μαγειρέψω αλλά ούτε να τα αγγίξω.
-Τι να κάνω Τάκη; μου έχουν ρημάξει το περιβολάκι που έφτιαξα με τόσο κόπο και δεν άφησαν ούτε ένα πράσινο φύλλο.
Δεν είχε τότε ακόμα εμφανιστεί η μάστιγα των κουνελιών, που κατέκλυσε αργότερα ολόκληρο το νησί, στη δεκαετία του 2000 και κατέστρεψαν όλες τις σοδειές, με αποτέλεσμα να φέρουν τους αγρότες σε απελπισία και να γίνει η Λήμνος δημοσίευμα σε ραδιόφωνα, εφημερίδες και τηλεοράσεις.
Και οι δύο φάροι της Λήμνου στέκονται ακόμα και σήμερα ακλόνητοι στη θέση τους με το συμβολισμό τους και τη γοητεία τους αμείωτη. Ο φάρος της Πλάκας ίσως έχει και φαροφύλακα και το πολεμικό μας ναυτικό φροντίζει γι’ αυτόν. Την ημέρα της γιορτής των φάρων πολύς κόσμος επισκέπτεται το φάρο της Πλάκας, τον άλλον το μικρό στο Κόμπι νομίζω ότι δεν τον επισκέπτεται κανείς. Και ίσως πολύ λίγοι τον ξέρουν. Ο φάρος Κόμπι υπάρχει ακόμα αλλά μένει μόνος και ξεχασμένος. Μόνον το σπιτάκι του φαροφύλακα και το χορταριασμένο κηπάκι, δείχνουν ότι κάποτε υπήρχε ανθρώπινη παρουσία.
Όλοι οι φάροι έχουν εμπλουτιστεί πια με αυτόματα συστήματα και έχει χαθεί το ανθρώπινο στοιχείο. Μερικοί στέλνουν τα θλιμμένα σήματά τους. φωτίζοντας τα περάσματα σημεία ατράνταχτα στο χρόνο. Ακίνητοι και παντοτινοί στο καθήκον τους. Δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν στη φθορά και την απαξίωση γιατί τα θαυμαστά αυτά κτίσματα των φάρων θυμίζουν τον ανθρώπινο αγώνα για πολιτισμό. Γιατί οι φάροι και οι φαροφύλακες ήταν και είναι σίγουρα π ο λ ι τ ι σ μ ό ς. Αλεξάνδρα Καραβία- Λαμπαδαρίδου, Απρίλιος 2020
Πηγή: δημοσίευση το 2012στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ του 7ου Γυμνασίου Λαρίσσης ΦΑΡΟΙ..

Αγαπητέ Ηλία,
Στο σχολείο οι συμμαθήτριές μου με φώναζαν Κ α ρ α β ά κ ι, φιλικά φυσικά, γιατί το επώνυμό μου ήταν Καραβία. Πολλές φορές με ερωτούσαν «που πας Καραβάκι με τέτοιο καιρό;» γιατί όλες ήξεραν το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου «Το καραβάκι». Το θυμήθηκα κι’ εγώ σήμερα και σου το γράφω . Από τους αναγνώστες σου οι παλιότεροι θα το νοσταλγήσουν, οι νεότεροι ίσως το βρούν απλοϊκό. Και όμως έχει πολλή σοφία γιατί αναφέρεται σε βασικά σημεία του Έθνους μας. Στην εκκλησία, στους φάρους, στους βοριάδες, στους κινδύνους των ναυτικών και στη θάλασσα που καταλύτρα μας περιβάλλει από παντού.

Πού πας καραβάκι με τέτοιο καιρό;
Σε μάχεται η θάλασσα, δεν τη φοβάσαι;
Άνεμοι σφυρίζουν και πέφτει νερό.
Που πάς καραβάκι με τέτοιο καιρό;

Για χώρα πηγαίνω πολύ μακρινή.
Θα φέξουνε φ ά ρ ο ι πολλοί να περάσω
Βοριάδες νοτιάδες θα βρώ μα θα φτάσω,
με πρίμο αεράκι, μ’ ακαίριο πανί.

Κι’ οι κάβοι αν σου στήσουν τη νύχτα καρτέρι
και πάνω σου αν πέσει το κύμα θεριό
και πάρει τους ναύτες και τον τιμονιέρη,
που πας καραβάκι με τέτοιο καιρό;

Ψηλά στο εκκλησάκι του βράχου που ασπρίζει,
για μένα έχουν κάνει κρυφή λειτουργία,
ορθός ο Χριστός το τιμόνι μου αγγίζει,
στην πλώρη μου στέκει παρθένα Μαρία.