Περιοδικό

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ: Σκανδάλη

ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ: Σκανδάλη
(μια σειρά που παρουσιάζεται αλφαβητικά κάθε Σάββατο.
Επόμενο χωριό: Τσιμάντρια
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Η Σκανδάλη μέχρι το 2010 ήταν έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Μούδρου. Πρωτοαναφέρεται ως ένας από τους 25 οικισμούς της Λήμνου που αποτελούσαν πατριαρχική εξαρχία το 1321, όπως και η γειτονική Φισίνη:
“…τα περί την Αγίαν Μελιτηνήν χωρία του Βισσίνου, του Σκανδάλη και τα λοιπά”. Προφανώς, αποτελούσε κτήμα κάποιου βυζαντινού αξιωματούχου, του Σκανδάλη, από τον οποίο προέκυψε το όνομα του χωριού.

Μια τοπική παράδοση θεωρεί ότι το χωριό έκτισε ο ηγούμενος Σκανδάλιος κάποιου κοντινού μοναστηριού.
Κάποια άλλη αναφέρει ότι ένας ξενομερίτης που εγκαταστάθηκε στην περιοχή κατάφερε με σκανδαλώδη τρόπο να αναδειχθεί άρχων του τόπου και οι κάτοικοι τον αποκαλούσαν Σκανδάλη. Τότε το χωριό βρισκόταν χίλια μέτρα δυτικότερα, στη θέση Δρυ, όπου σήμερα εντοπίζονται ερείπια και το εκκλησάκι του Αγ. Κωνσταντίνου. Όταν κάποιος σεισμός κατέστρεψε το παλιό χωριό, ο Σκανδάλης πρωτοστάτησε στη μεταφορά του στη σημερινή θέση κι έτσι στο νέο χωριό δόθηκε το όνομά του.
Και οι δυο παραδόσεις συγκλίνουν στο ότι το όνομα του χωριού προήλθε από το όνομα του ιδρυτή του.

Οι περιηγητές δεν αναφέρονται στη Σκανδάλη, αλλά μόνο στο κοντινό ακρωτήριο της Αγίας Ειρήνης. Το 1688 σημειώνεται ο ύφαλος και τα αβαθή νερά ανοιχτά του ακρωτηρίου Βαλανιδιά. Στη θέση Βαλανίδα, κοντά στο ξωκλήσι του Αγ. Γρηγορίου, έχουν βρεθεί λιγοστές αρχαιότητες.
Ο ιστορικός Conze το επισκέφθηκε, κάθισε στη βρύση κι έφαγε ψωμί και μέλι και γνωρίστηκε με τον ιερέα, ο οποίος τον ξενάγησε σε έναν παλιό ερειπωμένο οικισμό στα ΒΔ του χωριού, τον οποίο ο Conze ονομάζει Αγίους Θεοδώρους, χωρίς να είναι σίγουρος. Πρόκειται μάλλον για το Δρυ, την αρχική θέση του χωριού. Στη συνέχεια περπάτησε μαζί του ως το Μούδρο από το μονοπάτι δυτικά του όρους Παραδείσι κι έμαθε ότι ο ιερέας περνούσε συχνά στο νησάκι Καστριά που βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου του Μούδρου, για να μαζέψει κάποιο είδος αγριολάχανου.
Η Σκανδάλη αναφέρεται συχνά σε κοινοτικά έγγραφα του 19ου αιώνα. Το 1854 η ετήσια εισφορά του χωριού προς το μητροπολίτη καθορίστηκε σε 660 αβγά, 30 τυριά και 60 λίρες. Ο ιερέας ονομαζόταν παπά-Γιάννης και μάλλον πρόκειται γι’ αυτόν που γνώρισε ο Conze το 1858.
Το 1856 οι 118 άνδρες ηλικίας 18-60 ετών πλήρωσαν φόρο 3776 γρόσια, ώστε να γλιτώσουν τη στράτευση.
Το 1863 στο χωριό ζούσαν 55 οικογένειες. Υπήρχαν 69 σπίτια και 801 επιτηδεύματα. Οι Σκανταλιώτες έστελναν έναν αντιπρόσωπο στην παλλημνιακή επαρχιακή συνέλευση.

Σχολείο λειτούργησε το 1848 στην οικία του Ιωάννη Δοκαρέλλη. Το 1870 δέχθηκε δωρεά 20 εικοσάφραγκων από τον αιγυπτιώτη Παναγιώτη Αλεξίου.
Το 1879 ιδρύθηκε διτάξιο κοινοτικό σχολείο για όλα τα χωριά της Σκάλας (δηλαδή και της Αγ. Σοφίας και Φισίνης). Στεγάστηκε σε οικία του Ιωάννη Βρούτζου, κοντά στο ναό του Αγ. Νικολάου, η οποία κατεδαφίστηκε το 1908 και στον ίδιο χώρο χτίστηκε σχολικό κτίριο.
Το 1958 ανεγέρθηκε νέο κτίριο στη θέση Πήγαδος, το οποίο στέγασε το δημοτικό ως το 1986 που σταμάτησε να λειτουργεί. Μακροχρόνια υπηρεσία στο σχολείο προσέφεραν ο Ανδρέας Ανδρεάδης (1897-1920) κι ο Ιωάννης Βρούντζος (1936-71 κατά περιόδους).

Στο χωριό υπάρχουν τέσσερις ναοί με πολιούχο τον Άγιο Νικόλαο, ο οποίος κτίστηκε σε οικόπεδο του Ι. Βρούτζου γύρω στο 1880, αν κρίνουμε από τη χρονολογία της αγιογράφησης που έγινε από τον Ίμβριο Ευστράτιο Χαϊμαντέ μεταξύ 1881-85. Ο πέτρινος εξωνάρθηκας είναι νεότερος και τον κατασκεύασε ο Φισινιώτης πετράς Κωνσταντής Αταλιώτης. Στο ναό υπήρχε Ευαγγέλιο του 1558 εκδόσεως Βενετίας, το οποίο εκτίθεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο στη Μύρινα.

Το χωριό έχει υγιεινό κλίμα και άφθονα νερά, γι’ αυτό στην εύφορη πεδιάδα που απλώνεται προς τα νότια εγκαταστάθηκε το ιππικό των συμμάχων κατά τον α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ακόμα σώζονται οι τεράστιες στέρνες που φτιάχτηκαν για την αποθήκευση νερού.

Το 1918 απετέλεσε κοινότητα με την ονομασία Σκανδάλη, αλλά το 1940 μετονομάστηκε σε Σκανδάλιον. Το 1928 είχε 351 κατοίκους, όμως μεταπολεμικά υπέστη δραματική πληθυσμιακή συρρίκνωση: από 285 κάτοικοι το 1951, μόλις 124 απογράφηκαν το 2001.
Στην Αθήνα λειτουργεί δραστήριος Σύλλογος Σκανδαλιωτών, ο οποίος διοργανώνει τον ετήσιο χορό του στο χωριό κάθε Αύγουστο.

Αξιοθέατα του χωριού:
• Ναός Αγ. Νικολάου.
• Ακρωτήριο Αγ. Ειρήνης.
• Άγ. Γρηγόριος.
• Τα αλώνια της περιοχής, οι ανεμόμυλοι και τα γεφύρια.

Οι κάτοικοι της Σκανδάλης ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία. Παλιότερα υπήρχε ένα πρόβλημα με τα πολλά αγριοκούνελα που προκαλούσαν καταστροφές στα χωράφια.

Μέσα στο χωριό υπάρχει παιδική χαρά, βιβλιοθήκη, και στον αύλειο χώρο του Δημοτικού Σχολείου γήπεδο μπάσκετ. Στο χωριό λειτουργεί το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι».
Ο δρόμος από το χωριό προς το Λουρί ενώνει το χωριό με τη θάλασσα. Στο Λουρί υπάρχει κάμπιγκ και αλιευτικό καταφύγιο.
Κοντά στο χωριό είναι μια από τις πιο όμορφες, παρθένες, αμμουδερές παραλίες της Λήμνου, ο Παρθενόμυτος. Κοντά και η άλλη όμορφη παραλία, το Σκίδι.

Η Σκανδάλη είναι ένας όμορφος προορισμός, στην άκρη της Λήμνου, για όσους θέλουν να εξερευνήσουν το νησί. Συνδέεται με όλα τα χωριά και την πρωτεύουσα με ασφαλτόδρομο και εντυπωσιάζει με τα πετρόχτιστα σπίτια και την ομορφιά του γύρω τοπίου.

Βιβλιογραφία
• Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.
• Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου Βασιλική, «Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας)», Θεσσαλονίκη 1986.
• Cdrom Επαρχείου Λήμνου: “Λήμνος αγαπημένη”.
• “ΛΗΜΝΟΣ: Ιστορική & Πολιτιστική Κληρονομιά”, εκδ. Γ. Κωνσταντέλλης, 2010.

Google NewsΑκολουθήστε το LimnosNea.gr - ΡάδιοΆλφα στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσειςαπό την Λήμνο και τον κόσμο.

Δείτε περισσότερα

Σχετικά Άρθρα

Back to top button