Το Παλλημνιακό Ηρώο και η πλούσια ιστορία του !

Τα εγκαίνια του Παλλημνιακού Ηρώου  στη γιορτή της 25ης Μαρτίου 1957

Γράφει ο Θ. Μπελίτσος

Στην αναπόληση των διαχρονικών εορτασμών της επετείου της Εθνεγερσίας, αξίζει να επισημανθεί η ιδιαιτερότητα των εκδηλώσεων της 25^ης Μαρτίου 1957, καθώς συνδυάστηκαν με τα εγκαίνια του «Παλλημνιακού Ηρώου των εν πολέμοις πεσόντων», το οποίο ανεγέρθηκε το έτος αυτό στη Μύρινα, στο Ρωμαίικο Γιαλό. Θεμελίωση ηρώου είχε εξαγγελθεί ήδη από το 1930, στους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας του Ελληνικού κράτους αλλά έμεινε κενό γράμμα.

Μεταπολεμικά, την πρωτοβουλία για την ανέγερση Ηρώου ανέλαβε ο Δήμαρχος Μυριναίων Νικόλαος Καραβίας. Για την κάλυψη των εξόδων της ανέγερσης, τα οποία ξεπέρασαν τις 95.000 δρχ., είχε συγκροτηθεί ειδική επιτροπή με πρόεδρο τον μητροπολίτη Διονύσιο. Το μνημείο φιλοτέχνησε αμισθί ο Φάνης Καραβίας, ένας αξιόλογος ζωγράφος που έζησε μοναχικό βίο στη Μύρινα, χωρίς να επιδιώξει την αναγνώριση. Τα έργα του είναι κυρίως θαλασσογραφίες εμπνευσμένες από το νησί. Τον Ιούλιο του 2010 είχε γίνει αναδρομική έκθεση έργων του στην Πινακοθήκη του Κοντιά. Το στούντιό του ήταν στο Ρωμαίικο Γιαλό, στην οικία του γιατρού Παν. Ραφτόπουλου, του οποίου ήταν γαμπρός.

Το μνημείο είναι φτιαγμένο από λευκό πεντελικό μάρμαρο και φέρει εμφανείς συμβολισμούς. Όποιοι το έχουν προσέξει, θα έχουν παρατηρήσει ότι αποτελείται από μια λευκή μαρμάρινη στήλη, επί της οποίας έχει προσαρμοστεί μια ανάγλυφη χάλκινη πλάκα. Στην πλάκα απεικονίζεται η πατρίδα ως άγγελος σε μορφή γυναίκας με πέπλο (νοσοκόμας;), που υποβαστάζει έναν εκπνέοντα ή θανόντα αγωνιστή με λυγισμένα γόνατα και σπασμένο σπαθί στο δεξί χέρι.

Για την απεικόνιση των μορφών ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ως μοντέλα τον Βάγγο Κραββαρίτη, την Μαρίτσα Πατρικιάνου και την Βαρβάρα Βαγιάκου, όπως έχει γράψει η κ. Β. Βαγιάκου-Βλαχοπούλου («Ανάβλεμμα», εφ. Λήμνος 10/6/2008). Ένα στεφάνι δάφνης, η ακοίμητη φλόγα και το λακωνικό επίγραμμα «Προμάχων Μέμνησο» συμπληρώνουν τη λιτή και συνάμα εντυπωσιακή σύνθεση. Το μνημείο στην αρχική μορφή του περιβαλλόταν από κιγκλίδωμα επί πέτρινου τοιχίου, με χαμηλή καγκελόπορτα της οποίας το σχέδιο θύμιζε κίνηση ανδρών. Σήμερα το κιγκλίδωμα έχει αντικατασταθεί από νεότερο.

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν την Κυριακή 24 Μαρτίου 1957, εν όψει της εθνικής εορτής, σε μια συγκινητική και συνάμα πανηγυρική τελετή, στην οποία μετείχε σύσσωμο το νησί. Αρχικά, η Φιλαρμονική σάλπισε το σχετικό εμβατήριο και έγινε προσκλητήριο νεκρών, των οποίων τα πεντακόσια και πλέον ονόματα εκφωνούσαν διαδοχικά οι κοινοτάρχες των χωριών. Άλλωστε ήταν μια ενθουσιώδης εποχή καθώς βρισκόταν σε εξέλιξη ο κυπριακός αγώνας κατά των Άγγλων.

Αφού κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και η χορωδία του Γυμνασίου έψαλε το «αιωνία η μνήμη». Κατατέθηκαν στεφάνια από τις επίσημες αρχές και απαγγέλθηκε το ποίημα της Μαίρης Λαμπαδαρίδου «Στους Πεσόντας Ήρωας» από τη μαθήτρια Δήμητρα (Τούλα) Θ. Γναρδέλλη. Η τελετή έκλεισε με τον Εθνικό Ύμνο. Κλείνω αυτό το άρθρο με το τελευταίο τετράστιχο από το ηρωικό ποίημα της Μ. Λαμπαδαρίδου (εφ. Νέα Λήμνος, 31/3/1957):

«Στην άγια στάχτη σας ποτέ δε θα φυτρώση η Λήθη.

Προσκυνηταί θα σκύβουνε μπροστά σας οι Αιώνες.

Κι αν γίνη ο θρύλλος κάποτε παμπάλαιο παραμύθι

θάχουν Εσάς παράδειγμα τιτάνιο οι νέοι Αγώνες».

Θ. Μπελίτσος, 31/3/2021