Το βερίκοκο και οι παροιμίες του

Το βερίκοκο και οι παροιμίες του

Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης

Διευκρίνιση: Οι τυχόν διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ενδιάμεσα σ’ αυτό το κείμενο γίνονται από τον διακομιστή του διαδικτύου και δεν έχουν σχέση ούτε με τον συντάκτη ούτε με το περιεχόμενο του.

Τα πρώτα φρούτα του καλοκαιριού είναι τα κεράσια, οι φράουλες τα μούσμουλα και τα βερίκοκα. Aς δούμε λοιπόν τι εστί βερίκοκο. Και πρώτα-πρώτα, από πού προέρχεται η ονομασία του.

Στα λατινικά είναι Prunus armeniaca, δηλαδή ‘αρμένικο δαμάσκηνο’, αλλά δεν είναι ούτε δαμάσκηνο ούτε αρμένικο. Οι εγκυκλοπαίδειες λένε πως πατρίδα του ήταν η Κίνα, αλλά είναι γεγονός πως οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι το γνώρισαν (από τις εκστρατείες του Μεγαλέξαντρου) σαν είδος εισαγόμενο από την Αρμενία κι έτσι τα βερίκοκα τα είπαν armeniaca, αρμενιακά.

Οι διάφοροι γιατροί συγγραφείς της ελληνιστικής εποχής και της ύστερης αρχαιότητας χρησιμοποιούν για τα βερίκοκα οι εξής ονομασίες:
πραικόκκια, πρεκόκια, προκόκια, βρεκόκια, βερεκόκια, βερικόκκια, βερίκοκκα.

Στα ελληνικά έχουμε κι άλλες ονομασίες για τα βερίκοκα. Τα λέμε «καϊσια», που είναι τουρκικό δάνειο (kaysi). Στη Θράκη ονομάζονται και ζερντέλια ή ζαρταλούδια ή ζέρδελα, από τα τούρκικα zerdali, μια λέξη που προέρχεται από τα περσικά, όπου zardalu είναι το βερίκοκο, κατά λέξη, το «κίτρινο δαμάσκηνο» (zar ο κίτρινος)..

Είναι αλήθεια ότι τα βαρίκοκα και τα καίσια είναι ξαδελφάκια. Τα καίσια είναι πιο μεγάλα σε μέγεθος και ο πυρήνας του κουκουτσιού τους τρώγεται, ενώ του βερίκοκου είναι πικρός.

Οι χώρες γύρω από τη Μεσόγειο παράγουν πολλά βερίκοκα, ιδιαίτερα η Τουρκία, με την Ελλάδα πέμπτη στον κόσμο. Λέγανε παλιά πως τα καλύτερα βερίκοκα είναι της Συρίας, υπάρχει δε και η τούρκικη παροιμία «bundan iyisi Şam’da kayısı», που λέγεται για κάτι πολύ καλό: το μόνο καλύτερο απ’ αυτό είναι ένα καϊσι από τη Δαμασκό. Από τη Δαμασκό βέβαια είναι τα δαμάσκηνα.

Κι αφού απαντήσαμε στο ερώτημα «τι εστί βερίκοκο», ας εξηγήσουμε τώρα και τι σημαίνει και τη σχετική παροιμιακή φράση «θα σου δείξω εγώ τι εστί βερίκοκο».

Παλιότερα λεγόταν σαν απειλή σε κάποιον που κοκορεύεται ή που μας περιφρονεί. Σήμερα, η σημασία ίσως έχει κάπως μετατοπιστεί, εκτός από απειλή δίνει και τη σημασία της «επισήμανσης της ιδιαίτερης δυσκολίας ενός εγχειρήματος», ενώ στο μερικές φορές αναφέρεται ότι η φράση δηλώνει «την πραγματική ουσία, το νόημα».
Αναφέρεται επίσης ότι η φράση έχει συχνά σεξουαλικό υπονοούμενο, κάτι που δεν είναι αυθαίρετο, αφού πριν 50 χρόνια στο 10 του Καραγάτση, υπάρχει το απόσπασμα, σε μια σκηνή όπου εργατοκόριτσα έχουν πιάσει κουβέντα για το σεξ: Οι πιο μικρές σώπαιναν τάχα ντροπιασμένες, με την έκφρασή τους όμως άφηναν να εννοηθεί ότι κάτι ήξεραν από βερίκοκο, κι ας προσποιούνταν την πάπια.

Ποια είναι όμως η αρχή της φράσης «τι εστί βερίκοκο»;

Πιθανόν στην αρχή της φράσης να κρύβεται μύθος λησμονημένος. Πιθανό επίσης να πρωτοείπε «θα σου δείξω τι εστί βερίκοκο» ένας νοικοκύρης που έπιασε κάποιον στον κήπο του να τού κλέβει τα βερίκοκα. Αλλά αυτά είναι μόνον εικασίες. Οπότε, μάλλον δεν θα μάθουμε με σιγουριά την προέλευση της φράσης τι εστί βερίκοκο.

Ας δούμε τώρα αυτά τα κιτρινοκόκκινα και γευστικά φρούτα, που αποτελούν μια εξαιρετική διατροφική επιλογή, καθώς είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που ενισχύουν τη συνολική υγεία του οργανισμού. Το βερίκοκο λοιπόν:

Κάνει καλό στην αναιμία: Η περιεκτικότητά του σε σίδηρο (5% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης στα 2 βερίκοκα) μπορεί να δράσει βοηθητικά σε όσους πάσχουν από αναιμία. Ακόμη, η μικρή αλλά σημαντική περιεκτικότητα του φρούτου σε χαλκό, βοηθάει το σίδηρο να διατεθεί σε όλο το σώμα.

Καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα: H κυτταρίνη και η πηκτίνη που συναντάμε στα βερίκοκα αποτελούν ήπιας μορφής καθαρτικά και φέρνουν αποτελέσματα σε όσους πάσχουν από δυσκοιλιότητα. Η κυτταρίνη, συγκεκριμένα, βοηθάει στην κινητικότητα του εντέρου, ενώ η πηκτίνη απορροφά και κατακρατά νερό, συντελώντας έτσι κι αυτή στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου.

Βοηθά την πεπτική λειτουργία: Λόγω του ότι παρουσιάζει αλκαλική αντίδραση στο πεπτικό σύστημα, το βερίκοκο μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη πέψη, ενώ εξαιρετικά βοηθητικές είναι και οι φυτικές του ίνες, που βοηθούν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας και άλλων πεπτικών διαταραχών. Κάποιοι ειδικοί, μάλιστα, συστήνουν να τρώτε ένα βερίκοκο πριν το φαγητό, για καλύτερα αποτελέσματα.

Ευεργετεί την όραση: Η έλλειψη της βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει κακή νυχτερινή και γενικότερα αποδυναμωμένη όραση, ενώ αντιθέτως η επαρκής λήψη της βιταμίνης (στην οποία είναι πλούσιο το βερίκοκο) μπορεί να διατηρήσει την υγεία της όρασής μας (αποτρέποντας την εμφάνιση εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ή του καταρράκτη στο μέλλον) ή ακόμη και να τη βελτιώσει σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ρίχνει τον πυρετό: Κι όμως! Σε περίπτωση που ο πυρετός σας… χτυπήσει την πόρτα εν μέσω άνοιξης ή καλοκαιριού, το βερίκοκο μπορεί να σας δώσει τη λύση. Πολτοποιήστε μερικά βερίκοκα μαζί με μέλι και νερό και πιείτε το χυμό τους. Θα σας ενυδατώσει, θα σας χαρίσει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και θα μειώσει τις τοξίνες του σώματος.

Μειώνει τη χοληστερίνη: Το αρωματικό αυτό φρούτο είναι πλούσιο σε βήτα-καροτίνη, η οποία μετατρέπεται σε βιταμίνη Α και παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία της καρδιάς, καθώς καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες, μειώνει την LDL (κακή) χοληστερόλη κι έτσι μας προστατεύει από μελλοντικό έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.

Βελτιώνει την επιδερμίδα: Η βήτα-καροτίνη, και πάλι, γνωστή και ως προβιταμίνη Α που μετατρέπεται σε βιταμίνη Α στο σώμα μας, είναι σημαντική και για την υγεία του δέρματός μας. Ο λόγος είναι ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση και την ανάπτυξη ιστών, καταπολεμώντας τα εξανθήματα και βελτιώνοντας την υφή του δέρματος. Μάλιστα, από κάποιους ειδικούς συστήνεται η χρήση των φύλλων της βερικοκιάς: πάρτε το χυμό τους και εφαρμόστε τον σε ηλιακά εγκαύματα, στις φαγούρες, τα εκζέματα κ.ο.κ. για να ανακουφιστείτε.

Τα βερίκοκα αποξηραμένα χρησιμοποιούνται για κομπόστα, Επίσης γίνονται εξαιρετική μαρμελάδα και γλυκό κουταλιού.

Συνταγές για αυτά μπορείτε να πάρετε από τον μαιτρ του είδους, τον Αχιλλαδέλη, που εδώ και 60 χρόνια στην οικογενειακή τους βιοτεχνία στον Κορνό της Λήμνου (2254061250) παράγουν με ντόπια πεντανόστιμα λημνιά φρούτα τα 28 διαφορετικά είδη μαρμελάδες και γλυκά κουταλιού, που διατίθενται σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.