Του Αγίου Βασιλείου σήμερα – πώς γεννήθηκε το έθιμο της βασιλόπιτας
Του Αγίου Βασιλείου σήμερα – πώς γεννήθηκε το έθιμο της βασιλόπιτας
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Διευκρίνιση: Οι τυχόν διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ενδιάμεσα σ’ αυτό το κείμενο γίνονται από τον διακομιστή του διαδικτύου και δεν έχουν σχέση ούτε με τον συντάκτη ούτε με το περιεχόμενο του.
Ο υπέρβαρος Αϊ-Βασίλης με τα ροδοκόκκινα μάγουλα, τη λευκή γενειάδα και κόκκινο-άσπρο κοστούμι δεν είναι τίποτα άλλο από το διαφημιστικό παιδί της Coca Cola. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας, ο Άγιος Βασίλης γιορτάζει φέτος τα 79α γενέθλιά του: ο σχεδιαστής του, Χέιντον Σάντμπλομ, τον δημιούργησε το 1931.
Η διαφημιστική καμπάνια ήταν τόσο επιτυχημένη, που η μοντέρνα εικόνα του αγίου των Χριστουγέννων Santa Claus έκανε τον γύρο του κόσμου και καθιερώθηκε!
Ο καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Μηνάς Αλεξιάδης λέει σχετικά:
«Τόσο για τους Έλληνες όσο και τους λοιπούς ορθόδοξους λαούς, ο Αϊ-Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, που έζησε στην Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στους συνανθρώπους του. Και η εικόνα του Μεγάλου Βασιλείου ουδεμία σχέση έχει με αυτή που κυριαρχεί σήμερα: ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια, μελαψός και με γένια. Εκτός ελληνικών εθίμων είναι και η ανταλλαγή δώρων τα Χριστούγεννα».
Τα Ελληνόπουλα συνήθιζαν να ανοίγουν τα δώρα τους την 1η Ιανουαρίου, την ημέρα δηλαδή της γιορτής του Μεγάλου Βασίλειου. Πάντως, την περίοδο των γιορτών, οι αγορές παιχνιδιών στη χώρα μας φτάνουν στο 50% του συνόλου των ετήσιων αγορών, όταν τους υπόλοιπους μήνες το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 5% και το Πάσχα το 10%!
Εμπορικό τρικ με δόλωμα τα «αυθεντικά Χριστούγεννα» είναι και το Ροβανιέμι ή αλλιώς Το χωριό του Αϊ-Βασίλη, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει ο φινλανδικός τουριστικός οργανισμός. Μάλιστα, οι Φινλανδοί έχουν «βουτήξει» για τα καλά στο μάρκετινγκ με αποτέλεσμα να βάζουν τον Άγιο Βασίλη να κάνει υπερωρίες μοιράζοντας δώρα εις διπλούν: στις 25 Δεκεμβρίου αλλά και την 1η Ιανουαρίου, ώστε να κρατά περισσότερες ημέρες η τουριστική περίοδος.
Ο πραγματικός Αη Βασίλης στα 48 χρόνια που έζησε, έκαμε τόσα πολλά για τους ανθρώπους που η ιστορία τον ονόμασε ΜΕΓΑ όσο ακόμα ζούσε.
Πρώτα μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και δεν κράτησε τίποτα για τον εαυτό του.
Από πολύ νέος γύμναζε τον εαυτό του στο πνεύμα και τον έβαζε σε σκληραγωγίες. Όπως λένε άλλο δρόμο δεν γνώριζε εκτός αυτόν που οδηγούσε στο πανεπιστήμιο και στην εκκλησία.
Σε μεγάλες επιδημίες που ταλαιπωρούσαν τον λαό αυτός ήταν παρών και βοηθούσε σωματικά και ψυχικά διδάσκοντας την πίστη του Χριστού.
Ήταν πολύ αυστηρός με αυτούς που ξέφευγαν από την σωστή πίστη, έλεγε και έγραφε την αλήθεια θαρραλέα και μάλιστα δεν δίστασε να ελέγξει ακόμη και αυτοκράτορες.
Συμπλήρωσε με ευχές την Θεία Λειτουργία που ακούμε αυτές τις ημέρες στην εκκλησία και φέρει το όνομά του (Λειτουργία Αγίου Βασιλείου). Έγραψε πολλά βιβλία για την καθοδήγηση των χριστιανών, ίδρυσε πολλά μοναστήρια, όπου αρκετοί μαθητές του αφιερώθηκαν στον Θεό.
Το πιο σπουδαίο του έργο όμως ήταν η οργάνωση της ελεημοσύνης και φιλανθρωπίας. Στην επαρχία του έφτιαξε κοντά στην Καισάρεια μια ολόκληρη πόλη από φιλανθρωπικά ιδρύματα, γηροκομεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, ορφανοτροφεία κ.α. Ίδρυσε και καθιέρωσε την διανομή αγαθών τρόφιμα ρούχα, χρήματα και κάθε είδους βοήθεια σε φτωχές οικογένειες άπορους κ.λπ., δηλαδή αυτό που σήμερα ονομάζουμε ανθρωπιά και αλληλεγγύη.
Η πόλη αυτή ονομάσθηκε Βασιλειάδα. Η Καισάρεια είχε γίνει μια μεγάλη οικογένεια με πατέρα τον Άγιο βασίλειο τον επίσκοπό της.
Τον αγαπούσαν τόσο πολύ που στην κηδεία του σημειώθηκαν λιποθυμίες και θάνατοι!
Αυτός ήταν ο Αη Βασίλης από την Καισαρεία, που πάντα θα ζει μέσα στις καρδιές μας και θα μας θυμίζει με το έργο του ότι πρέπει να είμαστε όλοι εμείς οι άνθρωποι μικροί και μεγάλοι αγαπημένοι και με αγάπη ο ένας στον άλλον.
Το έθιμο της Βασιλόπιτας.
Τον καιρό του Βυζαντίου ζούσε ένας βασιλιάς, που ήταν συμμαθητής του Αη Βασίλη και τον έλεγαν Ιουλιανό. Ο Ιουλιανός αγαπούσε την φιλοσοφία και τους ψεύτικους θεούς και μισούσε τον Χριστιανισμό. Ο Άγιος Βασίλειος δεν του χαρίσθηκε, γι αυτό και ο βασιλιάς ζητούσε αφορμή να τον ταπεινώσει. Όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη.
Έτσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δίνουν ότι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. όμως ο Θεός τιμώρησε τον Ιουλιανό που σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια. Τότε ο Άγιος Βασίλης έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ενώ ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος. Τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο. Έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί μέσα έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό και κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια. Οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.